ترکیه و تحولات ناشی از به قدرت رسیدن دولت گذار در لیبی

. او که تاجری بلند آوازه است دارای روابط تجاری گسترده ای با شرکت های ترکیه ای است.  او همچنین دارای روابط نزدیکی با اخوان المسلین است و ارتباطات گرمی با حکومت قذافی نیز داشته است. دبیبه حمایت قبایل غرب لیبی را نیز به همراه دارد.

محمد یونس منفی که از ناحیه شرقی لیبی است نیز به ریاست شورای ریاستی انتخاب شده است. او دارای روابطی نزدیک با حکومت ائتلاف ملی (حاکم بر غرب لیبی) بوده است. محمد یونس منفی به رغم آن که عضو مجلس ملی لیبی به رهبری عقیله صالح بوده از محکوم نمودن قرارداد تعیین منطقه انحصاری اقتصادی با ترکیه اجتناب کرده است.

کشورهای عربی مانند مصر، و امارات که در جبهه مخالف با ترکیه قرار داشتند، از حکومت جدید در لیبی حمایت کرده اند. این حکومت جدید ثمره سلسله مذاکرات ژنو میان طرفین درگیر در لیبی بوده است که با حمایت سازمان ملل انجام شده است. مجمع گفتگوی سیاسی لیبی با 75 عضو، نمایندگی مناطق مختلف و قبایل متعدد لیبی را بر عهده دارد. برخی از ناظران نسبت به موفقیت حکومت انتقالی برای برگزاری انتخابات و خارج کردن نیروهای نظامی خارجی از این کشور به دیده تردید می نگرند. 

در میان کاندیداهای نخست وزیریِ حکومت انتقالی، فتحی باشاغا از نیروهای نزدیک به ترکیه نیز حضور داشت که موفق به کسب آرای لازم نشد. باشاغا اخیرا روابط خود با مصر و فرانسه را نیز تقویت کرده بود. به رغم حمایت های قبلی، ترکیه از نخست وزیری باشاغا و ریاست صالح بر شورای ریاستی حمایت نکرد. نزدیک تر شدن باشاغا به فرانسه و مصر را می توان از دلایل محتمل تغییر رویکرد ترکیه به حساب آورد. عقیله صالح رئیس مجلس ملی لیبی نیز در میان کاندیداهای ریاست شورای ریاستی قرار داشت که موفق به کسب این عنوان نشد.

در برخی محافل ادعا شده است که حکومت انتقالی جدید با همکاری های روسیه و ترکیه بر سر کار آمده است. گفته شده است که دبیبه پیش از برگزاری انتخابات با دیدار از محل استقرار خلیفه حفتر با او به توافق رسیده است. در همین راستا ادعا شده است که نمایندگان حفتر در مجمع گفتگوی سیاسی لیبی به نفع دبیبه رای داده اند. برخی ناظران باور دارند که انتخاب دبیبه به نخست وزیری حکومت انتقالی، می تواند تا حدی اقدامات سازمان ملل در جهت تضعیف نقش ترکیه در آینده لیبی را تعدیل نماید. دبیبه از تداوم قرارداد تعیین منطقه انحصاری با ترکیه سخن گفته و آن را سندی مهم دانسته است. او ترکیه را کشوری برادر و دوست خطاب کرده و آن را دارای ظرفیت های بالا برای کمک به لیبی برای رسیدن به اهدافش توصیف کرده است. او نخستین مصاحبه تلویزیونی خود پس از پیروزی را با خبرگزاری رسمی آناتولی (وابسته به حکومت در ترکیه) انجام داده است. برخی محافل نیز از سفر غیر رسمی دبیبه به ترکیه پس از انتخابات سخن گفته اند. او در این سفر با اردوغان دیدار داشته است. در کنار موضوع قرارداد تعیین منطقه انحصاری اقتصادی، قرارداد کمک های نظامی ترکیه به لیبی از اهمیت بسیاری برای آنکارا برخوردار است. در چارچوب این قرارداد، نیروهای ترکیه در حال آموزش به ارتش لیبی بوده و توجیهی قانونی برای حضور نظامی خود در این کشور دارند. منابع ترکیه ای ادعا کرده اند دبیبه خواهان تداوم حضور نظامی ترکیه در لیبی است تا در برابر هر گونه تهدید و دشمنی در کنار لیبی بماند.

اردوغان و دبیبه

دبیبه در کنار سفر به ترکیه، از مصر نیز دیدن کرده است. این سفر اقدامی سمبلیک برای اطمینان دهی به حکومت قاهره بوده است. سفر دبیبه در راستای ایجاد موازنه میان روابط با آنکارا و قاهره بوده و او را از انتخاب میان یکی از این دو بی نیاز می گرداند. او می تواند با ایجاد فضایی کم تنش، زمینه کاهش هراس قاهره از آنکارا در لیبی را فراهم نماید. در هفته های اخیر در سایه مناسبات بین المللی ترکیه و مصر از زمینه افزایش تنش ها در لیبی تا حدودی کاسته شده است و احتمال تشدید اختلاف میان دو دولت در لیبی در حال کم رنگ تر شدن است. با این حال تلاش مصر برای کاهش نفوذ ترکیه در لیبی بر کسی پوشیده نیست. دولت مصر نشان داده است که رویه انتخاب از میان شرق و غرب لیبی را به کناری نهاده و به دنبال تقویت روابط خود با بلوک غربی نیز می باشد. در همین راستا اقدامات برای بازگشایی سفارت مصر در طرابلس نیز آغاز شده است.

دبیبه و السیسی

منابع پژوهش در دفتر پژوهشکده موجود است.