عراق بر سر دوراهی: اصلاحات اساسی برای جلوگیری از فروپاشی دولت
اندیشکده آمریکایی «واشینگتن انستیتو برای سیاست خاور نزدیک» در تحلیلی به قلم «فرهاد علاءالدین» با بررسی چالش‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی عراق می‌نویسد: «بدون اصلاحات اساسی، عراق در صورت بروز بحران اقتصادی فزاینده با تجزیه سرزمینی روبرو خواهد شد. اگر وضعیت سیاسی فعلی عراق همچنان ادامه داشته باشد، فروپاشی دولت امری اجتناب‌ناپذیر است و این سقوط می‌تواند ریشه در تعدادی عوامل به‌هم‌پیوسته مانند اقتصاد رانتی عراق، فساد گسترده، فقر بومی و شبه‌نظامیان مسلح داشته باشد.»
در بخش زیر به نکات و گزاره‌های اصلی این یادداشت اشاره می‌کنیم
- در صورت کاهش قیمت نفت به حدی که درامدهای نفتی نتواند هزینه‌های یک‌ساله دولت را تأمین کند، باعث ایجاد آشفتگی سیاسی، افزایش فقر و نرخ بیکاری و درگیری گروه‌های شبه‌نظامی مسلح با یکدیگر برای کنترل منطقه می‌شود. در این صورت انگیزه‌های برای اعتراضات جوانان در مقابل سیستم سیاسی فراهم می‌شود و آن‌ها خواستار تغییرات بنیادی در عراق خواهند شد. در این صورت مشروعیت دولت کاملاً زیرسوال می‌رود و تلاش برای کنترل مناطق جغرافیایی توسط گروه‌های شبه‌نظامی مسلح افزایش می‌یابد. بدتر از همه، کشورهای همسایه احتمالاً منفعل نخواهند ماند؛ بلکه این کشورها به‌احتمال‌زیاد در صورت فروپاشی دولت مرکزی به‌منظور گسترش نفوذ خود مداخله خواهند نمود.
- شرایط کنونی عراق برای ممانعت از پیامدهای بالقوه فاجعه‌بار وضع موجود به راه‌حل‌های اساسی نیاز دارد. این کار تنها در صورتی انجام می‌شود که احزاب سیاسی، رهبران مذهبی و جامعه مدنی برای نجات عراق باید همکاری کنند. آن‌ها باید رهبری سازندگی، توسعه پایدار و اجماع بر روی یک سری راه‌حل‌های مشترک را بر عهده بگیرند.
در این راستا نویسنده در بخش زیر چندین راه‌حل را برای جلوگیری از فروپاشی دولت مرکزی عراق پیشنهاد می‌دهد:
- تغییر رژیم سیاسی با اصلاح قانون اساسی برای تأمین کامل نیازها و خواسته‌های جامعه عراق
- برگزاری انتخابات منصفانه، شفاف و عاری از هرگونه تقلب و دست‌کاری
- کنار گذاشتن روش‌های فعلی توزیع انتصابات و حمایت از اصل به‌کارگیری فرد شایسته در مناصب مهم
- تشکیل دولت صالح توسط احزاب که بتواند کشور را جدا از نفوذ و مداخلات کشورهای خارجی اداره کند.
- انتخاب وزرا و مقامات مهم بر اساس تجربه و شایستگی نه وابستگی‌های حزبی و از بین بردن دفاتر اقتصادی احزاب
- محدود شدن سلاح در اختیار نهادهای نظامی و امنیتی کشور
- جناح‌های مسلح بدون وابستگی به احزاب و شخصیت‌ها باید مستقیماً وارد تشکیلات نظامی و امنیتی تحت فرماندهی فرمانده کل نیروهای مسلح شوند و کلیه مظاهر مسلحانه باید از بین برود
- اجرای طرح‌های توسعه بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت به‌خصوص در حوزه توسعه بخش‌های صنعتی، کشاورزی، گردشگری و مالی، تنوع بخشیدن به درامدهای ملی و کاهش وابستگی به نفت به‌عنوان منبع اصلی درامد ملی
- برنامه یکپارچه برای اصلاحات اداری و مالی و جلوگیری از هدر رفتن بودجه عمومی
- فعال کردن قوانین ضد فساد و جلوگیری از دخالت احزاب برای محافظت از افراد فاسد متعلق به آن‌ها و فعال کردن نقش دادستان‌های عمومی و قضاییه همراه با حذف مداخلات سیاسی
نویسنده در بخش پایانی یادداشت می‌نویسد: «اگرچه اجرای این راه‌حل‌ها مستلزم جدایی از ساختار فعلی حاکمیت عراق است؛ اما تداوم مسیر عراق به این شکل دیگر امکان‌پذیر نیست. اگر عراق به دلیل متغیرهای داخلی سقوط نکند؛ اما مطمئناً به دلیل عوامل خارجی سقوط خواهد کرد. تنها راه نجات کشور اتخاذ اصلاحات جدی است، قبل از اینکه خیلی دیر شود.»
منابع پژوهش در دفتر اندیشکده موجود است .
- برچسب ها: اندیشکده, اندیشکده جریان, جریان, عراق, فروپاشی دولت مرکزی عراق, کاهش قیمت نفت
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
