منطقه در آستانه جنگ قرار دارد؟

تقریبا از ٢٠دسامبر و پس از حملات راکتی به سفارت آمریکا در بغداد تنش های نظامی میان تهران و واشنگتن رو به تزاید گذاشته است؛اما مصاحبه یک مقام ارشد نظامی آمریکا با واشنگتن پست در ٣٠دسامبر به یکباره آتش تنش ها را شعله ورتر کرد.این مقام آمریکایی در این گفت و گو با اشاره به اطلاعات طبقه بندی شده ایالات متحده در مورد دیدار فرماندهان گروههای شبه نظامی با رهبران سپاه قدس ادعا می کرد که اخیرا سلاح های متعارف پیشرفته از مرز ایران به عراق سرازیر شده است.سی ان ان یک روز پس از این مصاحبه نوع سلاح ها را موشک های بالستیک کوتاه برد اعلام کرد.این مقام ارشد در عین حال به واشنگتن پست گفته بود که من به شما می گویم تهدید بسیار واقعی است و این نگران کننده ترین وضعیتی است که من تاکنون از زمان ترور ژنرال سلیمانی به چشم دیده ام.نگرانی از یک حمله بسیار پیچیده وجود دارد.اما پرسش مهم ؛چگونه می توان این نشانه های پارادوکسی را در کنار هم قرار داد و به یک تبیین و تحلیل قابل قبول رسید.

حدس و گمان اول بر وجود شکاف میان مقامات پنتاگون در مورد خطر قریب الوقوع ایران صحه می گذارد.گزارش های ٣١دسامبر در اسوشیتدپرس و سی ان ان چنین گمانه زنی را تقویت می کند.برخی مقامات ارشد نظامی دیگر به سی ان ان گفته اند که تهدید قریب الوقوع ایران اغراق آمیز است.یک مقام نظامی می گوید؛اطلاعات کامل و ١٠٠درصدی در این زمینه وجود ندارد.ظاهرا رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا نیز معتقد است حمله ایران نزدیک نیست اما تمام اقدامات برای اطمینان از بازدارندگی در برابر ایران در نظر گرفته شده است.این شکاف خود را آشکارا در دو تصمیم به ظاهر مغایر یکدیگر نشان می دهد؛خروج نیمیتز از خلیج فارس و اعزام بی ۵٢به منطقه.اسوشیتدپرس این را به معنای شکاف در تشکیلات دفاعی و نظامی آمریکا در روزهای پایانی دولت ترامپ تلقی کرده است.

حدس دوم رد و بدل پیام هایی میان ایران و آمریکا از طریق یک بازیگر ثالث همچون قطر در مورد ضمانت های دوجانبه برای پرهیز از رویارویی حکایت می کند.در این نوع از دیپلماسی غیر مستقیم احتمالا ایران تضمین های لازم را برای عدم کشته شدن سربازان آمریکایی داده و در مقابل آمریکا نیز عزم خود را برای عدم درگیری با ایران به نمایش گذاشته است.احتمالا ایرانی ها از طریق همین واسطه خواسته اند ایالات متحده در این زمینه به اقدام عملی دست بزند که در مقابل نیز رییس پنتاگون دستور خروج نیمیتز از خلیج فارس را صادر کرده است.در این چارچوب میتوان چنین تصمیمی را سیگنال روشن از سوی ایالات متحده برای کاهش تنش ها با تهران قلمداد کرد.چرا که در مارس ٢٠٢٠ و با افزایش تنش ها میان تهران و واشنگتن پس از ترور سردار سلیمانی ایالات متحده اقدام به استقرار دو ناو بصورت همزمان کرد که از سال٢٠١٢به این سو بی سابقه بود.از طرف دیگر از زمان اعزام ناو آبراهام لینکلن در ماه می ٢٠١٩ایالات متحده حضور ناوهای خود را بطور مستمر در منطقه حفظ کرده است(این ناو ١۶دسامبر٢٠١٩ خاورمیانه را ترک کرد و در ٢١ژانویه٢٠٢٠در سن دیه گو پهلو گرفت) و حال خروج نیمیتز صحت سنجی ارزیابی دوم را تقویت می کند.

حدس و گمان سوم این است که میان تصمیمات ایالات متحده هیچ تناقضی وجود ندارد.یعنی بی۵٢برای این به منطقه آمده است که نیمیتز از منطقه خارج شود و اقدامات پوششی و بازدارنده دیگر در دستورکار قرار بگیرد؛از جمله اماده باش نیروهای سپر اسپاتران در کویت،فعال کردن دومین سامانه پدافندی جدید آمریکا از نوع C-RAMدر پایگاه ویکتوریای آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد(پیش از این سامانه فوق در سفارت این کشور در آمریکا مستقر شده بود)،کاهش کارمندان آمریکایی در سفارتخانه بغداد و همینطور در صورت لزوم اعزام ناوهایی از دریای عرب یا کانال سوئز .در واقع از این حیث ایالات متحده همچنان در حالت آماده باش کامل قرار دارد و در صدد گسترش اقدامات بازدارنده البته در قالب اقدامات تاکتیکی و راهبردی دیگر .مصاحبه ٣مقام ارشد پنتاگون با سی ان ان در تایید انتقال سلاح از ایران به عراق(تایید صریح خبر روزنامه واشنگتن پست)نشاندهنده تداوم وضعیت آماده باش در میان نیروهای آمریکایی است.یکی دیگر از مقامات ارشد نظامی آمریکا نیز به سی ان ان می گوید:ما در چند روز اخیر اطلاعاتی در زمینه چندین تلاش برنامه ریزی شده از سوی ایران داشته ایم و حتی اگر برخی از آنها صحیح باشد و ایرانی ها یکی از آن ها را به مرحله اجرا برسانند؛چندین آمریکایی کشته خواهند شد.در این سناریو وجود شکاف و اختلاف در میان مقامات نظامی ایالات متحده منتفی است.مقاله اخیر کاترین ویلبرکر مقام نظامی سابق در دولت ترامپ و داستین واکر عضو سابق جمهوریخواه کمیته نیروهای مسلح کنگره در وال استریت ژورنال نیز ادعا را تایید می کند.این دو در مقاله شان تصریح می کنند که فرماندهان آمریکایی مدت هاست که حفظ نیروهای بیشتر برای پاسخ دادن به تهدید ایران را در نظر گرفته اند.همچنین در یک سناریوی بدبینانه تر می توان پیام ها و رفتارهای به ظاهر متناقض رابه منزله عملیات فریب جهت اعمال بازدارندگی برای اعمال ضربه دوم در نظر گرفت.

حدس و گمان چهارم عزم کامل ایران و آمریکا برای دور شدن از برخورد قریب الوقوع است.یعنی ایالات متحده و ایران با توجه به مانورهای قدرت خود در یکماه اخیر به یک نقطه تعادلی رسیده اند.(هراس دوجانبه از جنگ بزرگ و پرهزینه)اما در این میان عوامل منطقه ای طی عملیات تخریبی می توانند دو بازیگر را از این نقطه تعادلی دور کنند.منابع منطقه ای در ٣١دسامبر از دیدارهای منظم مقامات ارتش اسراییل و عربستان در شمال غرب نیوم خبر می دهند.این دیدارها برای طراحی عملیات مشترک جهت خنثی سازی تلاش های دولت بایدن برای بازگشت به برجام انجام شده است؛در واقع هدف این است که با انجام یک اقدام تخریبی و دمیدن به تنش های منطقه ای در صورت امکان ایالات متحده و ایران را وارد یک جنگ ناخواسته کنند یا در صورت شکست ماموریت اول ،تب تنش را در دمای بالا نگه دارند تا دولت بایدن و استراتژی ایران اش با یک شیفت راهبری مواجه شود(تغییر اولویت از بازگشت به برجام به مدیریت تصاعد بحران)

محاسبات و تحلیل استراتژیک در این فضای پرابهام بسیار دشوار است ؛بخصوص وضعیت انتقالی قدرت در واشنگتن و دوری جستن ترامپ از پذیرش شکست بر این ابهامات به شدت افزوده است؛با وجود این ابهام غلیظ یک چیز مبرهن و روشن است :نیروهای نظامی دو طرف تا ٢٠ژانویه در وضعیت آماده باش قرار دارند.هم پدافند هوایی و نیروی دریایی ایران و هم نیروهای آمریکایی در وضعیت آماده باش کامل قرار گرفته اند.

منبع:https://telegra.ph