اسرائیل، کمک ویروس کرونا به نتانیاهو

یولی ورتر، خبرنگار سیاسی روزنامه «هاآرتض» رویدادهای سه هفته پس از انتخابات مجلس را در ٢ مارس چنین شرح می دهد: «او کشور خود را به گروگان گرفته، روی ترس مردم بازی می کند، از بحران ویروس کرونا برای دستیابی به مقاصد سیاسی استفاده می نماید، اتحاد را موعظه می کند ولی بذر تفرقه و نفرت می پراکند، تحت عنوان امنیت ملی، دموکراسی را پوک و بی محتوا می کند (١)». این حداقل چیزی است که می توان گفت.

موضوع چیست؟ خلاصه بخش(اپیزود) های پیشین:

  بخش (اپیزود)١: دو روز پس از رای گیری، نتانیاهو ادعای پیروزی کرد. این عادت او است. اما این بار به نظر می آید که حق با او باشد. پس از شکست در انتخابات مجلس در ماه های آوریل و سپس سپتامبر ٢٠١٩، که به تشکیل یک دولت اکثریت نیانجامید، حزب لیکود او ٣ کرسی بیشتر از اپوزیسیون، حزب آبی- سفید به دست آورد (٣۶ دربرابر ٣٣ کرسی). نتانیاهو مطمئن شد که خیلی زود دولتی برای اداره کشور تشکیل خواهد داد. افکار عمومی فکر کرد او نجات یافته است. مردی که با سه مورد اتهام درباره تقلب، سوء استفاده از اعتماد و فساد رودررو است، و انتظار می رود که محاکمه اش دوهفته بعد آغاز شود، باردیگر توانست گلیم خود را از آب بیرون بکشد. نخستین قانونی که او به تصویب مجلس خواهد رساند، تضمین خواهد کرد که مادام که نخست وزیر باقی بماند، از مصونیت برخوردار است و همه چیز بروفق مراد خواهد بود.

نقش فهرست متحد

  بخش(اپیزود) ٢: هیاهوی بسیار برای هیچ. به رغم پیروزی حزب لیکود، معلوم شد که ائتلاف وفادار به نتانیاهو از اکثریت ۶١ کرسی (از مجموع ١٢٠ کرسی) برخوردار نیست. دادگاه او، پیش از آن که دوماه به تعویق بیفتد، رسما آغاز می شود. اما، روون ریولین، رئیس جمهوری از بنی گانتز، رئیس حزب آبی- سفید خواست که سعی کند دولت تشکیل دهد. او درصدد انجام این کار برآمد و «فهرست متحد» که از منافع فلسطینی های شهروند اسرائیل دفاع می کند و ١۵ کرسی در مجلس به دست آورده، اعلام کرد که بدون مشارکت در ائتلاف برای تشکیل دولت، اگر توافقی حاصل شود، از تشکیل دولت حمایت می کند و مورد به مورد به تائید لوایح قانونی آینده می پردازد.

  بخش (اپیزود)٣: نتانیاهو که محاکمه اش در ١٧ مارس آغاز شد، از شیوع ویروس کرونا برای… بستن مجلس استفاده کرد. یولی الدستین، رئیس مجلس که عضو حزب لیکود است این امر را پذیرفت. ایال اینون، مشاور قضایی دولت ظاهرسازی قانونی کار را انجام داد. امیر اوهانا وزیر دادگستری هم از آن تبعیت کرد. هر سه اینها از وابستگان وفادار نتانیاهو هستند. به این ترتیب، با عدم امکان تشکیل مجلس، نتانیاهو یکی از «عروسک های خیمه شب بازی» خود را به ریاست آن گماشت. به ویژه، او مانع از آن شد که منتخبان جدید به قانونی درمورد این که فرد درحال محاکمه نمی تواند تا زمانی که روند قضایی ادامه دارد کشور را اداره کند – که توسط حزب آبی-سفید ارائه شده بود- رای دهند. این خطر وجود داشت که اکثریت نمایندگان مجلس جدید به این قانون رای دهند و در این صورت بلافاصله نخست وزیر از صحنه سیاسی حذف می شد.

کودتای خزنده

برای نخستین بار اکثریت اعضای یک مجلس منتخب توسط یک دولت اقلیتی از عمل و اقدام بازمی ماند. همچنین، برای نخستین بار در تاریخ اسرائیل، عبارت «کودتای خزنده» در اینجا و آنجا شنیده می شود. اما نتانیاهو از جا کندنی نیست. خبرنگاری دیگر به نام زهاوا گالون (٢) می نویسد: «هیچ چیز حتی بحران ویروس کرونا نمی تواند او را تغییر دهد». اما، چرا ویروس کرونا باید بتواند نتانیاهو را تغییر دهد؟ رویدادهای بعدی نشان داد که برعکس، او توانست از شیوع کرونا به سود خود استفاده کند.

  بخش(اپیزود) ۴: ژنرال گانتز و حزبش در جریان کارزار انتخاباتی تعهد کرده بودند که هرگز با دولتی به سرپرستی نتانیاهو ائتلاف نکنند. هنگامی که مجلس بسته شد، همین ژنرال گانتز اعلام کرد که: «چنان که دموکراسی ایجاب می کند، تا زمانی که مجلس بسته باشد، هیچ دولتی در اسرائیل تشکیل نخواهد شد». اما، او به زودی نغمه ای دیگر ساز کرد. روز ٢٠ مارس، نتانیاهو برای مبارزه علیه ویروس کرونا در اسرائیل وضعیت اضطراری اعلام کرد.

نمایندگان مجلس مات و مبهوت ماندند: در چنین وضعیتی دستگاه حکومت باید به عملکرد خود ادامه دهد. جلسات مجلس می توانست به وسیله اسکایپ یا سامانه های مجازی دیگر تشکیل شود. اما، زیو الکین، یکی از وزیران و سخنگویان نتانیاهو اعلام کرد که طبق آئین نامه مجلس، تشکیل جلسه مستلزم حضور نمایندگان است. نتانیاهو به زور متوسل شد ووجود یک مجلس منتخب را نادیده گرفت. از آن پس، او بی دنده و ترمز، و احاطه شده با عروسک های خیمه شب بازی مطیع خود، به تنهایی درباره همه چیز تصمیم می گیرد. در حالی که در راس دولتی است که ناشی از صندوق رای نیست و بدون مجلس یا هرگونه نهاد ضد قدرت دیگری زمام امور را در دست دارد.

تسلیم ژنرال گانتز

  بخش (اپیزود)۵: در این حین ژنرال گانتز، رهبر اپوزیسیون چه کرد ؟ او کاملا چهره عوض کرد و به رغم همه تعهدات پیشین، پذیرفت در یک دولت اتحاد ملی، نه فقط با حضور نتانیاهو، بلکه حتی تحت سرپرستی او مشارکت کند. او به گفتگو درباره توافقی با نتانیاهو پرداخت تا اداره کشور را در اختیار او قرار دهد، مشروط به این که نتانیاهو پس از ١٨ ماه سمت خود را ترک کند. اسرائیل دچار شگفت زدگی شد. ویروس کرونا رای دهندگان اسرائیلی را شکست داده و به نتانیاهو امکان داده بود به حکومت خود ادامه دهد. او بی تردید بی اخلاق ترین سیاستمداری است که می توان تصور کرد، اما در عین حال حیله گرترین نیز هست. حریفان او دربرابرش کوتوله به نظر می آیند. آیا می توان باور کرد که ١٨ ماه دیگر نتانیاهو با مهربانی جای خود را به گانتز بدهد ؟ روزنامه نگار یادشده در بالا می نویسد (٣): «مثل این است که به بازگشت مسیح باور کنیم» و می افزاید که نام حزب گانتز، نه «آبی- سفید» بلکه باید «پرچم سفید» باشد. تحریریه این رونامه هم از «تسلیم» سخن می گوید.

وضع چنین است. نتانیاهو که سه بار در انتخابات شکست خورده، همچنان در قدرت است و به نظر می آید که اپوزیسیون اوبیش از همیشه از کنار زدنش ناتوان است. چرا گانتز این چنین به زانو درآمد؟ درواقع، شکست این رئیس پیشین ستاد ارتش آن چنان که به نظر می رسد هم غیرقابل توضیح نیست. زیرا، او با آن که توانست نتانیاهو را در انتخابات شکست دهد، واقعا قادر به تشکیل یک دولت ائتلافی اقلیتی برخوردار از حمایت ضمنی «حزب عرب» (لقب فهرست متحد) نبود. نه فقط به خاطر این که بخشی از نمایندگان حزب آبی- سفید با تشکیل دولتی که وابسته به خیرخواهی این حزب باشد مخالف هستند، بلکه به این خاطر نیز که انجام یک توافق با «فهرست متحد» می توانست در هرلحظه فروبپاشد. یک نمونه می توانست این باشد که این فهرست حداقل چیزی که می توانست انتظار داشته باشد این بود که دولت در قانون مشهور تبعیض آمیز نسبت به فلسطینی ها، موسوم به «قانون دولت- ملت مردم یهود» تجدیدنظر کند. درحالی که، عده زیادی از نمایندگان آبی- سفید خودشان به تصویب این قانون رای داده بودند.

همکاری علیه شیوع کرونا

از این مضحکه سیاست بازی، در بحبوحه بحران ویروس کرونا دوچیز می توان آموخت. نخست این که ویروس کرونا مرز، ملیت وقوم گرایی نمی شناسد. اسرائیل و حماس، به طور غیررسمی درمورد آتش بس در غزه به توافق رسیده اند و ٧ هزار تن از اهالی غزه اجازه یافته اند برای کارکردن در عرصه هایی که برای اقتصاد اسرائیل «حیاتی» شناخته شده همچنان در اسرائیل بمانند. آموس هارل، متخصص امور نظامی می گوید در کرانه باختری رود اردن، ارتش که نگران گسترش زیاد شیوع بیماری در اراضی اشغالی فلسطین است «بدون سروصدای زیاد با مقامات فلسطینی همکاری می کند». ارتش به ویژه درمورد چگونگی ورود ٧٠ هزار کارگر فلسطینی برای ادامه کار در اسرائیل یا شهرک های یهودی نشین مذاکره می کند که کارفرمایانشان (در رستوران داری، کشاورزی و برخی از موسسات)، باید محل اقامت آنها را تامین کنند.

درس دوم ناشی از قدرت مطلق لگام گسیخته ای است که نتانیاهو به خاطر ویروس کرونا یافته است. زیرا، با تکیه بر «مقررات دفاعی وضعیت اضطراری» که از زمان قیمومیت انگلستان به جا مانده و از زمان ایجاد اسرائیل به تشکیلات قضایی آن انتقال یافته، نتانیاهو به شین بت (دستگاه امنیت داخلی) دستور داده که امکانات ردیابی و جاسوسی خود را علیه مردم فلسطین اشغالی، در خدمت مبارزه علیه ویروس کرونا، بسیج کند. به عبارت دیگر، در ورای هرگونه کنترل نمایندگان مجلس، دستگاه های ویژه اسرائیلی اکنون به همه اطلاعات موجود بر روی تلفن، رایانه، کارت های بانکی و غیره همه مردم اسرائیل دسترسی دارند. این تصمیم نتانیاهو که در شب ٢١ به ٢٢ مارس گرفته شده، نه تنها بدون اطلاع دادن به نمایندگان مجلس، بلکه حتی بدون تشکیل هیئت دولت هم بوده و منتقدان آن را «مثل یک دزد» توصیف می کنند.

جاسوسی از همه مردم

شین بت امکانات عظیمی که دو دهه است برای جاسوسی علیه فلسطینی ها از آنها استفاده می کند را به کار گرفته است. این سازمان همواره شمار قابل توجهی از ذخایر بزرگ اطلاعاتی در رایانه هایش دراختیار دارد. البته، هدف آن «مبارزه علیه تروریسم» است. شین بت تنها سازمانی است که قادر است از همه مردم، بدون هرگونه کنترل مقامات (قضایی و پلیس) جاسوسی کند. هیچ الزامی موجب محدودیت شین بت نمی شود. رئیس کنونی آن، ناداو ارگامن سوگند خورده که از اطلاعات شخصی افراد تنها برای مطالعه رد و اثر ویروس کرونا استفاده می شود و اطلاعات جمع آوری شده درباره هرفرد، پس از ۴ روز ازبین برده می شود.

ولی این گفته ها برای ازبین بردن نگرانی ها کافی نبوده است. رام بن باراک، یکی از معاونان پیشین شین بت (که متخصص جاسوسی سایبری نیز هست) می گوید: «من به ارگامن اطمینان دارم ولی به نتانیاهو ندارم» (۵). افرائیم هالوی، رئیس پیشین موساد هم می گوید: «این زمینی بسیار لغزنده است. درباز گذاشته شده اما سابقه ای وجود دارد […] قدرت و اقتدار زیادی در دست یک فرد قرار گرفته است. امروز او تصمیم هایی استثنایی درمورد شین بت می گیرد و فردا، به نام همان قانون اضطراری بودجه ای را، حتی بدون توافق قبلی کمیسون مالی کنست تصویب می کند» (۶).

درحالت انتظاری که وجود دارد، مضحکه نمایش در اسرائیل ادامه می یابد. روز یکشنبه، دادگاه عالی اسرائیل درخواستی جمعی برای این که مجلس بتواند برای انتخاب یک رئیس جدید تشکیل شود را تائید کرد. مسئله برای کسانی که به این امر علاقمندند این است که: «قهرمان» ما برای گریز از این حکم چه خواهد کرد ؟

١- « Netanyahu’s Extorsion by coronavirus is by far most shameful and least forgivable offense », Haaretz, 22 mars 2020.

٢- « Nothing, not even the Coronavirus crisis, can change Netanyahu », Haaretz, 20 mars 2020

٣- « Under coronavirus Emergency, Gantz surrenders unconditionally to Netanyahu Continued Role », Haaretz, 20 mars 2020.

۴- « Coronavirus Crisis Forces Israel and Palestinians to Stare into Same Ahyss », Haaretz, 21 mars 2020.

۵- Yossi Melman, « Concern grows in Israel over « Terrorist tracking » methods to keep Tabs on Coronavirus patients », Haaretz, 22 mars 2020.

۶- Ibid.

منبع:https://ir.mondediplo.com