گذرگاه مرزی «عرعر»، عامل رقابت اقتصادی عربستان در عراق با ترکیه و ایران

پس از گذشت نزدیک به 30 سال روابط متشنج بین عراق و عربستان، روابط این دو کشور طی سال های اخیر شاهد بهبود قابل توجه ای بوده است.

روند بهبودی روابط بین عراق و عربستان که از سال 2016 آغاز شده، در برخی از تحولات سیاسی و اقتصادی که برجسته ترین آن بازگشایی گذرگاه مرزی «عرعر» در نوامبر 2020 است، قابل مشاهده است.

عربستان از طریق افزایش حضور و نفوذ خود در عراق قصد دارد با دو بازیگر منطقه ای پرنفوذتر در عراق یعنی ترکیه و ایران رقابت کند.

روابط عربستان با عراق از سال 1990 و پس از آنکه روابط دیپلماتیک بین دو کشور پس از حمله «صدام حسین»، دیکتاتور عراق به کویت قطع شد، ضعیف بود.

حمله امریکا به عراق در سال 2003 و پس از آن، انتخاب «نوری المالکی»، به عنوان نخست وزیری عراق در سال 2006 موجب افزایش اختلافات بین ریاض و بغداد شد.

دولت المالکی عربستان را به حمایت از داعش در عراق و سوریه و تشدید خشونت در عراق متهم کرد و عربستان نیز در مقابل اتهام تبعیض علیه اهل سنت در عراق را به دولت نوری المالکی نسبت داد.

این تحولات موجب ایجاد شکاف گسترده ای در تعاملات رسمی بین دو کشور شد اما با روی کار آمدن «حیدر العبادی»، نخست وزیری اسبق عراق تعاملات رسمی عراق و عربستان دچار تغییر شد.

عربستان العبادی را از نظر سیاسی گشوده تر نسبت به سایرین دانست و از این تحول سیاسی در عراق به عنوان فرصتی برای دستیابی به نفوذ بیشتر در عراق استفاده کرد.

تصمیم عربستان در بازگشایی سفارتش در بغداد در واقع زمینه را برای سفر العبادی به ریاض در سال 2017 و دیدار با «سلمان بن عبدالعزیز»، پادشاه عربستان فراهم کرد.

از آن پس عربستان تلاش هایش برای اصلاح روابط با عراق را برای مقابله با نفود ایران و تقویت اقتصاد و جایگاه منطقه ای خود، تشدید کرد.

علاوه بر سفرهای رسمی بین دو کشور، سران سعودی اقدام به تاسیس شورای هماهنگی مشترک بین عراق و عربستان در سال 2017 کردند و مبلغ یک میلیارد دلار برای ایجاد شهرک ورزشی در بغداد در سال 2018 متعهد شدند و 13 یادداشت تفاهم و توافقنامه دوجانبه در سال 2019 امضا کردند.

گذرگاه مرزی عرعر نیز در سال 2020 مجددا بازگشایی شد.

گذرگاه مرزی عرعر با هزینه 69 میلیون دلار به توسعه ارتباط و حمل و نقل بین دو کشور کمک می کند و فرصت های شغلی ایجاد می کند و موجب افزایش حجم تجارت و سرمایه گذاری بین دو کشور در آینده می شود.

اما با وجود همه این تلاش ها، نفوذ اقتصادی عربستان در عراق در مقایسه با ترکیه و ایران ناچیز است.

صادرات عربستان به عراق از 23 میلیون دلار در سال 2000 به 651 میلیون دلار در سال 2018 رسید اما این حجم هنوز در مقایسه با صادرات دو کشور دیگر اندک است.

پس از حمله امریکا به عراق در سال 2003، نفوذ اقتصادی ایران در عراق به صورت قابل توجه ای افزایش یافت و حجم صادرات بین عراق و ایران در سال 2000 از 96 میلیون دلار به 8.9 میلیارد دلار در سال 2018 رسید.

عراق هم اکنون سومین بازار بزرگ صادرات ترکیه است و ارزش صادرات ترکیه به عراق در سال 2020 به 9.13 میلیارد دلار رسیده است.

ترکیه به وجود عراقی با ثبات و امن برای گسترش روابط اقتصادی خود با عراق اهتمام دارد.

ترکیه و عراق در سال 2008 شورای همکاری استراتژیکی برای توسعه روابط اقتصادی ایجاد کردند و در نشست اول آن در سال 2009، 48 یادداشت تفاهم بین دو کشور امضا شد.

رابطه اقتصادی بین عربستان و عراق نیز با توجه به استقبال دولت «مصطفی الکاظمی»، نخست وزیری عراق امیدوار کننده به نظر می رسد.

با این وجود اما ترکیه و ایران در عمق اقتصاد عراق ریشه کرده اند و رقابت اقتصادی عربستان با این دو کشور در عراق بسیار سخت و قوی است.

در واقع افزایش سرمایه گذاری ها و مشارکت دیپلماتیک بین دو کشور به زمان بیشتری نیاز دارد تا عربستان مهم ترین بازیگر بازار عراق باشد.

با این حال، بازگشایی گذرگاه مرزی عرعر پیشرفت مهمی محسوب می شود و راه را برای همکاری بیشتر بین دو کشور در زمینه تجارت و سرمایه گذاری در آینده فراهم می کند.

منبع:https://mdeast.news