موضع رژیم اسرائیل در قبال تحولات سوریه چیست؟ این رژیم علی رغم داشتن اختلافات جدی مرزی با سوریه و نقش تأثیرگذار سوریه در معادلات سیاسی اسرائیل با ایران بر علیه منافع این کشور، نقشی به ظاهر غیر فعال در قبال بحران این کشور داشته است. در این راستا یک سوریه ضعیف با ابقا رژیم فعلی در این کشور، وضعیتی مطلوب برای اسرائیل محسوب می شود.
در سال های نخست شکل گیری رژیم اسرائیل، سیاستگذاران این رژیم می پنداشتند وقوع انقلاب و ناآرامی در کشورهای عربی سبب بهره مندی بیشتر اسرائیل از امنیت خواهد گردید؛ چرا که دولت های عربی، اصلی ترین تهدید امنیتی برای اسرائیل بودند. از این رو، ناآرامی های داخلی و یا وقوع انقلاب در جهان عرب برابر با امنیت بیشتر برای اسرائیل تلقی می شد. اما بروز تحولات عربی به ویژه تحولات سوریه سبب تغییر در نوع نگرش سیاستمداران اسرائیل نسبت به تحولات در کشورهای عربی شده است.
با آغاز بحران سوریه در اوایل سال ۲۰۱۱، اسرائیل به دو دلیل عمده سعی کرد که نقشی فعال در قبال بحران این کشور ایفا نکند. نخست، اسرائیل هم برای دولت سوریه و هم برای گروه های مخالف بشار اسد دشمن محسوب می شود؛ دلیل این دیدگاه تسخیر تپه های جولان در سال ۱۹۶۷ میلادی است که تا به حال نیز ادامه دارد. دلیل دوم فقدان روابط اسرائیل با تعدادی از همسایگان سوریه مثل عراق و لبنان و داشتن روابط سرد با دیگر همسایگان سوریه مثل اردن و ترکیه است. نکته حائز اهمیت این است که، هیچ کدام از این کشورها به اسرائیل اجازه دخالت در سوریه چه از نظر سیاسی و نظامی یا از طریق مرز ها یا دستگاه دیپلماسی خود را نمی دهند و حاضر به هم پیمانی با اسرائیل در قبال مسئله سوریه نیستند.
با توجه به این محدودیت ها، از این لحاظ شاید حتی رژیم اسرائیل ابقای رژیم اسد در قدرت را ترجیح دهد. چون بهرحال ً وجود یک سوریه ضعیف برای اسرائیل یک فرصت است. سوریه قدرتمند به خاطر مرز مشترک و مناقشات مرزی که با اسرائیل دارد، در صورت برخورداری از توان و ظرفیت لازم قادر است که به تهدیدات خود جامع عمل بپوشاند. اما ضعف این دولت نه تنها تهدید اسرائیل توسط سوریه را منتفی می سازد؛ بلکه باعث ناتوانی این کشور در تجهیز گروه های ضداسرائیلی می شود که این موضوع سبب برتری نظامی اسرائیل در منطقه خواهد شد.
سوریه برای سال ها نقش دروازه ورود ایران به جهان عرب و اتصال استراتژیک ایران به منطقه مدیترانه و خاور نزدیک را برعهده داشته است. از این رو تضعیف سوریه و سرنگونی اسد باعث تضعیف محور مقاومت و کاهش نفوذ منطقه ای ایران و مهار آن می شود. از دیدگاه امنیت فوری اسرائیل، حماس دور از ایران حتی اگر هنوز اسرائیل را به رسمیت نشناسد، برای او بهتر از حماس نزدیک به دولت ایران است؛ در نتیجه، دوری کنونی حماس از سوریه و ایران به منافع و امنیت اسرائیل کمک کرده است. علاوه براین توافق ترکیه برای استقرار سیستم ضدموشکی ناتو در خاک خود، ایجاد تنش بین دو کشور ایران و ترکیه در نتیجه رویکرد متفاوت به بحران سوریه و همچنین چالش های مرزی، قومی و منطقه ای که ترکیه به دلیل بحران سوریه، مواجه شده است، همگی در راستای منافع امنیتی اسرائیل می باشند.
با این حال اسرائیل از وقوع هر گونه دگرگونی که منجر به حذف رژیم سیاسی سوریه شود نیز نگران است. با توجه به بافت قومی و مذهبی سوریه، تشدید بحران سبب بروز احتمالی جنگ داخلی در این کشور خواهد شد. این وضعیت شاید در مرحله اول سوری ها را به خود مشغول کند، و مناقشه با رژیم اسرائیل، در سایه قرار گیرد. اما تجربه جنگ داخلی در لبنان و تقویت نیرو هایی مانند حزب الله می تواند در سوریه نیز تکرار شود و گروه های ضداسرائیلی در سوریه قدرت گیرند و برای رژیم اسرائیل وضعیتی نامطلوب تر و پرهزینه تر از بر سر کار ماندن حکومت اسد به وجود آورند. از این رو اسرائیل نسبت به ظهور دولت رادیکال اسلامی در سوریه پس از اسد نیز نگران است.
گرچه با سقوط دولت بشار اسد این احتمال وجود دارد که نفوذ ایران در سوریه کاهش یابد. اما، با قدرت گرفتن اسلام گرایان فشار بر اسرائیل بیشتر خواهد شد. چرا که تجربه حزب الله و حماس نشان داده است که اسرائیل در برخورد با گروه های اسلام گرا که به دنبال انجام جنگ های چریکی هستند، بسیار ناتوان است. آنچه خطر اخوانی ها و سلفی های سوریه را برای اسرائیل پررنگ تر می کند، خطر دستیابی آن ها به انباری از تسلیحات شیمیایی است که توسط اسد تولید و خریداری شده است.
بر همین اساس، بسیاری از تحلیگران حمله اخیر جنگنده های اسرائیل به خاک سوریه را ، هشدار نسبت به تضعیف اسد، عدم کنترل حکومت و ترس از تصرف سلاح های شیمیایی از سوی گروه های خشونت گرا می دانند. علاوه براین در صورت پیروزی اسلام گرایان در سوریه، اسرائیل نگران تغییرات مشابه در اردن به دلیل شباهت های گروه های اسلام گرای سوریه با این کشور است. چرا که در صورت تحقق این موضوع محیط امنیتی اسرائیل با قرار گرفتن در محاصره گروه های اسلام گرا با چالش مواجه خواهد شد.
بنابراین می توان گفت، وضعیت فعلی سوریه برای اسرائیل مطلوب است و این کشور یک سوریه ضعیف را به عنوان یک فرصت استراتژیک برای خود تلقی می کند. در صورتی که یک سوریه بی ثبات، تهدید استراتژیک و نامتقارن برای این کشور محسوب می شود. بر همین اساس است که رژیم اسرائیل ضمن اینکه خواهان تضعیف سوریه است همزمان از وقوع هر گونه دگرگونی که منجر به حذف نظام سیاسی سوریه شود نیز نگران است.
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
