سربازان مخفی پوتین در تلاش برای تصاحب نفت سوریه

یک شرکت روسی که اخیراً با دولت سوریه برای کشف منابع نفت و گاز سواحل سوریه قرارداد امضا کرده بود بخشی از یک شبکه از شرکت‌هایی است که گروه‌های شبه نظامی وابسته به روسیه را سازماندهی می‌کنند. این گروه های شبه نظامی به واگنر معروف هستند و براساس ایمیل ها و اسناد این شرکت روسی که به رویت فارین پالیسی رسیده می توان فهمید که این شرکت نقش مهمی در فعالیت های بی ثبات کننده روسیه در سرتاسر جهان ایفا می کنند.

قراردادی که با شرکت ناشناخته قبلی روسی، کاپیتال امضا شده بود و دولت بشار اسد در ماه مارس آن را تصویب کرده بود، روی کاغذ این اجازه را به این شرکت می دهد تا برای کشف منابع نفت و گاز در یک منطقه به مساحت 2250 کیلومتر مربع از سواحل جنوبی سوریه به فعالیت بپردازد. لبنان ممکن است با این قرارداد مخالفت کند چرا که مدعی است این محدوده در آب های سرزمینی لبنان قرار می گیرد.

این توافق در شرایطی امضا می شود که مسکو تلاش می کند تا جای پای استراتژیک خود در سوریه را محکم کند، و با گسترش حوزه نفوذ خود دسترسی خود به مدیترانه شرقی را تسهیل نماید. هم چنین این توافق نشان می دهد که چگونه مسکو بخش های پرخطرتر سیاست خارجی خود را به بخش نظامی خصوصی برون سپاری می کند. روسیه با این کار هم ریسک خود را کاهش می‌دهد و هم ابزارهای دخالت خود در گوشه و کنار جهان را متنوع‌تر می‌کند، در حالی که همزمان می‌تواند مداخلات خود را به شکلی ظاهراً منطقی انکار کند. معروف‌ترین گروه از مزدوران در استخدام روسیه که از سودان تا اکراین تا ونزوئلا پخش شده‌اند، گروه واگنر هستند که از منابع طبیعی در مناطقی که دولت‌های از هم پاشیده دارند ارتزاق می کنند. یکی از کارشناسان ارشد و اساتید مرکز آینده جنگ می‌گوید که چالش پیش رو این است که پیمانکاران امنیت نظامی بخش خصوصی روسیه در آینده پیش رو تبدیل به یک بازیگر ثابت در توسعه نفت و گاز خاورمیانه و افریقا شده اند.

بدنام ترین پیمانکار خصوصی روسیه که مجموعه نامشخصی از شرکت هاست به طور کلی به گروه واگنر معروف است. گفته می شود این گروه توسط یکی از نزدیکان پوتین به نام یوجنی پریگوژین اداره می شود. این فرد توسط ایالات متحده به دلیل دخالت در انتخابات ریاست جمهوری امریکا در سال 2016 و هم چنین انتخابات میان دوره ای 2018 تحریم شد. حالا، شبکه او در آینده سوریه هم دخالت دارد. ایمیل های افشاشده از مرکز داسیر که یک واحد تحقیقاتی مستقر در لندن است و توسط یک تبعیدی روس به نام میخاییل خودوروفسکی تامین مالی می شود توسط مرکز غیرانتقاعی مطالعات دفاع پیشرفته مورد تحلیل قرار گرفت و مشخص شد که یک هم پوشانی در ساختار مالکیت بین کاپیتال و سایر گروه های عملیاتی وابسته به واگنر در سوریه وجود دارد. مدیرکلی که نامش در قرارداد کاپیتال با دولت سوریه است، ایگور ویکتوروویچ به عنوان رییس گروه زمین شناسی در لیست برنامه کاری داخلی اوروپلیس، یکی دیگر از شرکت های وابسته به واگنر قرار دارد. این شرکت هم یک قرارداد دیگر با دولت سوریه دارد که طبق مفاد آن صاحب 25 درصد سهم درآمد نفت و گاز مناطق آزاد شده از داعش می شود.

 ایمیل‌های داخلی اوروپلیس شامل اسناد شرکت مرتبط با کاپیتال و تنها سهامدارش است و این نشان دهنده هم پوشانی در عملیات است. یکی از سخنگویان پریگوژین به درخواست ها برای اظهارنظر در این مورد پاسخ نداد. اوروپلیس متهم به شکنجه و قتل بسیار خشن یک مرد سوریه شد و این حادثه این شرکت را به تیتر اخبار تبدیل کرد. این کار توسط گروهی از مردان انجام شد که برای این شرکت کار می کردند. قربانی همدی بوتا نام داشت که در ایستگاه گاز الشاعر نزدیک پالمیرا در سال 2017 و در سوریه بازداشت شده بود. برای اولین بار، برادر او یک شکایت در یک دادگاه روسی تنظیم کرد و گروه واگنر را متهم به این قتل دانست. فرماندهی امریکا در افریقا و در لیبی گروه واگنر را متهم کرد که بدون هدف مین‌گذاری می‌کند. در جمهوری افریقای مرکزی هم این گروه متهم به شکنجه، بازداشت خودسرانه، و اعدام‌های دست‌جمعی است.

سوال این است که چگونه می توان با یک گروه که با یک الگوی مشخص در مناطق مختلف اقدام به نقض حقوق بشر می کند می توان برخورد کرد و این کارها چه نتایجی برای ثبات در مناطقی مانند سوریه، لیبی، سودان، و جمهوری افریقای مرکزی دارد. گزارش شده حداقل دو شرکت دیگر که به گروه واگنر ارتباط دارند، با دولت سوریه قراردادهای نفت و گاز منعقد کرده اند. در اواخر سال 2019، پارلمان سوریه قراردادهای اکتشاف و توسعه سه حوزه نفتی واقع در خشکی که هر کدام 250 میلیاردمترمکعب گاز دارند را تصویب کرد. یکی از روزنامه های روسی بعداً گزارش داد که این دو شرکت با پریگوژین از مدت ها قبل ارتباط داشته اند. روابط عمومی او این ارتباط را البته رد کرده است.

چنین قراردادهایی پاداشی است که به این گروه های مزدور داده می شود تا در کنار نیروهای دولتی سوریه در عملیات‌های دشوار بجنگند. گفته می شود صدها مزدور روسی در درگیری با نیروهای امریکایی در سال 2018 پس از آن که آن ها به یک پایگاه امریکایی در استان دیرالزور حمله کرده اند کشته شدند. یک گروه کوچک از نیروهای امریکایی و کرد در آن منطقه حضور داشتند. استفاده ظاهری از شرکت های گروه واگنر نشان دهنده راهبرد روسیه در سوریه است. یکی از کارشناسان روسیه در موسسه واشنگتن می گوید: غول های انرژی دولت روسیه آن هایی نیستند که در سوریه جای پا پیدا می کنند. شرکت های کوچک هستند که جای پای کوچک تری از خود به جا می گذارند.

کسب و کار کاپیتال، مرکری، و ولادا از منظر صنعت انرژی چندان توجیه ندارد. اما آن ها از منظر ژئوپلیتیک اهمیت دارند. قبل از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2011، این کشور روزانه 400 هزار بشکه نفت تولید می کرد، کمتر از یک درصد عرضه نفت جهان در آن زمان. از آن موقع، این مقدار حدود 90 درصد کاهش پیدا کرد و به 20هزار بشکه نفت در روز رسید، چرا که بیشتر مناطق نفت خیز در شمال شرق این کشور در اختیار نیروهای دموکراتیک سوریه قرار دارد. با در نظر گرفتن این که شرکت های داخلی روسیه روزانه ده میلیون بشکه نفت تولید می کنند، صنعت نفت سوریه نمی تواند دلیل تلاش‌های روسیه از منظر اقتصادی باشد.

اما سوریه و صنعت هیدروکرین این کشور از نظر مسکو یک اهرم فشار برای دوره بازسازی پس از یک دهه جنگ داخلی است. به دلیل اقتصاد کوچک سوریه، هرکسی که کنترل نفت این کشور را داشته باشد یک ابزار خوب چانه زنی را در اختیار خواهد داشت. این موضوع به تقویت جای پای روسیه در مدیترانه شرقی هم کمک می کند. روابط روسیه و سوریه بسیار نزدیک و قدیمی است و روسیه در این کشور پایگاه های دریایی و هوایی دارد. حضور روسیه در سوریه نشان دهنده تصمیم روسیه برای بازگشت به خاورمیانه پس از ترک آن از زمان پایان جنگ سرد است.

هم چنین سوریه به عنوان سکوی حمایت از گروه واگنر در لیبی هم عمل می کند. این گروه مزدوران روسی و سوری را برای حمایت از خلیفه هفتر به لیبی فرستاده اند. هفتر در سال 2019 حملاتی را برای سرنگونی دولت مورد حمایت جامعه بین المللی ترتیب داد. وال استریت ژورنال در جون 2020 گزارش داد که جنگجویان وابسته به واگنر کنترل دو مورد از بزرگترین تاسیسات نفتی لیبی را به دست گرفتند. اگر روسیه بتواند همزمان کنترل لیبی و سوریه را به دست بگیرد، یک هلال راهبردی ایجاد کرده است که به روسیه اجازه می دهد تا به افریقا دسترسی پیدا کند و از جنوب هم به اروپا نفوذ خود را گسترش دهد.

شرکت های خصوصی مانند گروه واگنر با انجام عملیات در جاهایی از  جهان که خلا پاسخگویی وجود دارد، همانند سودان، جمهوری افریقای مرکزی، و لیبی، هم سربازگیری می کنند و هم به طور همزمان قراردادهای سودآوری برای بهره برداری از منابع طبیعی به دست می آورند. خزانه داری امریکایی تحریم هایی علیه شرکت های وابسته به این گروه اعمال کرده است. روسیه که هم از نظر اقتصادی و هم از نظر نظامی از غرب بسیار ضعیف تر است، از تاکتیک های خاکستری مانند حمله های سایبری و گروه هایی مانند واگنر استفاده می کند تا بااستفاده از روش های صرفه جویانه منافع خود را در عرصه جهانی پیش ببرد. روس ها از ابزارهایی استفاده می کنند که می تواند موقعیت راهبردی امریکا را باچالش روبرو کند. اما امریکایی ها متوجه این موضوع نخواهند شد چون آن ها از همه حوزه فعالیت آن ها اطلاع ندارند.

منبع:https://qarneno.ir