نتانیاهو یک روز پیش از انتشار این اخبار یعنی روز یکشنبه 2 آذر با لغو جلسه هفتگی کابینه، ساعت 21:10 با جت شخصی متعلق به اودی آنجل تاجر اسرائیلی فرودگاه بن گوریون را به مقصد شهر نئوم ترک کرد و هواپیمای حامل وی حدود ساعت 22:00 در شهر نئوم فرود آمد؛ وی پس از دیدار و چند ساعت گفتگو با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی و پمپئو در مورد تقابل با ایران و موضوع عادی سازی روابط، حدود ساعت 01:20 بامداد دوشنبه 3 آذر نئوم را به مقصد تل آویو ترک کرد.
گمانه زنی ها درباره محور دیدار محرمانه نتانیاهو و محمد بن سلمان
یک مشاور در دولت سعودی هفته گذشته سفر نتانیاهو و دیدار او با بن سلمان را در مصاحبه با روزنامه وال استریت ژورنال تایید و گفتگوی آنها را حول محور ایران و ایجاد روابط دیپلماتیک بین عربستان و اسرائیل عنوان کرده بود. یوآو گالانت وزیر آموزش رژیم صهیونیستی این سفر را یک «دستاورد شگفت انگیز» دانست، درحالیکه بنی گانتز وزیر دفاع رژیم ضمن اظهار بی اطلاعی از این رخداد، افشای خبر سفر نخست وزیر به عربستان را غیر مسئولانه خواند. از سوی دیگر گفته میشود ملک سلمان نیز در جریان سفر نتانیاهو به عربستان برای مذاکره با ولیعهد قرار نگرفته بود. گرچه مقامات سعودی به دنبال مسکوت ماندن قضیه ملاقات بن سلمان و نتانیاهو بودند و فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه این کشور هم موضوع را تکذیب کرد؛ اما روزنامه یدیعوت آخرونوت به نقل از دو منبع آگاه مدعی شد که بن سلمان هیچ اعتراضی به علنی شدن این خبر نداشته است.
ولیعهد عربستان به نظر پس از پیروزی بایدن در انتخابات نسبت به موضع دولت جدید آمریکا در خصوص پرونده قتل خاشقجی به ویژه نقش پشت پرده خویش، به شدت احساس نگرانی میکند و از همین رو به حمایت صهیونیستها برای مصونیت خویش در برابر تنبیههای حقوق بشری کاخ سفید در دوران زعامت بایدن تمسک میجوید. شبکه 13 تلویزیون رژیم صهیونیستی جمعه شب گزارش داد: سعودیها سه شرط اصلی را برای صلح با اسرائیل گذاشتند که شامل اجرای توافق بزرگ تسلیحاتی با آمریکا، رفع اتهام و عدم پیگیری پرونده قتل خاشقجی در محاکم قضایی ایالات متحده و تعهد راستین اسرائیل در دستیابی به راه حل دو کشوری است. پیش از این جو بایدن در سال 2018 موضع سختی را در قبال سوابق حقوق بشری ریاض، آتش افروزی آنها در جنگ یمن و قتل خاشقجی اتخاذ کرده بود. رئیس جمهور جدید آمریکا در اکتبر امسال نیز اعلام کرده بود که در روابط آمریکا با عربستان ارزیابی مجدد صورت میگیرد و هفته گذشته رهبران سعودی را به علت قتل روزنامه نگار آمریکایی- سعودی تهدید به اعمال مجازات کرد. یک مقام آگاه در دولت سعودی در همین راستا و با اشاره به دیدار بن سلمان با نتانیاهو تصریح کرد: «بن سلمان خطاب به اسرائیلیها گفته اگر بایدن مقامات سعودی را بخاطر خاشقجی تحریم کند، وی بدون حمایت باقی میماند، و از همین رو از نخست وزیر اسرائیل خواسته تا از وی حمایت کند.»
نبایست این احتمال را از نظر دور داشت که در دولت بایدن پرونده تنبیه مقامات سعودی به علت سوابق سوء پادشاهی عربستان در مسائل حقوق بشری گشوده شود، اما انتظار می رود به علت پیچیدگی حاکم بر روابط ریاض و واشنگتن و تلاش تیم بایدن به منظور بهره گیری از ظرفیت دیپلماتیک عربستان در پرونده منازعه فلسطین-اسرائیل و طرح صلح خاورمیانه، اقدامات تنبیهی واشنگتن علیه مقامات عربستانی به برخی چهرههای غیر تاثیرگذار (که در مواردی چون قتل خاشقجی دخیل بودند) در دستگاه دیوانی سعودی محدود گردد.
بن سلمان از طرفی برای مصون ماندن از مجازات وعده داده شده توسط بایدن علیه سعودیها به نحوی به دنبال جلب اعتماد دولت آینده آمریکا میگردد؛ از این رو ممکن است تا زمان روی کار آمدن دولت جدید وقفهای را در تطبیع ایجاد کند تا این روند با تمهیدات و وساطت تیم بایدن از سر گرفته شود. با وجود اینکه تشدید مشکلات داخلی آمریکا ممکن است به مثابه مانعی برای تمرکز بایدن بر روی پرونده های بین المللی به ویژه روند عادی سازی روابط و صلح خاورمیانه عمل نماید، اما انتظار می رود روند مزبور در دوره بایدن نیز پیگیری شود تا شاید موضوع عادی سازی روابط کشورهای عربی به ویژه عربستان با رژیم صهیونیستی تمرکز دولت بایدن را از تنبیه رهبران این کشور به سوی دستیابی یک توافق جامع عادی سازی متفاوت از معامله قرن ترامپ-کوشنر سوق دهد.
پیام های دیدار نتانیاهو و بن سلمان برای بایدن
از سوی دیگر ارزیابی های سیاسی بیانگر این امر هستند که تا زمان حیات ملک سلمان، پادشاه حاضر سعودی، پرونده عادی سازی روابط ریاض با تل آویو جز با تشکیل کشور مستقل فلسطینی عملی نخواهد بود. بنابراین با توجه به مخالفت شدید ملک سلمان با ایجاد روابط با صهیونیستها خارج از چارچوب ابتکار صلح عربی 2002 و مخالفت در بدنه خاندان آل سعود، انتظار میرود اعلام رسمی عادی سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی به سرعت محقق نشده و ریاض بکوشد تا از این کارت بازی در مناسبات خویش با دولت جدید ایالات متحده آمریکا بهره جوید. در همین راستا مایک پمپئو نیز هفته گذشته اذعان داشت که روند توافق بین اسرائیل و عربستان رو به پیشرفت است اما دانستن اینکه 30 روز یا 60 روز یا 6 ماه دیگر این توافق حاصل شود، دشوار است.
یکی دیگر از محورهای مورد مباحثه در جریان دیدار بن سلمان و نتانیاهو موضوع ایران بود که به صورت برجسته مورد توجه رسانه ها قرار گرفت. احتمال می رود دیدار مشترک نتانیاهو و بن سلمان در فاصله چند روز پس از پیروزی نامزد حزب دمکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به مثابه سیگنالی برای ساکن جدید کاخ سفید باشد تا در موضع خود برای بازگشت به برجام و توافق با ایران تجدید نظر کند یا دست کم با مشورت آنها به سوی مذاکره با تهران گام بردارد. این پیام پیشتر از کانالهای مختلفی از جمله وزیر خارجه بحرین با محتوای اینکه واشنگتن قبل از هر تصمیمی در مورد برجام با آنها مشورت کند، به دولت جدید آمریکا ابلاغ شده است.
به اعتقاد محور عربی- اسرائیلی، توافق جدید آمریکا با ایران بهبود وضعیت اقتصادی کشورمان را رقم خواهد زد و راههای تنفسی را برای تهران باز خواهد گذاشت تا بار دیگر، دولت ایران فروش نفت خویش را از سر گیرد و با درآمدهای حاصل از آن افزایش حمایت های مالی از نیروهای نیابتی که تهدیدی برای این محور به حساب میآید را در پیش بگیرد. صهیونیستها و سعودیها با نگرانی از بهبود وضعیت اقتصادی ایران با بازگشت آمریکا به برجام و فاصله گرفتن بایدن از ریاض و تل آویو هر کدام به دلایل مشخص، گرایش رادیکال تری را در تقابل با ایران در پیش خواهند گرفت و احتمالا از این پس همکاریهای امنیتی و اطلاعاتی خود را برای ضربه زدن به ایران افزایش خواهند داد. گفته می شود در دیدار هفته گذشته مقامات ارشد صهیونیست و سعودی در نئوم، نتانیاهو خواستار حمله به ایران شده است، درحالیکه پمپئو تعهدی را نسبت به حمله به تاسیسات فراوری اورانیوم ایران نداده است. پایگاه میدل ایست آی به نقل از برخی منابع آگاه مدعی شده است که بن سلمان نیز تمایلی به پیشنهاد نتانیاهو برای حمله به ایران نشان نداده است. گرچه عربستان از عواقب حمله آمریکا به ایران، به علت واکنشهای نیروهای نیابتی تهران در یمن و همچنین ترک کاخ سفید توسط ترامپ به شدت نگرانی دارد.
به دنبال دیدار سه جانبه بن سلمان، پمپئو و نتانیاهو در نئوم عربستان، پایگاه خبری آکسیوس گزارش داده بود که کابینه اسرائیل به ارتش دستور داده تا برای حمله آمریکا به ایران در هفتههای پایانی دوره ترامپ، در حالت آماده باش قرار داشته باشد. مقامات ارشد اسرائیلی یک دوره حساس را تا زمان مراسم تحلیف ریاست جمهوری بایدن پیش بینی کردند. این موضوع همزمان با اعزام بمب افکنهای B-52H به خلیج فارس و همچنین بازگشت ناو یواساس نیمیتز آمریکا به خلیج فارس با عنوان پشتیبانی از نیروها، همراه شده است.
منابع پژوهش در دفتر پژوهشکده موجود است
- برچسب ها: اسرائیل, اندیشکده, اندیشکده جریان, جریان, رژیم صهیونیستی, عادی سازی, عربستان, معامله قرن
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
