تور عربی لاوروف و برجام

لاوروف در کمتر نشستی بوده است که به اهمیت برجام و لزوم عادی سازی این توافق جامع تاکید نکرده باشد. وی در سفر خود به سه کشور عربی که هم اکنون ادامه دارد، برجام را از موضوعات اصلی گفتگوهای خود قرار داده است.
سرگئی لاوروف در یک تور پنج روزه ، سفر به امارات متحده عربی، عربستان سعودی و قطر را از ۸ مارس( ۱۸ اسفند)  آغاز کرده است و تا ۱۲ مارس ( ۲۲ اسفند) ادامه خواهد یافت.

  تقویت همکاری های تجاری روسیه با امارات متحده عربی، عربستان سعودی و قطر، رایزنی درباره ثبات خلیج فارس و حل بحران های خاورمیانه و شمال آفریقا از مهمترین محورهای سفر پنج روزه سرگئی لاوروف به سه کشور عربی از سوی وزارت امورخارجه روسیه اعلام شد.
وی در نشست مشترک مطبوعاتی با همتای اماراتی خود گفت که در کنفرانس امنیتی پیشنهادی روسیه در منطقه خلیج فارس می توان امکان مذاکره در مورد احیای توافق هسته ای را فراهم کرد.
 
لاوروف گفت که اگر طرح کنفرانس امنیتی پیشنهادی روسیه در منطقه خلیج فارس براساس اصول احترام به منافع دو طرفه و مبتنی بر برابری و لزوم دستیابی به توافق قابل قبول دو طرفه برگزار شود، در آن صورت می توان در جریان این کنفرانس در مورد هر موضوعی و هر گونه نگرانی که طرف ها نسبت به هم دارند، بحث و تبادل نظر کنیم.

مسکو امیدوار است که ابوظبی از ابتکار طرح امنیت خلیج فارس که در سال ۲۰۱۹ اارائه شد و شامل گفت و گو بین ایران و کشورهای عربی است، حمایت کند.

دیپلمات های روسی معتقدند اکنون که فرصت بازگشت واشنگتن و تهران به اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) وجود دارد، ابتکار عمل مسکو بسیار مهم است.

به همین خاطر لاوروف  گفت: “ما از تصمیم دولت بایدن برای بازگشت به برجام استقبال می کنیم. وی اقدام همزمان  ایالات متحده و ایران برای بازگشت به برجام را ممکن می داند و آماده کمک به هر دو طرف در این زمینه است.

وی گفت: “ما متقاعد شده ایم که اگر کنفرانس پیشنهادی روسیه در مورد امنیت در منطقه خلیج فارس بر اساس اصول احترام و منافع یکدیگر، بر اساس برابری و نیاز به حرکت به سمت سازش های قابل قبول متقابل ایجاد شود،  پس در چنین کنفرانسی هر مشکلی حتی برجام را بدون هر گونه نگرانی می توان مورد بحث قرار داد.

لاورف با استقبال از قصد واشنگتن برای بازگشت به توافق هسته ای گفت: اما این مساله هنوز عملی نشده، زیرا آمریکا در حال بررسی این مساله است که چطور آن را انجام دهد.

 وی تصریح کرد: به منظور حل این چالش فوری، ما برداشتن گام های هماهنگ، همزمان و مرحله به مرحله را از سوی ایران و آمریکا ممکن می دانیم.  

لاورف اعتقاد دارد که اگر در حال حاضر، به بحث در مورد اینکه چه کسی باید اولین بار به تعهدات خود بازگردد، تاکید شود، این مذاکرات ممکن است برای همیشه ادامه یابد.  

وزیر خارجه روسیه با انتقاد از اضافه خواهی در برجام می گوید:  برخی بلندتر و بلندتر می گویند که برجام باید در قالبی به روز شده احیا شود. همانطور که می دانید، آنها به لزوم مذاکره درمورد برنامه موشکی ، سیاست منطقه ای ایران در خاورمیانه و منطقه شمال آفریقا اشاره دارند.

توافق هسته‌ای ایران موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سال ۲۰۱۵میلادی میان ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ منعقد شد. برپایه این توافق، در برابر محدود شدن برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های اعمال شده علیه این کشور لغو یا تعلیق شد. اما دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری سابق آمریکا از توافق هسته ای با ایران خارج شد و تحریم ها علیه جمهوری اسلامی را مجدداً اعمال کرد.
تهران نیز متقابلا از کاهش تدریجی تعهدات خود در این توافق از جمله  کنار گذاشتن محدودیت ها در رابطه با تحقیقات هسته ای، سانتریفیوژها و سطح غنی سازی اورانیوم خبر داد اما با شروع به کار دولت جدید آمریکا و اعلام تمایلش برای بازگشت به این توافق، طرف های دیگر برجام خواستار اقدام هر چه سریعتر دولت بایدن در این مورد هستند و روسیه به عنوان فعال ترین عضو، تاکید بیشتری برای برگشت برجام به جایگاه اصلی خود دارد.

جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است لغو تحریم ها، اولین گام لازم از سوی آمریکا برای بازگشت به برجام است و بازگشت واشنگتن به این توافق، تنها با یک امضا امکان پذیر نیست.  پیشتر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران گفته بود: ما شعارهای بسیاری از آمریکا شنیده ایم اما آمریکایی ها باید اقدامات عملی داشته باشند.

روسیه نیز به عنوان یکی از اعضای برجام که همواره از حقانیت ایران در این مورد دفاع کرده است تاکید دارد که طرف آمریکایی باید هر چه زودتر اقدام کند چرا که فرصت در حال از بین رفتن است.

لاوروف وزیر امورخارجه روسیه می گوید که هرچه شروع مذاکره های مستقیم و جدی به تعویق بیفتد، بازگشت کامل هر دو طرف به اجرای توافق نامه دشوارتر خواهد بود.محمدجواد ظریف” وزیر امور خارجه ایران دیروز سه شنبه با انتشار پیامی در صفحه توئیتر خود با اشاره به بدعهدی های تروئیکای اروپایی و آمریکا در اجرای برجام اعلام کرد که فقط ایران به این توافق جامع پایبند بوده است.  

وزیر خارجه ایران نوشت : آمریکا و سه کشور اروپایی به جای خودنمایی باید در نهایت به تعهدات خود عمل کنند.  ظریف اضافه کرد که برجام یک برنامه جامع است که توسط ۱+۵ (از جمله آمریکا) و ایران به نتیجه رسیده است.

وی اشاره کرد که حرف “ج” در برجام مخفف “جامع” است. به نظر این اشاره ظریف در واکنش به طرح درخواست هایی در آمریکا مبنی بر رسیدن به یک “توافق جامع” با ایران به غیر از برجام است.

روز گذشته  ۱۴۰ قانونگذار آمریکا بار دیگر بدون در نظر گرفتن اینکه واشنگتن از توافق هسته ای خارج شده و باید به تعهدات خود در برجام باز گردد، طی نامه ای به آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا خواستار دستیابی یک به توافق “جامع” با ایران شدند.

اما لاورف وزیرخارجه روسیه می گوید مسکو اطمینان دارد که نیازی نیست بار زیادی برای احیای برجام با برخی موضوعات دیگر تحمیل کرد و باید آمریکا هر جه سریعتر به توفق برگردد چرا که نباید فرصت سوزی کرد.  

وی پیشتر نیز در نشستی با بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفت”  هم اکنون زمان حساسی فرا رسیده است. ما بار دیگر امیدواریم که در این عرصه دولت آمریکا به عنوان کشوری که مذاکرات در مورد برنامه هسته ای ایران انجام داد و برجام را امضا کرد مشخص کند که تا چه اندازه می تواند به این سند مهم بین المللی که دستاورد دیپلماسی چندجانبه و نمونه ای از تلاش های لازم برای کاهش تنش ها در مناطق بحرانی و تحکیم نظام عدم انتشار سلاح هسته ای شناخته شده،  بازگردد».  

سرگئی لاوروف  تاکید کرد که کشورش آمادگی دارد برای احیای توافق هسته‌ای ایران با اتحادیه اروپا همکاری کند.

چرا امارات اولین هدف سفر لاوروف بود؟  
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه با سفر به امارات متحده عربی به تور کشورهای خلیج فارس رفت. این کشور نزدیکترین موضع به روسیه در مسائل بین المللی را دارد بطوریکه عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر خارجه امارات با محکوم کردن تحریم های آمریکا علیه سوریه، همتای روسی خود را به طرز غیر منتظره ای خوشحال کرد.

کمتر از سه ماه پس از یک سلسله بازدید وزیران خارجه  امارات، قطر و عربستان سعودی از مسکو،  سرگئی لاوروف  به دیدار همتایان خود در این کشورها رفت. این فراوانی تماس ها بین مسکو و کشورهای عربی بی سابقه است.
سفر به منطقه خلیج فارس با امارات آغاز شد. از نظر سرگئی لاوروف در سفرش برای ابوظبی استثنا قائل شد. امارات عملاً به روی گردشگران بسته است. تمام افراد غیر مقیم که وارد ابوظبی می شوند باید به مدت ۱۰ روز در قرنطینه قرار بگیرند. آزمایش PCR از هر کسی که وارد امارات می شود، گرفته می شود، حتی وقتی صحبت از سفر از همسایه دبی می شود.

اما هیئت روسی بدون قرنطینه این کار را انجام داد، و وزیر و افرادی که وی را همراهی می کردند مجبور شدند قبل از ملاقات با محمد بن زاید آل نهیان ولیعهد ابوظبی حاکم  امارات، آزمایشی انجام دهند. عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی و تهنون بن زاید آل نهیان، مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی نیز  حضور داشتند.
قبل از بازدید، طرف اماراتی به خصوص علاقه مند بود که کدام یک از اعضای هیئت قبلاً علیه ویروس کرونا واکسینه شده اند.

 در روسیه، امارات متحده عربی به عنوان یک بازیگر مهم در منطقه در نظر گرفته می شود، علاوه بر این، از نظر دیدگاه نزدیکترین کشور عربی به مسکو است.

در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه امارات به طور غیر منتظره اعلام کرد که قانون به اصطلاح سزار در گفت و گو با سوریه مشکل ایجاد می کند. هدف از قانون امریکایی سزار افزایش انزوای مالی، اقتصادی و سیاسی دولت بشار اسد و همچنین اعمال تحریم علیه متحدانش است .
شیخ عبدالله این قانون را زیر سوال برد و البته گفت سوریه باید دوباره با بازیکنان منطقه تماس برقرار کند و به اتحادیه عرب (LAS) بازگردد.

شیخ عبدالله تصریح کرد: شکی نیست که این امر نیز به تلاش های سوریه و تلاش همکاران ما در اتحادیه عرب نیاز دارد. اما بزرگترین مانع هماهنگی و همکاری با سوریه قانون سزار است که به شکل فعلی این مسیر را بسیار دشوار می کند. ” این سخنان وزیر اماراتی هدیه ای برای روسیه بود که مدتهاست بر لغو تحریم های دمشق اصرار دارد.
موضوع مشترک دیگر مسکو و ابوظبی امنیت در منطقه خلیج فارس است. امارات متحده عربی، برخلاف شریک اصلی خود، عربستان سعودی با جمهوری اسلامی ایران در تماس است. بنابراین، مسکو امیدوار است که ابوظبی از ابتکار امنیت خلیج فارس که در سال ۲۰۱۹ مطرح شده است  و شامل گفت و گو بین تهران و کشورهای عربی است، حمایت کند.

دیدار غیرمنتظره سعد حریری و لاوروف
دیدار سعد حریری نخست وزیر سابق و احتمالاً آینده لبنان با سرگئی لاوروف در سفر به امارات متحده عربی و در ابوظبی غیرمنتظره بود.

دیدار لاوورف از امارات متحده عربی با دیدار سرگئی لاوروف با سعد حریری در ابوظبی که از چند ماه به این سو سعی در تشکیل دولت در لبنان داشت، تکمیل شد.
 از تابستان امسال تاکنون هیچ دولت مقتدری در لبنان وجود نداشته است. سعد حریری در اوایل آبان برای تشکیل کابینه مأموریت پیدا کرد ، اما نتوانست با سایر نیروهای سیاسی، در درجه اول افراد نزدیک به میشل عون رئیس جمهور لبنان به توافق برسد. در عین حال، اوضاع لبنان هر روز بدتر و اعتراضات حتی در بین ارتشی ها بیشتر شده است.
 
 تاکنون فرانسه واسطه اصلی گفت و گوی ملی در لبنان بوده است، اما اکنون سیاستمداران لبنانی، از جمله سعد حریری، از هر گونه کمک استقبال می کنند. مسکو روابط خوبی با همه نیروهای سیاسی در لبنان دارد. همین هفته گذشته، میخائیل بوگدانف، معاون وزیر خارجه روسیه در مسکو با مشاور رئیس جمهور لبنان، امل ابوزید دیدار کرد.

اکنون سعد حریری فرصتی پیدا کرد تا با سرگئی لاوروف صحبت کند و به معنای واقعی کلمه او را در منطقه گیر بیندازد. مواضع بازیگران منطقه ای – جمهوری اسلامی ایران و همسایگان عرب آن – برای تشکیل دولت در لبنان نیز مهم است، بنابراین تور سرگئی لاوروف به گفته کارشناسان امور بین الملل برای لبنان نیز مفید ارزیابی می شود.

وزیر روس از ابوظبی به ریاض پرواز کرد و از آنجا به دوحه خواهد رفت. برخی ناظران علت این تغییر اجباری رویکرد ریاض و ابوظبی را ناامیدی آنها از حمایت های دولت بایدن و احساس سرخوردگی و شکست بعداز صرف هزینه های هنگفت برای سرنگونی دولت سوریه ارزیابی کرده اند.