ابعاد طرح امنیتی روسیه در خلیج فارس

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در کنفرانس «والدای» در مسکو خواستار تشکیل سازمانی برای تأمین امنیت در خلیج فارس شد.  وی در این خصوص گفت: «مایلم یادآوری کنم روسیه به تأسی از همین منطق در ماه جولای سال جاری طرحی برای تضمین امنیت جمعی در منطقه خلیج فارس پیشنهاد داده است.» پوتین با اشاره به اوضاع ناپایدار و پیش‌بینی‌ناپذیر منطقه، از این طرح دفاع کرده و گفته است که چنین سازمانی، کشور‌های خلیج فارس، ایالات متحده، روسیه، چین، آمریکا، اتحادیه اروپا، هند و دیگر اعضای ذی‌نفع به عنوان ناظر را شامل خواهد شد.

باید توجه داشت طرحی که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به تازگی مطرح کرده، چند ماه قبل توسط وزارت خارجه روسیه مطرح شده بود و درواقع طرح مفصلی است که روس‌ها به شکل‌های مختلفی آن را ارائه داده‌اند. همچنین نماینده روسیه در سازمان ملل نیز طی یک کنفرانس مطبوعاتی این طرح را تشریح کرد و وزارت خارجه این کشور نیز در یک بیانیه به صورت مکتوب طرح را توضیح داد. به هر حال این طرح، طرحی نیست که به تازگی ارائه شده باشد بلکه چند ماه پیش برای اولین از آن سخن گفتند. در عین حال جمهوری اسلامی ایران نیز حمایت خود را از طرح روسیه اعلام کرده و گفته که این طرح کمابیش شبیه به طرحی است که آقای ظریف، وزیر خارجه ایران چند ماه پیش در قالب پیمان عدم تعرض میان کشورهای منطقه مطرح کرده بود. لذا به گفته مقامات تهران، شباهت‌ها و همپوشانی‌های زیادی بین دو طرح وجود دارد. این طرح با توجه به تشدید درگیری‌ها در منطقه خلیج فارس و احتمال بروز درگیری در پی تحولات شکل‌گرفته از سوی مسکو مطرح شده است.

روسیه به دنبال آن است که به نحوی تلاش‌هایی که آمریکا با هدف ائتلاف‌سازی در منطقه انجام می‌دهد را خنثی کند. زیرا مسکو، طرح آمریکا را یک اقدام کاملا خطرناک می‌بیند که هم می‌تواند منجر به افزایش نیروهای نظامی در منطقه شود و هم احتمال درگیری را بیشتر خواهد کرد. لذا کرملین در این چارچوب تلاش دارد تا اجازه ندهد ائتلاف آمریکایی‌ها تنش را در منطقه افزایش دهد.

هدف روس‌ها این است که راهکاری ایجاد کنند تا کشورهای منطقه بتوانند وارد گفتگو شده و تعاملات نظامی خود را با یکدیگر هماهنگ کنند؛ همچنین اجازه ندهند که تنش و درگیری در منطقه افزایش پیدا کند. البته پیشنهاد روسیه این است که چنین طرحی باید با حضور تمام کشورهای منطقه و دولت‌های بزرگی چون آمریکا، روسیه، چین و حتی اتحادیه اروپا شکل بگیرد. اگر روسیه بر حضور آمریکا تاکید دارد به این دلیل است که نمی‌خواهد کشوری تصور کند که طرح مسکو علیه کسی است. روس‌ها می‌خواهند نشان دهند که در پی یک ائتلاف جهانی هستند تا جلوی افزایش بحران در منطقه را بگیرند. لذا طرح روسیه برای ائتلاف‌سازی با هدف کاهش تنش است اما طرح ائتلاف‌سازی آمریکا ممکن است تنش و درگیری در منطقه را افزایش دهد.

به همین دلیل نیز جمهوری اسلامی ایران به اشکال مختلف حمایت خود را از طرح روسیه اعلام کرده است. البته به هر حال ایران با توجه به اینکه خود در این زمینه طرحی را ارائه کرده و یک قدرت منطقه‌ای در خلیج‌فارس به شمار می‌رود، اساسا خیلی دنبال این نیست که طرح روسیه را مطرح کند بلکه بیشتر به دنبال ارائه طرح خود است. چرا که ایران یکی از کشورهای مهم در منطقه است و در هر صورت راه حل رفع بحران در منطقه باید توسط کشورهای منطقه دنبال شود.

البته اگر طرح روسیه نیز عملیاتی شود، ایران متضرر نمی‌شود و از آن استقبال می‌کند؛ چرا که تهران نیز به دنبال عملی کردن همچنین طرحی است.

در عین حال باید توجه داشت که عملیاتی کردن چنین طرحی خیلی ضعیف است؛ زیرا گرد هم آوردن مجموعه کشورهایی که روسیه نام برده بسیار دشوار است و منافع متضاد کشورها یکی از موانع مهم به شمار می‌رود. البته هدف روسیه این نیست که الزاما چنین طرحی عملیاتی شود بلکه مسکو به عنوان یک قدرت بزرگ و عضو شورای امنیت باید یک نقش فعالانه در خصوص بحران در منطقه خلیج فارس ایفا می‌کرد و سیاست‌ فعالانه‌ای را به ویژه در قبال طرح ائتلاف‌سازی آمریکا دنبال می‌کرد. از این رو، چنین طرحی فارغ از اینکه عملیاتی شود یا خیر به نوعی اعلام حضور و اعلام موضع روسیه در منطقه و در قبال تحولات منطقه خلیج فارس محسوب می‌شود.

منبع:https://www.scfr.ir/