افغانستان و آینده نامعلوم
تاکنون چندین میلیارد دلار هزینه کرده‌ایم، اما هیچ مشکلی را حل نکردیم.» از پی این سخنان بعد از آنکه ترامپ شبانه و مخفیانه وارد افغانستان شد و در پایگاه نظامی ارتش آمریکا در کابل برای سربازان آمریکایی سخنرانی کرد، آشکارا وعده داد و اعلام کرد که مأموریت ارتش این کشور در افغانستان پایان یافته و به زودی نیروهای نظامی و سربازان (فرزندان خانواده‌های آمریکایی) خاک این کشور را ترک خواهند کرد و به خانه بر می‌گردند. این سخنان ترامپ آن هم در کابل اگر چه برای دولت مستقر افغانستان و دولت‌های همسایه آن «شوک خبری» بود و برخی از رسانه‌ها در آمریکا و اروپا نوشتند که سخنان ترامپ یک «بلوف سیاسی» انتخاباتی است، اما بعد از مدت کوتاهی معلوم شد که طرح اجرایی آن آماده شده است و ترامپ رسماً خروج نظامی و نظامیان آمریکایی از افغانستان را تا پایان ماه مه ۲۰۲۱ و «بازگشت به خانه» را اعلام کرد.
ترامپ از کاخ سفید رفت و بایدن رئیس جمهوری جدید آمریکا شد. و اجرای تصمیم ترامپ یا وتو آن و ادامه حضور ارتش آمریکا در افغانستان پرسش روز شد. بعد از چند ماه، بایدن در یک سخنرانی اختصاصی درباره افغانستان گفت: «من نمی‌خواهم تصمیم‌گیری ترامپ و برنامه خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان را لغو کنم. زمان آن رسیده است که طولانی‌ترین جنگ آمریکا پایان یابد. البته پس از خروج کامل نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان، آمریکا به حمایت خود از این کشور ادامه خواهد داد، اما این حمایت دیگر «نظامی» نخواهد بود.»
اجرای پروژه ترک نظامیان آمریکایی از افغانستان به صورت رسمی از اردیبهشت ماه کلید می‌خورد و در نهایت روند خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان تا ۱۱ سپتامبر(۱۱ شهریور) آینده پایان می‌یابد. این خبر را بایدن در سخنرانی خود داد و گفت: «روند خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان تا ۱۱ سپتامبر، همزمان با بیستمین سالگرد حملات القاعده به برج‌های نیویورک، پایان می‌یابد.» اندکی بعد از سخنرانی بایدن، پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیز اعلام کرد که همزمان با آمریکا نیروهایش را از افغانستان خارج خواهد کرد. با این مجموعه از خبرها در اغلب برداشت‌های رسمی و غیررسمی آینده‌ای نامعلومی برای افغانستان پیش‌بینی شده است. آینده‌ای که هم جنبه‌های مثبت دارد و هم پی‌آمدهای منفی.
اهم آن را چنین می‌توان خلاصه کرد:
۱ـ بعد از ۲۰ سال اشغال نظامی افغانستان از سوی آمریکا و حضور سراسری ارتش این کشور از سال ۱۳۸۰ تا امروز در این کشور، افغانستان همچنان با مشکلات متعدد اقتصادی، سیاسی ـ امنیتی و فرهنگی ـ اجتماعی مواجه است که همچنان آینده‌ای نامعلوم و البته بحران آفرین را برای مردم افغانستان، بخصوص نسل جوان آن ترسیم می‌کند. اگر چه شرایط کنونی با ۲۰ سال گذشته متفاوت بوده و افغانستان از مسیر انتخابات دارای دولت مرکزی و نهادهای رسمی حکومتی و مجلس نمایندگان قانونگذار شده‌است، اما همچنان ترسیم آینده آن در سایه «صلح پایدار» و استقرار «امنیت عمومی و سراسری» مورد تردید بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان افغانستان است که بعد از ترک ارتش آمریکا از این کشور، «نبرد قدرت» حتی شدیدتر از گذشته در این کشور سربرآرد و منجر به جنگ‌های داخلی جدید شود.
۲ـ بسیاری در درون و خارج افغانستان، چشم به گفتگوهای طالبان و دولت مستقر در کابل دارند که هنوز موفقیت آن در هاله‌ای از تردید است. این طرح را دولت آمریکا با نماینده ویژه خود، ـ زلمای خلیل‌زاد ـ افغانی ـ آمریکایی فرماندهی می‌کند. نشست آینده در ترکیه در دستور کار قرار دارد، در حالی که هنوز طالبان اعلام آمادگی برای ادامه مذاکره نکرده است و اگر طرح صلح به انجام برسد. روزنه امید به آینده بازتر می‌شود.
اگر گفتگوها تا شهریور (سپتامبر) آینده نتیجه مطلوب ندهد، بلبشوی جدید و هرج و مرج نظامیگری با چاشنی سنت دیرینه در افغانستان یعنی «قوم‌گرایی» و تعصب‌های کور مذهبی ـ قومی سر بر می‌آورد و اندک زمانی در سراسر افغانستان فراگیر خواهد شد.
۳ـ بعد از ۲۰ سال اشغال نظامی افغانستان توسط آمریکا و به قول ترامپ میلیاردها دلار هزینه و پمپاژ دلار به این کشور، اکنون افغانستان اصلی‌ترین و وسیع‌ترین جامعه طبقاتی را در منطقه دارد که از یکسو انباشت ثروت و از سوی دیگر فقر و فقرزدگی گسترده و فراگیر در آن بیداد می‌کند. در ساحت بحران‌های اجتماعی، بیکاری، اعتیاد، معلولین جنگی، فساد گسترده و متنوع، سطح نازل امور آموزشی و فرهنگی، امنیت عمومی حداقلی و بخصوص رشد تضادها و بحران‌های طایفه‌ای ـ قومی بخشی از تصویر آینده نامعلوم افغانستان است.
۴ـ ارزیابی و محاسبه برخی از نظریه‌پردازان درباره پی‌آمد فوری ناشی از خروج نیروهای نظامی و امنیتی آمریکا و دیگر کشورهای عضو ناتو از افغانستان این احتمال وجود دارد که هجوم مهاجرت شهروندان افغانی به هر کشوری که بتوانند، در آینده نزدیک قابل پیش‌بینی است و در این بخش ایران و پاکستان دو کشور همسایه افغانستان در صدر قرار خواهند گرفت.
۵ـ روسیه، چین، برخی از دولت‌های عربی منطقه، هند، پاکستان و ترکیه آینده افغانستان را براساس منافع خود رصد می‌کنند. آمریکایی‌ها می‌گویند کارشان در افغانستان پس از پایان حضور نظامی، تمام نمی‌شود. مدیریت سیاسی، امنیتی و اقتصادی ما و تنظیم تعادل روابط خارجی افغانستان همچنان برای دولت آمریکا حائز اهمیت و در اولویت قرار خواهد داشت. با این برداشت، افغانستان همچنان در شعاع تعریف منطقه‌ای و حتی بین‌المللی، همچنان موضوع روز باقی خواهد ماند.
منبع:https://www.cmess.ir
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
