روابط تجاری ایران و امارات در تیررس عادی سازی

املاک و مستغلات، راه اندازی خطوط پرواز مستقیم میان ابوظبی و دبی با تل آویو و… از دیگر اقدامات دو کشور برای نزدیکی بیش از پیش به یکدیگر است.

در حال حاضر حدود ۱۰۰۰ تاجر از دو کشور در آستانه تاسیس شورای تجاری اماراتی-اسراییلی به دنبال ایجاد روابط گسترده اقتصادی و فرهنگی میان دو ملت هستند، اتفاقی که ما در هیچ پیمان صلح دیگری میان اعراب و اسراییل مشاهده نکردیم. ناحوم هفته گذشته برای شرکت در جلسه جامعه بازرگانان امارات و همچنین شرکت در مجمع زنان خلیج فارس و اسراییل در دبی به این کشور سفر کرد. وی پیش بینی می کند که به احتمال زیاد در سال های آینده شاهد حضور چشم گیر شرکت های اسراییلی در امارات بخصوص در حوزه فناوری، نوآوری، امنیت اطلاعات و انرژی های تجدید پذیر باشیم.

ناحوم در ادامه اظهار داشت که وی فرصت های بزرگی پیش روی شرکت های اماراتی برای مشارکت در پروژه های توسعه بیت المقدس شرقی، جایی که بیشتر ساکنان آن عربی صحبت می کنند، می بیند. وی افزود: «بیت المقدس شرقی می تواند به مرکزی برای شرکت های فعال در زمینه تحقیق، توسعه و نوآوری تبدیل شود، که این امر می تواند شاخص های زندگی را برای اعراب بهبود ببخشد. اسراییل با مشارکت شرکای اماراتی خود در حال آماده شدن برای صادرات تکنولوژی های پیشرفته، انرژی تجدید پذیر، فناوری تصفیه آب و کشاورزی پیشرفته به کشورهای منطقه (غرب آسیا) و آفریقا می باشد»

روز ۱۴ اکتبر سامی ابوشهاده نماینده اعراب در کنست اسراییل در مقاله ای در روزنامه گاردین با نگاهی متفاوت به انتقاد از پیمان «صلح ابراهیم» پرداخت و آن را یک «معامله تجاری» خواند. او معتقد است ما این معامله را نمی توانیم در چارچوبی خارج از مبارزات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و نیاز ترامپ به یک پیروزی بزرگ در حوزه سیاست خارجی تحلیل کنیم.‌ وی در ادامه افزود: «به رسمیت شناخته شدن شهرک های اسراییلی از سوی آمریکا تغییری در قوانین بین المللی ایجاد نخواهد کرد. قطع کمک های مالی به بیمارستان های فلسطینی ایشان را مجبور به پذیرش پیمان صلح نخواهد کرد.» او در آخر گفت برای امارات عربی متحده این توافق نامه در واقع کمکی سخاوتمندانه به کمپین انتخاباتی ترامپ است که در ازای آن، اجازه دسترسی به سلاح و اطلاعات بیشتری خواهد داشت.

همچنین و در راستای اتخاذ گام‌هایی برای تشویق سرمایه‌گذاری متبادل میان امارات و رژیم صهیونیستی، پنج‌شنبه 15 اکتبر 2020 (24 مهر) دو طرف از دست‌یابی به توافقی اولیه برای اجتناب از اخذ مالیات مضاعف خبر دادند. وزارت دارایی امارات در بیانیه‌ای به نقل از یونس حاجی الخوری معاون این وزارت‌خانه اعلام کرد که «وزارت دارایی در تلاش است تا شبکه روابط بین‌المللی خود را از طریق امضای توافق‌نامه‌های منع اخذ مالیات مضاعف و حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری‌ها گسترش دهد». این گونه موافقت‌نامه‌ها، اخذ مالیات مضاعف مشابه توسط امارات و رژیم از مالیات دهندگان را با هدف تشویق تبادل کالا، خدمات و سرمایه‌ها منع می‌کند. امارات دارای نزدیک به 100 توافق منع اخذ مالیات مضاعف با اغلب شرکای تجاری‌اش در جهان است.

روابط اقتصادی ایران و امارات عربی متحده

امارات عربی متحده به دلایل متفاوتی از جمله روابط سنتی تجاری، حضور تعداد زیادی از شرکت های ایرانی در امارات و حضور به ارزش ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه تجار ایرانی در این کشور، در تجارت خارجی جمهوری اسلامی نقش مهمی دارد و در بخش ترانزیت کالا به ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

به گفته فرشید فرزانگان رییس اتاق بازرگانی ایران و امارات، تجار کشور در سال گذشته چهار و نیم میلیارد دلار کالا به امارات صادر کردند و کالاهایی به ارزش ۸ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار وارد کرده اند. افزون بر این امارات عربی متحده در حال حاضر از مهم ترین کانون های تبادل مالی ایران به شمار می رود که با توجه به تشدید تحریم های بانکی و مالی جمهوری اسلامی چشم پوشی از آن ساده نیست.

اما با اعلام خبر عادی سازی روابط میان ابوظبی و تل آویو ما شاهد موضع گیری های تندی میان دو کشور بودیم. تهران اقدام امارات را خیانت به آرمان فلسطین و خنجر از پشت به امت اسلامی دانست و به این شیخ نشین حاشیه خلیج فارس توصیه کرد تا از «تصمیم اشتباه»خود بازگردد و جبران کند. در مقابل مقامات اماراتی ضمن اعلام اعتراض شدید خود از مجاری دیپلماتیک، پیمان صلح با اسراییل را علیه هیچ کشوری ندانسته و آن را تصمیمی حاکمیتی و جزء امور داخلی امارات اعلام کرد.

افزایش تنش های دیپلماتیک میان دو کشور در حالی است که آمار های رسمی نشان می دهد که روابط تجاری دو کشور طی ۱۰ سال گذشته سیر نزولی پیدا کرده است. به طوری که صادرات امارات به ایران از

۲۱.۲ میلیارد دلار در سال ۱۳۸۹ به ۸.۹ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۸ رسیده است. البته در این میان با وجود ثبت افزایش تراز تجاری به ۱۲.۱ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۳ افت آن به ۶.۴ میلیارد دلار نیز رقم خورده است. در مقابل ایران تلاش کرده است تا کسری تجاری خود با امارات را کاهش دهد. ولی این کسری تنها در سال ۱۳۹۵ از میان رفته ولی در مجموع متوسط صادرات ایران به امارات ۴.۸ میلیارد دلار بوده است.

امارات عربی متحده در سال ۱۳۸۹ بزرگ ترین مبدا واردات ایران بوده است. سهم این کشور در واردات ایران از پنج شریک تجاری اصلی خود بیش از ۵۴٪ بوده است. این سهم در سال ۱۳۹۸ به ۲۹٪ کاهش یافته و واردات ایران از امارات از ۲۱.۲ میلیارد دلار به ۸.۹ میلیارد دلار تنزل پیدا کرده است.

مجموع ارزش واردات امارات از ایران و صادرات این کشور به ایران طی سال ۱۳۸۹ حدود ۲۵.۵ میلیارد دلار بوده است. این در شرایطی بود که در آن سال ارزش تجارت خارجی ایران ۹۶.۶ میلیارد دلار بوده است. بدین ترتیب امارات ۲۶.۴ ٪ تجارت خارجی ایران را به خود اختصاص داده بود. بدین ترتیب این نسبت در سال ۱۳۹۸ به ۱۵.۷ ٪ کاهش یافته است.

تازه ترین آمار سازمان تجارت جهانی نشان می دهد که مجموع ارزش کالاهای صادراتی و وارداتی امارات در سال ۲۰۱۸ میلادی ۵۷۸ میلیارد دلار بوده که ۱۵.۲۳ دلار آن سهم ایران بوده است. در این سال ایران ۵ میلیارد دلار کالا به امارات صادر کرده و در مقابل ۱۰.۲۳ دلار کالا وارد کرده است. بر این اساس تجارت با ایران معادل ۱.۱۵ ٪ تجارت خارجی امارات است. این در حالی است که امارات ۱۵٪ از تجارت خارجی ایران را تشکیل می دهد!

در سال های اخیر بسیاری از تجار ایرانی از امارات به قطر، عمان و ترکیه تغییر مسیر داده اند و به نظر می رسد این روند در سال های آینده با توجه به افزایش پیوند ها میان اقتصاد رژیم صهیونیستی و امارات در بخش های مختلف با شدت بیشتری پیگیری شود. در حال حاضر امارات پس از چین دومین شریک بزرگ تجاری ایران است؛ قطع یکباره روابط تجاری با این کشور گزینه ای عقلانی به نظر نمی رسد. اما با توجه به حضور گسترده اطلاعاتی و امنیتی رژیم صهیونیستی در امارات و حضور و تردد گسترده ایرانیان به امارات، بهتر است جمهوری اسلامی ایران نسبت به جابجایی هاب تجاری خود از امارات به کشورهای مستعد یگر همچون ترکیه تغییر دهد.