جنگ اسرائیل و ایران تا پایان سال ۲۰۲۱ محتمل است؟

اکونومیست نوشت: F-16 های آمریکایی، تایفون های بریتانیایی، رافائل های فرانسوی و موارد دیگر دو به دو بر فراز صحرای اسرائیل برای مقابله با یک دشمن نامرئی به نام «دراگون لند» به پروازدر آمدند. دشمنان در بازی های جنگی ساختگی هستند. اما در ذهن میزبان، واقعی است و ایران مدنظر است. افسران اسرائیلی در تلاش بودند که بگویند این رزمایش جنبه ی عمومی دارد. با این حال، «دراگون لند» با پهپادها و موشک‌های پدافند هوایی، شبیه نیروهای ایران بود. یک ژنرال خاطرنشان کرد که مانورها شامل بخشی از توانایی‌هایی بود که برای رویارویی با ایران لازم است.

رزمایش “پرچم آبی” در پایگاه هوایی اوودا در صحرای نگب، نوعی دیپلماسی نظامی و نشانه ای از این موضوع است که اسرائیل دوستانی دارد. تل آویو در حال تبدیل شدن به عنصر اصلی دو گروه نظامی در حال ظهور است. یک گروه در مدیترانه شرقی برای دفع ترکیه و گروه دیگر در خاورمیانه برای بازدارندگی ایران. تعداد شرکت کنندگان پرچم آبی افزایش یافته است. هفت کشور از جمله هند امسال در کنار اسرائیل در مانور حضور داشتند. فرمانده نیروی هوایی امارات متحده عربی نیز به عنوان یک مهمان افتخاری برای تماشای مانور آمده بود.

مشخص نیست که آیا هر یک از این دوستان به اسرائیل در جنگ با ایران کمک خواهند کرد یا خیر. اما ممکن است این پیشنهاد زودتر از آنچه برخی انتظار دارند، آزمایش شود. با افزایش سرعت برنامه هسته‌ای ایران و تزلزل دیپلماسی آمریکا، تغییراتی در حال رخ دادن است. آمریکا هشدار داده است که به «گزینه‌های دیگر» توجه خواهد کرد و در این ماه یک بمب مخرب جدید را آزمایش کرد. نیروی هوایی اسرائیل تمرین طرح های حمله را آغاز کرده است. دولت اسرائیل نیز برای مقابله با ایران پول بیشتری به نیروهای مسلح اختصاص داده است. در تاریخ اول اکتبر، وزرای خارجه اسرائیل و بحرین در منامه در مقابل یک کشتی جنگی آمریکایی عکس گرفتند. ایران با برگزاری مانورهای پدافند هوایی و هشدار به اسرائیل در مورد پاسخ تکان دهنده به هرگونه حمله، به این تحرکات پاسخ داده است.

اسرائیل وارد چیزی شده است که برخی آن را «منطقه دو راهی» می‌خوانند. در این ارتباط، خطر هسته‌ای شدن ایران، پیچیدگی اجرای عملیات نظامی، احتمال اقدام تلافی‌جویانه تهران و پاسخ آمریکا و شرکای منطقه‌ای اهمیت دارند. اسرائیل نگفته است که خطوط قرمزش چیست، اما دیپلمات‌های غربی فکر می‌کنند که ممکن است تا پایان سال تصمیم بگیرد که وارد عمل شود.

اسرائیل قبلاً نیز وضعیت امروز را تجربه کرده بود، به ویژه در سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲، زمانی که ایران را تهدید به بمباران کرد اما آن را عملی نکرد. با این حال، اکنون ایران به داشتن امکانات لازم برای ساخت بمب اتمی نزدیکتر شده است. این تا حدی به این دلیل است که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را که برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کرد و در ازای برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی، امکان بازرسی‌های بیشتری را به وجود می آورد، کنار گذاشت. ایران می گوید که به دنبال فناوری هسته ای فقط برای مقاصد غیرنظامی است، با این حال غنی سازی اورانیوم آن به حدی پیش رفته که زمان گریز از یک سال به حدود یک ماه کاهش یافته است. البته ساخت کلاهک برای قرار گرفتن روی موشک ممکن است ۱۸ تا ۲۴ ماه دیگر طول بکشد.

به نظر می‌رسد ایران علاقه‌ای به پیشنهاد آمریکا برای بازگشت به برجام ندارد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سازمان ملل می‌گوید که نظارت بر فعالیت‌های ایران دیگر به مانند قبل به صورت کامل امکان پذیر نیست، زیرا تهران از جایگزینی دوربین‌های آسیب‌دیده خودداری می‌کند.

اسرائیل دو بار تأسیسات هسته‌ای دشمنان خود را بمباران کرده است. تل آویو یک راکتور هسته‌ای عراق را در سال ۱۹۸۱ و یک رآکتور هسته‌ای سوریه را در سال ۲۰۰۷ هدف قرار داد. اما اینها یک حمله هوایی بود. از بین بردن تاسیسات هسته ای ایران بسیار دشوارتر خواهد بود زیرا آنها پراکنده هستند و برخی در زیر زمین مدفون هستند. ایران همچنین به موشک‌های دفاع هوایی اس-۳۰۰ ساخت روسیه دست یافته است. همانطور که یکی از ژنرال های اسرائیلی می گوید، طرح حمله به ایران یک موضوع ساده نیست و چیزی نیست که بتوان شرایطش را در مدت کوتاهی آماده کرد.

چالش‌های عملیاتی اسرائیل از شناسایی محل تأسیسات ایران تا سطح استحکامات آن‌ها و اینکه آیا ابتدا باید پدافند ضدهوایی نابود شود، متغیر است. اسرائیل حدود ۱۵۰۰ کیلومتر دورتر از پایگاه های خود باید دست به عمل بزند و نیاز به سوخت گیری هوایی برای بسیاری از هواپیماها بر فراز سرزمین های بالقوه متخاصم دارد. برخی از تحلیلگران بر این باورند که همه اینها فراتر از توانایی اسرائیل است. برنامه ریزان نظامی اسرائیل خلاف این را ادعا می کنند و می گویند که می توانند به اندازه کافی آسیب وارد کنند تا برنامه هسته ای ایران را چند سال به عقب بیندازند.

اگر متحدان جدید تل آویو در خلیج فارس مایل به کمک باشند، مثلاً اجازه پرواز بر فراز کشورشان را به اسرائیل بدهند یا امکان ایجاد پایگاه را به وجود آورند یا به خلبانانی که هواپیماهایشان سرنگون شده کمک کنند، کار اسرائیل آسان تر می شود. اما هرچه همسایگان ایران بیشتر درگیر شوند، احتمال اینکه هدف حملات تلافی‌جویانه قرار گیرند نیز افزایش می یابد. ایران تهدید کرده است که در صورت حمله، تنگه هرمز را که بیشتر نفت خلیج فارس از آن عبور می کند، خواهد بست. ظرفیت نظامی متعارف ایران ممکن است محدود باشد، به طوری که برخی از هواپیماهای این کشور متعلق به دوران قبل از سرنگونی شاه در سال ۱۹۷۹ است. اما این کشور موشک‌های بالستیک و سایر موشک‌ها را در اختیار دارد و به تاکتیک‌های نامتقارن همچون ایجاد مشکل برای کشتی‌ها در نزدیکی آب های خود متوسل شده است. همچنین از شبه‌نظامیان نیابتی در عراق، سوریه، یمن و لبنان حمایت می‌کند که به تهران اجازه دسترسی نظامی در سراسر منطقه را می‌دهد. حزب الله لبنان هزاران موشک دارد که می تواند بر شهرهای اسرائیل فرود آورد. مهمتر اینکه، حزب‌الله همچنین دارای موشک‌های هدایت‌شونده و پهپادهایی است که می‌توانند با دقت حمله کنند. همانطور که ایران در سال ۲۰۱۹ با حمله به تاسیسات فرآوری نفت عربستان سعودی، این موضوع را نشان داد. مقامات نظامی خاطرنشان می کنند که در اسرائیل اهداف متعددی برای حمله در دسترس قرار دارند، در حالی که این دولت از تعداد انگشت شماری نیروگاه آب شیرین کن و یک فرودگاه بین المللی برخوردار است. ضربه زدن به اینها باعث آسیب استراتژیک می شود. بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس حتی آسیب پذیرتر از اسرائیل هستند.

خیلی چیزها به رئیس جمهور جو بایدن بستگی دارد، که می گوید اجازه نخواهد داد ایران هسته ای شود. اقدام نظامی آمریکا قوی‌تر از حمله اسرائیل خواهد بود، به ویژه به این دلیل که واشنگتن سلاح‌های عظیم تری در اختیار دارد. حتی اگر ایالات متحده فقط به اسرائیل چراغ سبز نشان دهد که به تنهایی اقدام کند، ممکن است نتواند از جنگ دور بماند. اگر ایران همانطور که بسیاری انتظار دارند، با گسترش درگیری به حمله پاسخ دهد، از آمریکا خواسته می شود تا خطوط دریایی را باز نگه دارد، از متحدان دفاع کند و حتی از خودش محافظت به عمل آورد. نیروهای واشنگتن در عراق و سوریه در معرض حمله قرار دارند. در این ارتباط باید اشاره کرد که یک پایگاه آمریکایی در تنف در سوریه در تاریخ ۲۰ اکتبر توسط پهپادهای مسلح مورد اصابت قرار گرفت. آقای بایدن که تابستان امسال از افغانستان خارج شد و گفت که می‌خواهد به جنگ‌های همیشگی در جهان اسلام پایان دهد، تمایلی ندارد که به جنگ دیگری وارد شود.

یکی از مقامات اسرائیلی تاکید کرده است: ایران را می توان منصرف کرد زیرا نمی خواهد مانند کره شمالی باشد. اما خطر این است که تهران به این نتیجه برسد که فقط سلاح های هسته ای، آنها را ایمن نگه می دارد.