آینده دموکراسی تونس پس از مرگ قائد سبسی
محمد باجی قائد سبسی، رییس جمهوری تونس، دیروز در ۹۲ سالگی درگذشت. مرگ او برای بسیاری دور از انتظار نبود. آقای باجی دیری بود از بیماری رنج میبرد و در آوریل امسال گفته بود که بهرغم امکان قانونی، حاضر نیست برای یک دور دیگر نامزد انتخابات آینده تونس در نوامبر سال جاری شود. او پس از ملکه ویکتوریا، کهن سالترین رییس دولت در جهان بود. دولت و مردم تونس فردا یکی از شاخصترین چهرههای سیاسی معاصر کشورشان را به خاک میسپارند و در مرگ او به سوگ مینشینند.
اما قائد سبسی که بود؟ آیا برگزاری انتخابات زودهنگام در ماه سپتامبر برای تعیین رییس جمهوری جدید، میتواند ثبات سیاسی و همبستگی نخبگان تونس را که بسیاری مدیون مدارا و درایت قائد سبسی و حزب ندای تونس به رهبری او میدانند، تضمین کند؟ چه کسی و با چه ویژگیهایی جایگزین سبسی میشود؟ میراث سیاسی سبسی چیست؟
آقای باجی قائد سبسی، سیاستمدار کهنهکاری بود که باور داشت تونس شایسته «مردان قابلتری» است و جوانان باید در صحنه سیاسی تونس نقش داشته باشند. او نخستین رییس جمهوری منتخب تونس پس از تحولات موسوم به «بهار عربی» بود. تونس از معدود کشورهاییست که از تحولات سیاسی – امنیتی پس از «بهار عربی» جان سالم بهدر بدر برد، و در آن مسیر، زمینه گذار آن کشور از دیکتاتوری بیست و سه ساله زینالعابدین بنعلی به یک ساختار سیاسی دموکراتیک به رهبری نیروهای انقلابی تونس، فراهم شد.
گذار مسالمتآمیز تونس به یک دوره جدید سیاسی، مدیون عوامل تاریخی- سیاسی بسیاری است که دولت و ملت تونس را در منطقه شمال آفریقا، از سایر دولت- ملتهای عربی که پس از «بهار عربی» دستخوش تحولات خونینی شدند، متمایز میسازد. اما نقش سازنده نخبگان سیاسی تونس، به ویژه آقای قائد سبسی، رهبر حزب ندای تونس، در ایجاد همگرایی میهنی برای مدیریت گذار به دموکراسی در تونس پس از تحولات سال ۲۰۱۱ در آن کشور، نیز نباید نادیده گرفته شود.
سبسی یک سکولار متعهد بود. او زمینه برگزاری انتخابات مورد تایید مردم تونس را در ۲۰۱۱ فراهم کرد؛ انتخاباتی که منجر به پیروزی یک حزب معتدل اسلامگرا شد. پس از تحولات «بهار عربی»، تنشهای سیاسی میان گروههای انقلابی که هر یک خود را عامل اصلی سقوط بنعلی میدانستند، بالا گرفت. دو سال پس از آن تحولات، تونس میبایست با یک بحران پیچیده سیاسی در دوره گذار مقابله میکرد. هرچند سبسی در ایجاد بحران سیاسی ۲۰۱۳ نقش داشت، اما در یک چرخش جسورانه ابتکار عمل را در دست گرفت و با راشد غنوشی، رهبر حزب النهضه، وارد گفتوگو شد. برآیند گفتمان همگرایی ملی در سال ۲۰۱۳، تصویب قانون اساسی جدید و سپس برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه در ۲۰۱۴ بود. ناظران جهانی در اوج تنشهای سیاسی اسلامگراها و سایر نیروهای سیاسی-انقلابی تونس، میپنداشتند که یگانه تجربه موفق تحولات «بهار عربی» نیز احتمالا به ناکامی میانجامد و وقوع جنگ داخلی در تونس اجتنابناپذیر خواهد بود.
بسیاری، قائد سبسی را به دلیل نقش سازنده او در ایجاد اجماع بر اساس تشکیل دولت ائتلافی، تصویب قانون اساسی و گذار به دموکراسی، میستایند. مخالفان او اما، سبسی را از بازماندگان اشرافی ساختار فاسد دیکتاتوری بنعلی و نقطه اتصال نخبگان نظام پیشین با آینده دموکراتیک پس از تحولات «بهار عربی» تونس میدانند. به باور آنها، سبسی یکی از دلایل اصلی آهنگ کند گذار تونس به دموکراسی بود؛ کسی که تا آخرین روزهای زندگیاش در تلاش بود تا زمینه برگشت نخبگان حکومت بنعلی را به صحنه سیاست امروز تونس هموار سازد.
در حالی که جمعی تصویب قوانین برای توانمندسازی زنان و دسترسی آنان به حقوق دموکراتیکشان را توسط دولت قائد سبسی استقبال میکنند، برخی نیز، از جمله برخی از متحدان درون حزبی او، وی را متهم به رفتار غیردموکراتیک، به ویژه در تعیین پسرش حافظ سبسی به رهبری حزب میکنند. گمان میرود که پسر آقای سبسی، یکی از نامزدهای ریاست جمهوری در انتخابات زودهنگام ماه سپتامبر باشد.
ماههای آینده و تحولات سیاسی پس از مرگ قائد سبسی، میتواند محک خوبی برای سنجش میزان موفقیت و ناکامی میراث سیاسی رئیس جمهوری فقید تونس باشد.
منبع:https://www.independentpersian.com
- برچسب ها: اندیشکده, اندیشکده جریان, ایندیپندنت, تونس, جریان, سبسی, قائد سبسی, محمد باجی قائد سبسی
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
