نبود حاکمان پیشین کویت و عمان چه تاثیری بر آینده شورای همکاری دارد؟
سلطان قابوس بن سعید پادشاه فقید عمان و شیخ صباح الاحمد الصباح امیر فقید کویت در طول زندگی سیاسی خود نقش مهم و پررنگی در کاستن از شدت تنش‌ها در منطقه ایفا کردند که این نقش‌آفرینی از سوی دیپلمات‌های اروپایی بسیار مورد تمجید قرار گرفته است.
با نشستن جانشینان سلطان قابوس و امیر صباح بر تخت پادشاهی، کشورهای اروپایی تلاش می‌کنند تا حمایت سیاسی و اقتصادی مورد نیاز از دو رهبر جدید عمان و کویت را برای حفظ استقلال عمل و تداوم تسهیل دیپلماسی منطقه‌ای به عمل آورند تا همانند دو رهبر پیشین به نقش میانجیگرانه خود در منطقه ادامه دهند.
حاکمان جدید کویت و مسقط بارها و بارها تاکید کردند که خواهان حفظ سیاست‌های سنتی منطقه‌ای خود هستند اما تندباد ژئوپولوتیک قوی که از سمت شبه جزیره عربستان در حال وزیدن است، احتمال دارد که مقاومت این دو کشور معتدل عربی را درهم شکند به طوری که همه کشورهای همسایه عمان و کویت در تلاش هستند تا این دو را به حلقه و منظومه خود جذب کنند و به نظر می‌رسد که عربستان و امارات در وضعیت موفقیت‌آمیزتری قرار دارند.
در سایه مطالب پیش‌گفته، جای تعجب نیست که مساله جانشینی در کویت و عمان با سرعت و شتاب بی‌سابقه‌ای به سرانجام رسید چرا که دو کشور در دو راهی حمایت از ایران یا عربستان و یا صف‌گیری در جبهه امارات یا قطر قرار دارند و بیم آن را داشتند که خلا قدرت آنها را در معرض بلندپروازی‌های ژئوپولتیک همسایگان‌شان قرار دهد.
سلطان قابوس و امیر صباح جزء واپسین رهبران باقی مانده‌ای بودند که شخصا در تاسیس شورای همکاری در سال 1981 میلادی مشارکت داشته اند و هر دو به دیپلماسی میانجیگرانه منطقه‌ای پایبند بودند به طوری که در سال 2014 میلادی نتیجه دیپلماسی واسطه‌گرانه امیر صباح، نزاع بزرگ میان ریاض و ابوظبی از یک سو و دوحه از سوی دیگر حل شد.
هنگامی که بحران جدیدی میان همسایگان در سال 2017 میلادی درگرفت، امیر کویت تلاش کرد میان آنها وساطت کند اما بی فایده بود و ثابت شد که وی قادر به متقاعد‌سازی رهبران نسل جدید به پایبندی به دیپلماسی نیست.
در این میان، عمان و کویت بارها خواستار در پیش گرفتن رویکرد دوستانه در قبال ایرات شدند و سلطان قابوس، عمان را به مکانی بی‌طرف برای انجام مذاکرات میان کشورهای شورای همکاری و تهران تبدیل کرد، وی پیشتر هم در دهه نود مذاکرات میان ایران و عربستان را تسهیل کرد و در پرونده هسته‌ای ایران هم نقش میانجی را بین امریکا و ایران بازی کرد.
با توجه اینکه اروپایی‌ها بنا دلایل اقتصادی به ویژه تامین بخش اعظم نفت جهان از منطقه خلیج، به چالش‌های منطقه خاورمیانه حساس است، از تلاش‌های میانجیگرانه و نقش دو کشور کویت و عمان در آرام‌سازی تنش‌ها و انتقال پیام میان طرف‌های متنازع استقبال کرده و از آنها حمایت می کنند.
اما این این وجود، تحولات روی داده در سطح رهبران عمان و کویت، می تواند این تلاش‌های میانجیگرانه را تحت الشعاع قرار دهد چرا که دو کشور با مشکلات اقتصادی و سیاسی دست و پنجه نرم می‌کنند که همسایگان‌شان می‌توانند از آن به سود خود بهره‌برداری کنند از این رو، حکمرانان جدید کویت و عمان هنور توان تحمل مخاطرات دیپلماتیک را همانند حاکمان پیشین ندارند و از واکنش‌های انتقام‌جویانه قدرت‌های منطقه‌ای که می تواند ثبات داخلی این دو کشور را به خطر بیندازد، نگران و بیمناک هستند و در عمان عملا نشانه‌های این امر وجود دارد، در سال‌های گذشته و در دوره پادشاهی سلطان قابوس، امارات از اقدام عمان در اجازه‌دهی به قطر در استفاده از بنادر این کشور به هنگام تحریم محور عربی به رهبری عربستان ناراضی بود و آن را گامی می دانست که قطر را تسلیم شدن دور کرد.
در همین ارتباط، عربستان هم از دیپلماسی عمان در قبال یمن خشمگین بود به ویژه پس از آنکه اعلام کرد آماده است از رهبران انصارالله میزبانی کند و به ارتباط خود با تهران ادامه دهد.
از زمان به قدرت رسیدن سلطان هیثم، ریاض و ابوظبی راهکارهای متعددی را برای مجاب کردن وی برای همراهی با سیاست‌های خود آزمودند به طوری که مشکلات اقتصادی موجود در عمان شاید به کمک عربستان و امارات آید به ویژه که کسری بودجه عمان در سال 2019 میلادی به 7 میلیارد دلار رسید و میزان بدهی این کشور به بیش از 50درصد تولید ناخالص داخلی افزایش یافت، این آمار برای پیش از شیوع کرونا و افت شدید بهای جهانی نفت است.
در این میان، عمان نیک می‌داند که برای انجام اصلاحات داخلی به منظور جلوگیری از بروز مشکلات اجتماعی و اقتصادی؛ نیاز فوری به سرمایه‌گذاری خارجی دارد و در همین رابطه، عمان در ماه اوت گذشته وامی به ارزش 2 میلیارد دلار با هماهنگی نهادعای مالی امارات به دست آورده است.
در همان ماه، دولت عمان، «یوسف بن علوی»، وزیر امور خارجه خود را پس از 23 سال برکنار کرد، وزیری که روابط ناپایداری با ابوظبی داشت اما در عوض، از ارتباط نزدیکی با ایران برخوردار بود.
در کویت نیز، امیر 83 ساله جدید این کشور که فاقد مشخصه‌ها و ارتباطات قوی امیر سابق است؛ به نظر می رسد که تمایل کافی برای درگیر شدن در میانجیگری‌های مخاطره‌آمیز همانند سلفش را ندارد.
بحران شیوع کرونا صحنه سیاسی کویت را بسیار جنجالی کرده است و به نظر می‌آید که انتخابات پارلمانی این کشور که قرار است در ماه دسامبر آتی برگزار شود، محل مداخلات خارجی خواهد بود.
شیخ مشعل الصباح، ولیعهد جدید کویت و 81 ساله کویت که هم سال‌ها در وزارت کشور و گارد ملی فعالیت داشته است، به عنوان چهره‌ای دارای عملگرایی کمتر شناخته می شود که همانند که ریاض و ابوظبی نسبت به گروه‌های اسلامگرا محتاط است لذا این احتمال وجود دارد که کویت خود را کمتر درگیر حل منازعه منطقه‌ای مربوط به قطر کند که به عنوان حامی اخوان المسلمین شناخته می شود.
در این میان، کشورهای اروپایی که منافع‌شان در گرو ثبات خاورمیانه است، نیازمند تقویت عمان و کویت و کمک به انجام اصلاحات اقتصادی برای تداوم ایفای نقش میانجیگرانه‌شان هستند تا به هنگام مقتضی، اختلافات موجود در رابطه با قطر و ایران را آرام کنند.
منبع:https://mdeast.news/
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
