علل استعفای سعد حریری و سناریوهای پیش رو

1- دولت سعد حریری دستاورد توافقی است که یک سال قبل میان حزب الله لبنان و همپیمانان او از یک سو با سعد حریری و همپیمانان وی از سوی دیگر به دست آمد و منجر به انتخاب میشل عون (کاندیدای حزب‌الله) به عنوان رییس‌جمهور و روی کار آمدن سعد حریری به عنوان نخست‌وزیر لبنان شد. بسیاری از تحلیلگران بر این عقیده بودند که تحول صورت گرفته در لبنان برآیند توافق نانوشته ایران و عربستان بوده است.

2- تشکیل دولت در لبنان و انتخاب رییس‌جمهور این کشور، علاوه بر اینکه این کشور را از بن‌بست قانونی خارج کرد، ثبات و امنیت داخلی و وحدت رویه اداره امور داخلی کشور را نیز برای لبنان به ارمغان آورد.

3- سعد حریری در شرایطی مسوولیت نخست‌وزیری لبنان را به عهده گرفت و بیانیه وزارتی را اعلام کرد که حزب‌الله ماه‌ها در مبارزه علیه تروریست‌های داعش در خاک سوریه حضور داشت و این رویکرد حزب‌الله مورد تایید دولت تازه تاسیس سعد حریری واقع شده بود.

4- این بیانیه چند ساعت بعد از ورود سعد حریری به ریاض و به صورت ویدئویی ضبط و از شبکه العربیه وابسته به عربستان سعودی قرائت شد. وی استعفای خود را به صورت رسمی تسلیم رییس‌جمهور این کشور نکرده است.

5- محور عمده این استعفا، بیش از آنکه به تحولات داخلی لبنان پرداخته باشد؛ یک خطابه سیاسی علیه ایران و حزب‌الله لبنان بود. سعد حریری در این بیانیه به موفقیت‌ها یا کاستی‌های مدیریت خود در اداره امور کشور یا موانع اقتصادی و سیاسی در برابر دولت خود هیچ گونه اشاره‌ای نداشت. گویی که سناریوی استعفای او در واقع تکرار سناریوی بحران قطر و سعودی با الگوی لبنانی است.

در بیان علل این استعفا می‌توان به احتمالات زیر اشاره کرد:

– حرکت در راستای سیاست‌های عربستان سعودی، امریکا و اسراییل در منطقه و علیه ایران. وی که به دلیل ترکیب قدرت و ویژگی‌های خاص لبنان امکان قرار دادن لبنان در محور امریکایی – سعودی را نداشت، تحت فشار مقامات امریکا و عربستان ناچار به استعفا شد.

– چالش به دست گرفتن رهبری اهل سنت لبنان. سعد حریری در برابر چالش جدی رقابت میان سران اهل سنت لبنان برای تعیین رهبری اهل سنت گرفتار شده بود. وی که به دلیل انعطاف سیاسی اخیر خود در معادلات داخلی لبنان و پذیرش شروط حزب الله از سوی جریان تندرو اهل سنت مورد انتقاد شدید قرار گرفته بود، در مقابل توطئه رقبا ناچار به استعفا شد.

– اسراییل که از پیروزی‌های حزب الله و ایران در منطقه نگران و ناراضی است، هر آن ممکن است دست به اقدامات نسنجیده‌ای بزند تا از این طریق با ایجاد بحران‌های جدید از سرعت تحولات بکاهد و مانع از پیروزی نهایی رقیبانش شود. این سناریو در قالب ناآرام‌سازی فضای امنیت داخلی لبنان و ایجاد نگرانی‌های امنیتی برای شخصیت‌های سیاسی این کشور است. از این روست که سعد حریری در بخش پایانی پیام خود از شرایط خطرناک امنیتی اظهار نگرانی کرد و تکرار سناریوی ترور رفیق حریری در شرایط فعلی علیه خود را نیز محتمل دانست.

– لبنان در آستانه انتخابات پارلمانی بر اساس قانون جدید انتخابات مصوبه مجلس لبنان بود، طبق ارزیابی‌های صورت‌گرفته گفته می‌شود که در صورت برگزاری این انتخابات بر اساس این قانون، یکی از اصلی‌ترین طرف‌هایی که متحمل شکست خواهد شد جریان المستقبل است لذا سعد حریری با علم به این موضوع از مسوولیت نخست‌وزیری استعفا داد تا در عین حالی که لبنان را با شرایط ویژه‌ای مواجه می‌سازد که در آن برگزاری انتخابات در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد گرفت، دولت وی نیز مسوول برگزاری انتخاباتی نخواهد بود که طرف بازنده آن جریان المستقبل به رهبری سعد حریری باشد.

در مجموع حادثه‌ای که در قالب استعفای سعد حریری رخ داد، می‌تواند شروع کلید خوردن سناریوهای متعددی در لبنان و منطقه باشد که مبشر به خیر نخواهد، به ویژه اینکه محتوای سخنان حریری بیش از آنکه خروج از دولت برای حفظ آرامش و ثبات لبنان باشد، با هدف ایجاد تنش و بحران و متهم کردن دیگران صورت گرفته است. از جمله سناریو‌های محتمل؛ اقدام نابخردانه اسراییل علیه حزب الله لبنان، آشفتگی سیاسی و امنیتی داخل لبنان و شروع دور جدیدی از ترور‌های سیاسی و مشغول کردن بخشی از توان حزب الله به داخل لبنان می‌تواند باشد.

منبع:https://pe.annabaa.org/