بایدن می خواهد دوباره به توافق هسته ای ایران بپیوندد ، اما این کار آسان نخواهد بود

خشنود می کند، اما بازگشت به روال گذشته ممکن است غیرممکن باشد ،چرا که سیاستهای ایران و آمریکا شرایط را پیچیده کرده است. ترامپ ، حتی به عنوان یک اردک لنگ (منظور شرایط رییس جمهور در وضعیت انتقالیاست)، به سرعت در حال افزایش تحریم های آمریکا علیه ایران و فروش سلاح های پیشرفته به دشمنان منطقه ای این کشور است؛سیاست هایی که تغییر آن برای رئیس جمهور جدید دشوار خواهد بود. هفته گذشته ، وی از مشاوران خود گزینه هایی برای آغاز حملهنظامی علیه ایران را درخواست کرده بود؛ اما به نظر می رسد بدلیل سخنان مطرح شده در جلسه از انجام آن پشیمان شده است. دستیاران وی به او خاطرنشان کرده بودند که این حمله می تواند به سرعت به جنگ بزرگتری منجر شود.در حالیکه حسن روحانی  رئیسجمهور  ایران با مخالفت شدید محافظه کاران در آستانه انتخابات خرداد ٢٠٢١ مواجه است ، انتظار می رود ایران برای بازگشت به اینتوافق هزینه بالایی را از جمله لغو فوری کلیه تحریم های تنبیهی اعمال شده توسط دولت ترامپ و پرداخت میلیاردها دلار غرامت طلب کند. این خواسته هایی است که بعید است آقای بایدن بخصوص بدلیل مخالفت شدید کنگره به آنها پاسخ مثبت دهد. ایران در این میان ازبرخی اهرم های خود استفاده خواهد کرد. هنگام روی کار آمدن آقای ترامپ ، ایران تقریباً از 102 کیلوگرم برابر با 225 پوند اورانیوم غنیشده مطابق با توافق نامه 2015 برخوردار  بود. اما پس از خروج ایالات متحده ، ایران اعلام کرد که دیگر به این توافقنامه متعهد نیست وغنی سازی اورانیوم را در سطوح بالاتر از سر گرفت.

آژانس بین المللی انرژی اتمی هفته گذشته اعلام کرد که ایران در حال حاضر بیش از 2440 کیلوگرم اورانیوم غنی شده دارد که بیش ازهشت برابر حد تعیین شده در توافق هسته ای سال 2015 است. زمان “گریز هسته ای” برای ساخت سلاح توسط ایران – موضوعی کهتهران آن را همواره انکار می کند – بطور موثری به کمتر از یک سال رسیده است. آقای بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی ، تصمیم آقایترامپ در کنار گذاشتن این توافق را “غیرمسوولانه” خواند و گفت که این اقدام در نهایت به انزوای ایالات متحده و نه ایران منجر شد. آقای بایدن در ماه سپتامبر در سی ان ان نوشت: “من به تهران راهی ایمن و قابل اطمینان برای بازگشت به دیپلماسی خواهم داد.” “اگرایران بطور دقیق به تعهدات هسته ای خود برگردد ، ایالات متحده دوباره به توافق می پیوندد و این کار به عنوان نقطه شروع برای مذاکراتبعدی خواهد بود.”یک هفته پیش و پس از پیروزی آقای بایدن ، آقای روحانی از این ابتکار استقبال کرد و آن را “فرصتی” برای ایالاتمتحده خواند “تا اشتباهات قبلی خود را جبران کند و به مسیر پایبندی به تعهدات بین المللی بازگردد.”رابرت اینهورن ، مذاکره کننده سابقکنترل تسلیحات هسته ای که اکنون در موسسه بروکینگز فعالیت می کند، می گوید: انتخاب کلمه “جبران” تصادفی نبود. ایران می گویدکه واشنگتن باید میلیاردها دلار خسارت اقتصادی را که آقای ترامپ با خروج از توافق در سال 2018 و اعمال دوباره تحریم های تعلیقشده بر کشور تحمیل کرده است،پرداخت کند .از آن زمان ، آقای ترامپ از طریق  اجرای تحریم های بیشتر که آن را کمپین فشارحداکثری می خواند، اقتصاد ایران را ویران کرده است اما نتوانسته این کشور را به میز مذاکره بازگرداند یا دخالت آن را در عراق ،سوریه یا لبنان محدود کند. دولت ترامپ همچنین در تلاش است حمایت ایران از شبه نظامیان نیابتی خود در این کشورها را بیش از پیشمحدود کند. این کشور در حال تسریع در روند فروش تسلیحات پیچیده تر به پادشاهی های عرب در خلیج فارس – کشورهایی که ایران رادشمن می دانند و بلند پروازهای منطقه ای خود را دارند – و انتقال جنگنده های F-35 به امارات متحده عربی است. برخی تصور میکنند آقای ترامپ بدنبال انجام اقدامات بیشتر از جمله خرابکاری و حملات سایبری به برنامه های هسته ای یا موشکی ایران و حتیاقدامات نظامی خواهد بود که به احتمال زیاد اسرائیل ، مصر و متحدان خلیج فارس از آنها پشتیبانی خواهند کرد. مارک دوبوویتز ، مدیراجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی ها و از طرفداران دیرین سیاست سختگیرانه در مورد ایران ، گفت: “من فکر نمی کنم دولت در موردمسئله ایران به پایان رسیده باشد.” “من فکر می کنم که مقامات می خواهند تا سه ماه آینده اقدامات سخت تری علیه ایران انجام دهند،زیرا می دانند که پس از ژانویه سیاست در قبال ایران در واشنگتن بسیار متفاوت خواهد بود. “آقای اینهورن می گوید: مذاکره کنندگانایرانی می دانند که ایالات متحده هرگز زیر بار غرامت مالی نخواهند رفت. “اما آنها ممکن است موضع سختی در مذاکره داشته باشند ،به خصوص با توجه به پویایی های انتخابات آینده خود.” وی اظهار کرد که ایران نه تنها رفع تحریم های مربوط به هسته ای را ، بلکهتحریم هایی که به دلیل نقض حقوق بشر ، توسعه موشک های بالستیک و حمایت از گروه های تروریستی اعمال شده است ، می خواهد وانجام این کار از نظر سیاسی و فنی برای دولت بایدن سخت خواهد بود. آقای اینهورن معتقد است که قبل از ورود سریع به توافق هستهای ، طرفین باید در جهت توافق موقت تلاش کنند تا طی آن ایران بخش قابل توجهی از انباشت هسته ای فعلی خود را در ازای کاهشبخشی از تحریم ها معاوضه کند – به ویژه به ایران امکان دسترسی به برخی از درآمدهای نفتی خود که در حال حاضر در حساب هایبانکی خارج از کشور مسدود شده است؛داده شود.اگر این مساله به بهبود اقتصاد ایران، به ویژه قبل از انتخابات اواسط ماه ژوئن ،سرعت بخشد ، تهران ممکن است از چنین توافق موقتی استقبال کند. اما با توجه به پچیدگی های ایجاد شده در فرایند انتقال قدرت درآمریکا ؛ نپذیرفتن شکت از سوی آقای ترامپ و عدم همکاری با آقای بایدن در زمینه الزامات مربوط به صدور مجوزهای امنیتی و تأییدسنا مقامات ارشد ممکن است به موقع بر سر جای خود قرار نگیرند. فاصله عملی بین مراسم تحلیف در تاریخ 20 ژانویه و ژوئن(انتخابات ایران)احتمالاً فقط دو یا سه ماه خواهد بود ، که ایجاد سریع “کانال بازگشت” بین واشنگتن و تهران پس از روی کار آمدنآقای بایدن را با ابهامات و دشواری هایی مواجه می کند. الی گرانمایه ، کارشناس ایران در شورای روابط خارجی اروپا معتقد است: علی رغم کارزار فشار حداکثری آقای ترامپ ، آیت الله علی خامنه ای ، رهبر ایران ، روزنه بازگشت مذاکره با آمریکا را باز نگه داشته و ازکنار گذاشتن کامل توافق هسته ای امتناع ورزیده است. ایرانیان مخالف توافق اولیه استدلال می کنند که ایالات متحده ثابت کرده قابلاعتماد نیست و ایران هرگونه مذاکره با آقای ترامپ را رد می کند. خانم گرانمایه می گوید: اما آیت الله خامنه ای “چراغ سبز را برایایجاد فضای سیاسی جهت ارسال پیام ها به دولت بایدن” درباره تمایل ایران به بازگشت واشنگتن به توافق را به  آقای روحانی ارائه دادهاست. وی در عین حال می گوید مخالفان سرسخت آقای روحانی نمی خواهند او “این پیروزی را قبل از انتخابات در ماه ژوئن بدست آوردو آنها تلاش خواهند کرد تا این تلاش ها را متوقف کنند همانطور که جمهوری خواهان تلاش می کنند تا مانع از تلاشهای بایدن در اینزمینه شوند”.آقای بایدن می تواند به سرعت بخشی از تحریم های مرتبط با فعالیت های هسته ای ایران را لغو کند ، از جمله تصویبمعافیت های بیشتر به ایران برای فروش نفت. وی می تواند محدودیت های سفر برای شهروندان ایرانی را کاهش دهد ، تجارت انساندوستانه را با کاهش موانع بانکی افزایش دهد و تحریم های برخی از مقامات اصلی مانند محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ، مذاکرهکننده اصلی هسته ای را لغو کند. اما لغو تحریم هایی که تحت عنوان مقابله با تروریسم و حقوق بشر اعمال می شوند ، مانند مجازات هاعلیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دشوارتر خواهد بود ، بخصوص بسیاری از دموکرات ها نیز از تداوم آنها حمایت می کنند. اما خانمگرانمایه می گوید که ایران اصرار خواهد داشت که ایالات متحده تحریم علیه بانک مرکزی ایران را که متهم به تأمین مالی گروه هایتروریستی شده است ، لغو کند تا یک بار دیگر بتواند از سیستم بانکی جهانی استفاده کند. در صورت بازسازی توافق هسته ای ، ایرانگفته است که گفتگو در مورد سایر موضوعات ، به ویژه نگرانی های منطقه ای در مورد عراق و سوریه بلا مانع است. اما ایران تاکنون ازقرار دادن برنامه موشکی خود در این فهرست که از گذشته تحت تحریم های جداگانه آمریکا و سازمان ملل بوده ، خودداری کرده است. برخی مانند تریتا پارسی از موسسه کوینسی در واشنگتن ، فکر می کنند که آقای بایدن باید هدف بالاتری داشته باشد ، به عنوان مثالپیشنهاد عادی سازی روابط دیپلماتیک با ایران. وی در مجله فارن افرز می نویسد: “چند سال گذشته نشان داده است که عدم تلاش باعثاز بین رفتن مشکلات نخواهد شد.”اما کلید مساله ، مانند تمام سیاست های اصلی در ایران ، [در دست]آیت الله خامنه ای است. ویآمریکا را به عنوان یک کشور محکوم به “انحطاط سیاسی ، داخلی و اخلاقی” قلمداد می کند. وی با توافق هسته ای موافقت کرد زیرا اینتوافقنامه سود قابل توجه اقتصادی از رفع تحریم ها را به همراه داشت ولی خروج آقای ترامپ از  توافق ،بدبینی وی در مورد ایالاتمتحده را تائید می کند. اما با تغییر در کادر رهبری آمریکا ، وی دوباره احتمال رهایی از تنگنای اقتصادی ناشی از تحریمهای جدیدآمریکا را مورد ملاحظه قرار می دهد. کریم سجادپور از بنیاد کارنگی معتقد است: “علی رغم سیاست اعلانی ایران ، ریاست جمهوریبایدن برای تهران یک فرصت و یک چالش توامان محسوب می شود.” “از یکسو فرصتی برای بهبود اقتصاد وخیم کشور است و از سویدیگر چالش ؛چرا که تهران دیگر قادر نخواهد بود به طور موثر از رئیس جمهور دونالد ترامپ به عنوان بهانه برای توجیه [مشکلات] داخلی ،شکست های اقتصادی و [هژمونی] منطقه ای استفاده کند. “

منبع:https://telegra.ph/