ایجاد پایگاه دریایی روسیه در بندر سودان؛ ابزار حضور قوی در آفریقا
ویتولد رودکیویچ، آندره ویلک و پیوتر زوکوسکی در تحلیلی که در وب‌سایت اندیشکده مرکز مطالعات شرق مستقر در ورشو منتشر شد، نوشتند: کارکنان این پایگاه و نیز اعضای خانواده آن‌ها از مصونیت دیپلماتیک برخوردار خواهند بود، فعالیت‌های آن مشمول مالیات نخواهد شد و از پرداخت هرگونه تعرفه گمرکی معاف خواهند بود. واردات و صادرات تمامی «کالاهای ضروری برای عملیات این پایگاه» از طریق بندرها و فرودگاه‌های سودان، انجام وظایف توسط کشتی‌های روسی (ازجمله واردات و صادرات جنگ‌افزار و تجهیزات نظامی) و فعالیت پیمانکاران روسی در آنجا مشمول تعرفه‌های گمرکی نخواهد بود و تمامی وسایل حمل‌ونقل به‌استثنای موارد کنترل و چک، جستجو و تدابیر قهری علیه آن‌ها، در این کشور از مصونیت برخوردار خواهند بود. این توافق همچنین دسترسی آزاد به حریم هوایی سودان را برای روسیه فراهم خواهد کرد. مسکو برای استفاده از این پایگاه هزینه‌ای پرداخت نخواهد کرد اما بر اساس یک توافق جداگانه تسلیحات و تجهیزات ویژه‌ای را برای سودان فراهم خواهد کرد و تعهداتی گسترده را در رابطه با ارائه کمک به توسعه نیروهای مسلح سودان، دفاع هوایی بندر سودان و ایمن‌سازی آب‌های سرزمینی سودان در برابر حملات خرابکارانه در زیرآب به عهده می‌گیرد. این توافق برای مدت ۲۵ سال معتبر خواهد بود و باید به‌طور خودکار برای دوره‌های پی‌درپی 10 ساله تمدید شود مگر اینکه یکی از طرف‌ها تمایلش به خروج از توافق را دست‌کم یک سال قبل از انقضای آن اعلام کند.
امضای این توافق را باید در بافت تقویت روابط سیاسی روسیه با رژیم نظامی حاکم در سودان و نیز راهبرد کرملین در خصوص آفریقا که چندین سال است آن را به اجرا درآورده، یعنی گسترش حضور سیاسی و اقتصادی روسیه در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، مشاهده کرد. روسیه یک چتر حمایتی را برای حافظت از مقامات سودان در برابر فشار غرب در رابطه با نقض حقوق بشر فراهم کرده است. در سازمان ملل نیز مسکو (به همراه پکن) مانع تلاش‌های غرب برای اعمال تحریم علیه مقامات سودان شده است. سودان در عوض با رأی دادن مطابق با منافع روسیه در سازمان ملل به این اقدامات پاسخ داده و به‌طور رسمی الحاق کریمه را به رسمیت شناخته است. سودان یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری مسکو در جنوب آفریقا محسوب می‌شود.
روسیه به مدت ۲۰ سال بزرگ‌ترین تأمین‌کننده تجهیزات نظامی و تسلیحات برای نیروهای مسلح سودان بوده است. برآورد می‌شود که روسیه در طول این دوره، تسلیحاتی به ارزش یک میلیارد دلار برای سودان فراهم کرده باشد. مربیان و مشاوران نظامی روس نیز به مدت ۲۰ سال در آنجا فعال بوده‌اند و نیروهای سودان در فدراسیون روسیه نیز آموزش‌دیده‌اند. دست‌کم از سال ۲۰۱۸ تاکنون شرکت واگنر، با مالکیت ایوگنی پریگوژین که رابطه نزدیکی با پوتین دارد، در سودان حضورداشته است. این شرکت نظامی خصوصی از ذخایر طلایی که شرکت‌های پریگوژین از آن بهره‌برداری می‌کنند، محافظت می‌کند. در سال ۲۰۱۹ هر دو کشور توافقنامه‌ای را در خصوص همکاری نظامی و یک توافقنامه برای حضور دائمی نیروهای مسلح روسیه در سودان امضا کردند. از سال ۲۰۰۷ تاکنون نیز یک توافق در خصوص حفاظت از اطلاعات طبقه‌بندی‌شده میان آن‌ها به اجرا درآمده است.
از منظر نظامی-راهبردی داشتن پایگاه دریایی روسیه در دریای سرخ چندان معقول نیست. نیروی دریایی روسیه حضور دائمی یا نیازی به حضور دائمی در این دریا یا در اقیانوس هند، در مجاورت آن ندارد. مشارکت کشتی‌های روسیه در مبارزه با دزدان دریایی تاکنون توسط پایگاه طرطوس در سوریه تأمین‌شده است.
این احتمال که پایگاه سودان بتواند توسط کشتی‌های مجهز به سلاح هسته‌ای مورداستفاده قرار گیرد، تبلیغات محض است زیرا از منظر عملیاتی هیچ توجیهی برای ورود زیردریایی‌های هسته‌ای یا موشک‌های کروز هسته‌ای به محدوده بسته دریای سرخ وجود ندارد. افتتاح این پایگاه را باید در درجه اول یک نمایش سیاسی در نظر گرفت. درهرصورت نمی‌توان این امر را منتفی دانست که بندر سودان، به بهانه حضور کشتی‌های هسته‌ای، به‌عنوان یک نقطه انتقال عناصر فن‌آوری هسته‌ای مورداستفاده قرار گیرد. پیش‌بینی استقرار جنگ‌افزارهای رادیو الکترونیک که وظیفه اصلی‌شان پارازیت انداختن روی سامانه‌های شناسایی و اکتشافی خارجی است، در این پایگاه نشان‌دهنده قصد آن‌ها برای مخفیانه نگه‌داشتن فعالیت این پایگاه است.
درواقع به این پایگاه باید به‌عنوان یک نقطه بارگذاری مجدد انواع مختلف کالاها و اقلام (ازجمله اقلام نظامی) تحت کنترل روسیه نگاه کرد. این موضوع عمدتاً با نبود هرگونه محدودیت در خصوص انتقال واحدهای کمکی نیروی دریایی روسیه ازجمله کشتی‌های باری در این توافق مشخص می‌شود. احتمال دارد که هدف این توافق تسهیل انتقال تسلیحات و تجهیزات نظامی قدیمی متعلق به دوران اتحاد جماهیر شوروی به آفریقا باشد.
این توافق به سرویس‌های مخفی روسیه اجازه می‌دهد آزادانه فعالیت کنند. این آزادی بدون قید و شرط روسیه برای استفاده از حمل‌ونقل هوایی و زمینی خود نشان می‌دهد که این پایگاه در درجه اول برای انجام عملیات خاص در کشورهای هم‌مرز با سودان و برای انتقال کارکنان شرکت‌های نظامی خصوصی روسی مورداستفاده قرار خواهد گرفت. این پایگاه همچنین می‌تواند به‌عنوان کریدور حمل‌ونقل برای شرکت‌های روسی فعال در جمهوری آفریقای مرکزی که هم‌مرز سودان است، مورد استفاده واقع شود.
با در نظر گرفتن تمامی شرایط مذکور باید این‌طور در نظر گرفت که هدف از تأسیس این پایگاه، ورای استفاده از آن به‌عنوان یک ژست نمادین، حفاظت از رژیم در سودان در برابر مداخله احتمالی غرب است و درعین‌حال این پایگاه منبعی برای درآمد غیرقانونی وزارت دفاع روسیه و شرکت‌های خصوصی «دوست» است.
منبع:https://www.scfr.ir/
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
