تقویت نگاه به شرق در دولت آینده ارمنستان
این دیپلمات ارمنی که گرایش به غرب داشت، همواره مورد اعتراض روسیه و رسانههای روس بود. دراینبین روسیه که جمهوریهای استقلالیافته از شوروی سابق را «خارج نزدیک» خود قلمداد میکند و بعد از از دست رفتن گرجستان، به هیچ قیمتی حاضر نیست، کشور دیگری را در این منطقه از دست بدهد و غربگرایی ناشی از تفکرات تجددگرایانه رهبران جمهوریهای استقلالیافته از شوروی را برنمیتابد، با نشان دادن چراغ سبز به جمهوری آذربایجان برای بازپسگیری بخشی از جغرافیای اشغالشده قرهباغ، تلاش کرد پاشینیان را تنبیه کند؛ اما حمایت لجستیکی ترکیه از باکو در جنگ قرهباغ 2020 زمینه پیشروی سریع جمهوری آذربایجان را فراهم کرد و ارتش ارمنستان در آستانه شکست کامل جنگ بود که روسیه بهناچار به این درگیری ورود کرد و دو طرف را پای میز مذاکره و امضای آتشبس دعوت کرد.
از سوی دیگر، پاشینیان پس از عدم اقبال «دونالد ترامپ» رئیسجمهور وقت آمریکا به وی و به دلیل اینکه کل اراضی اشغالی قرهباغ را در آستانه از دست دادن میدید، در یک عقبنشینی واضح از مواضع سیاسی خود، دست به دامان مسکو شد تا این قائله فعلاً خاتمه یافته و ارمنستان 2021 با یک تغییر رویکرد و چرخش تاریخی به سمت روسیه، همچنان پاشینیان را بهعنوان نخستوزیر قبول کند. جنگ قرهباغ 2020 و عدمحمایت جدی آمریکا از ارمنستان و همچنین منجی شدن روسیه برای از دست نرفتن بخش بیشتری از مناطق اشغالشده قرهباغ، تجربهای تلخ برای هیئت حاکمه ایروان ایجاد کرد مبنی بر اینکه نمیتواند به غرب اعتماد کند و درعینحال نباید کاری کند که مایه آزردگی خاطر حاکمیت روسیه شود. در اثنای جنگ قرهباغ و در پی شکستهای مداوم اردوی ارمنستان، خبرهایی مبنی بر ارتباطگیری پاشینیان با مسکو مخابره شد و حتی ادعا شد که پاشینیان با ایجاد یک پایگاه نظامی روسی در ارمنستان موافقت کرده است. در همین راستا بود که «واگارشاک آروتونیان» وزیر دفاع ارمنستان چهارم اسفند 99 در یک مصاحبه با خبرگزاری روسی ریانووستی اعلام کرد که ایروان علاقهمند به گسترش و افزایش توان بالقوه پایگاه نظامی 102 روسیه در منطقه گیومری ارمنستان است. پاشینیان بهدرستی درک کرد که معدود دولتهایی میتوانند از زیر بار خفت تحمیل شده از شرایط آتشبس پساجنگ قرهباغ 2020 و اعتراضات و برانگیخته شدن احساسات اجتماعی، پابرجا بمانند اما این سیاستمدار ارمنی با چرخش بهموقع به سمت روسیه توانست، در قدرت بماند.
اما با در نظر گرفتن تبعات اتفاقاتی که در چند ماه گذشته در قفقاز جنوبی رخداده، چند سناریو را برای آینده ارمنستان و قفقاز جنوبی میتوان متصور شد. سرخوردگی عمومی ارامنه از شکست سنگین از جمهوری آذربایجان، مانند یک استخوان در گلوی ارمنستان مانده و با توجه به تغییر گرایش دولت ارمنستان به سمت مسکو، این احتمال وجود دارد که ایروان دوباره سودای بازپسگیری مناطق آزادشده قرهباغ را در سر داشته باشد تا هم اعتمادبهنفس ملی ترمیم شود و هم روسیه بر اساس نظریه «مناقشات فریزشده» بتواند با حفظ تنشهای قومی-مرزی، همچنان بزرگتری خود را بر جمهوری استقلالیافته از شوروی حفظ کند. در دیگر سو، یکی دیگر از دلایلی که احتمال جنگ را بالاتر میبرد، حصر جغرافیایی بیشتر ارمنستان ناشی از اجرایی شدن مفاد آتشبس پساجنگ قرهباغ 2020 است. ترکیه که پیشتر برای رسیدن به جمهوری آذربایجان یا باید از ایران میگذشت یا به ارمنستان متوسل میشد، با زیرکی توانست بندی را در مفاد آتشبس بگنجاند تا کریدور حائلی در نزدیک مرز ایران و ارمنستان با نظارت روسیه ایجاد شود و آنکارا بهراحتی از طریق نخجوان و این کریدور حائل به باکو رسیده و ازآنجا به بندر اکتائو قزاقستان و سپس به پکن برسد و در پس این دستاورد، ترکیه به هاب ترانزیت ابر پروژه راه جدید ابریشم و هاب انرژی خزر به اروپا تبدیل شود. این مهم، ترانزیت و مبادلات ایران با ارمنستان را هم زیر نظر روسیه و ترکیه قرار میدهد و شاید تنها مرز مطمئن و راه تنفس ارمنستان هم زیر ذرهبین قرار بگیرد.
در پایان باید به این نکته اشاره شود که دولت بعدی ارمنستان، جهانبینی متفاوتی نسبت به قبل خواهد داشت. پاشینیان بیش از آنکه تلاش کند به اتحادیه اروپا بپیوندد، برای تقویت اتحادیه اقتصادی اوراسیا تلاش خواهد کرد.
ایروان در دولت آینده، به تقویت نگاه به شرق خواهد پرداخت و تلاش میکند در پازل روسیه در «نظم جدید شرقی دنیا» که با سردمداری اقتصادی چین و نظامی روسیه در حال شکلگیری است، بازیگری پررنگتری داشته باشد.
- برچسب ها: ارمنستان, اندیشکده, اندیشکده جریان, جریان, حمایت لجستیکی ترکیه, دونالد ترامپ, روسیه, قرهباغ, گرجستان
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
