ایران و دولت‌های عرب نیاز دارند مذاکرات را شروع کنند
حسین ایبیش: کارشناس ارشد انستیتو کشورهای عربی خلیج در واشنگتن، ستون نویس بلومبرگ، خبرنگار واشنگتن دی سی برای دیلی استار
حسین ایبیش در این مقاله معتقد است یکی از مهم‌ترین ایرادات برجام، عدم رسیدگی به تنش‌های ایران و کشورهای عربی همسایه می‌باشد. در واقع این تنش‌ها باعث شد تا توافق هسته‌ای (برجام) در مقابل فشارهای درون سیستم سیاسی آمریکا که گاهی توسط دولت‌های عربی خلیج‌فارس تشویق می‌شود آسیب‌پذیر گردد. برای اینکه ابتکار عمل دولت جدید بایدن موفق آمیز باشد باید این مسئله اصلاح شود اما چطور؟
در بخش زیر اهم نکات و گزاره‌های کلیدی این مقاله مطرح خواهد شد:
- اگرچه تیم بایدن بر مشورت و گفتگو با همسایگان ایران تأکید کرده؛ اما امید چندانی وجود ندارد که ایالات‌متحده بتواند کشورهای عربی را در کنار سایر قدرت‌های جهانی در مذاکرات با ایران دخیل کند. ایران بارها تأکید کرده که از چنین ترتیباتی پیروی نخواهد کرد و سایر امضاکنندگان علاقه‌ای به چنین این ایده‌ای ندارند.
- آنچه اجتناب‌ناپذیر است گفتگوی موازی بین ایران و اعراب (مهم‌ترین آن عربستان سعودی) است. شروع این فرایند آسان نخواهد بود اما غیرممکن هم نیست. ایران بارها علاقه خود را به مذاکرات برای ایجاد چارچوب امنیت منطقه‌ای نشان داده است و این‌یک هدف شایسته می‌باشد.
- آنها برای اعتمادسازی سعی کنند به‌صورت گام‌به‌گام با مسئله کمتر مناقشه برانگیز شروع کنند. برای نمونه آنها می‌توانند با امنیت دریایی شروع کنند زیرا ایران و همسایگان عربی خلیج‌فارس تمام صادرات نفتی خود را از طریق تنگه هرمز و خلیج عمان صادر می‌کنند.
- تفاهم رسمی عربی و ایرانی برای اطمینان از امنیت دریایی در خلیج‌فارس یک پیروزی آشکار برای همه خواهد بود. وقتی ایران سرانجام صادرات نفتی در مقیاس کامل را از سر بگیرد، در جلوگیری از ایجاد اختلال در خطوط دریایی سهیم خواهد بود.
- همکاری اعراب و ایران در خاتمه دادن به جنگ یمن مقداری چالش‌برانگیزتر است، اما قابل‌دستیابی است. عربستان سعودی برای برون‌رفت از آن باتلاق به راهی نیاز دارد، اما شورشیان حوثی تحت حمایت ایران در حال حاضر هیچ انگیزه‌ای برای پایان بحران ندارند. تهران می‌تواند با کاهش پشتیبانی نظامی خود و فشار آوردن به حوثی‌ها برای ورود به مذاکرات صلح نقش مهمی را ایفا کند. کمک به عربستان برای پیدا کردن راهی برای نجات چهره خود در جنگ یمن؛ مسیری به ایرانیان می‌دهد که گفتگوی جدی‌تری با همسایگان خود داشته و از این طریق نشان دهد که ایران می‌تواند عنصر باثبات در منطقه باشد.
نویسنده در بخش پایانی مقاله بر این دیدگاه است که بزرگ‌ترین چالش، مسئله بازیگران غیردولتی، به‌ویژه شبکه شبه‌نظامیان نیابتی ایران در لبنان، سوریه، عراق و جاهای دیگر است. این امر به‌وضوح برای همسایگان آن قابل‌تحمل نیست و با ثبات منطقه‌ای سازگار نیست. با این حال این اصلی‌ترین وسیله‌ای است که ایران قدرت و نفوذ خود را در جهان عرب افزایش می‌دهد. یکی از اهداف اصلی گفتگوی اعراب و ایران، تعیین حوزه‌های نفوذ است. برای این کار، ایران باید تصمیم بگیرد که اولویت‌های آن کجاست. اگر می‌خواهد یک چارچوب امنیتی منطقه‌ای داشته باشد، باید به کشورهای منطقه اجازه دهد که از اقتدار حاکمیت استفاده کنند بدون اینکه توسط گروه‌های شبه‌نظامی مسلح تضعیف شود.
منابع پژوهش در دفتر پژوهشکده موجود است.
- برچسب ها: آمریکا, اندیشکده, اندیشکده جریان, ایران, جریان, جو بایدن, خلیج‌فارس, دولت‌های عرب, عربستان, مذاکرات
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
