اسرائیل و فلسطینیان؛ از راه‌حل دو دولتی تا پنج عامل مانع صلح
اندیشکده آمریکایی «مرکز مطالعات بین‌المللی استراتژیک» در تحلیلی به قلم «آنتونی کردزمن» می‌نویسد: «هیچ شخصی نمی‌تواند پیش‌بینی کند که جنگ کنونی اسرائیل و فلسطینیان چگونه پایان خواهد یافت. حتی اگر برای مدت‌زمان طولانی این درگیری‌ها متوقف شود؛ آتش‌بس بین طرفین می‌تواند مقدمه یک جنگ فرسایشی سطح پایین و پراکنده علیه انتفاضه باشد.»
نویسنده در این یادداشت معتقد است که 5 متغیر اصلی مهم‌ترین موانع صلح میان اسرائیل و فلسطین می‌باشد:
- اسرائیل: یکی از بزرگ‌ترین موانع صلح، اقدامات اسرائیل می‌باشد. سیاست و راهبرد اسرائیل از یک دموکراسی مؤثر به هرج‌ومرج تبدیل‌شده و روی الحاق فرصت‌طلبانه و کاربرد زور متمرکزشده است؛ اما از سوی دیگر هرگونه انتقاد از اسرائیل به خاطر استفاده از نیروهایش باید با ارزیابی واقع‌گرایانه از ماهیت جنگ مدرن همراه باشد و سرزنش این کشور برای اعمال خشونت امری منطقی نیست.
- تشکیلات خودگردان فلسطین: این گروه در طی سال‌های گذشته با اقدامات خود ثابت کرده که اگر آن‌ها شانس کمی برای موفقیت داشته باشند، سعی می‌کنند از خشونت استفاده کنند. ولی آن‌ها در ایجاد رهبری و حکومت کارآمد برای مردم خود با شکست روبرو شده‌اند. بخش اعظم رهبران این تشکیلات ضعیف، مسن، فاسد و بی‌کفایت هستند و احتمال دسترسی جوانان به جایگاه بالای این تشکیلات بسیار پایین است. آتش‌بس یا حل اختلافات جاری بدون داشتن دولت برتر، رهبری پویاتر و باکفایت تر و بدون تلاش دولت اسرائیل برای محدود کردن تحرکات گروه‌های ضد فلسطینی – اسرائیلی بعید به نظر می‌رسد که به ثبات پایدار منجر شود.
- حماس: سومین عامل، حماس در نوار غزه است که بیشتر در دستیابی به اهداف خود به افزایش سطح خشونت متکی است. آن‌ها از مناطق شهری و غیرنظامی برای پایه‌گذاری عملیات خود علیه اسرائیل استفاده می‌کنند. آن‌ها از طریق ترکیب گسترده تونل‌ها و تأسیسات زیرزمینی داخل غزه و آن‌سوی مرز با اسرائیل، غیرنظامیان را در منطقه پرجمعیت مورد هدف قرار می‌دهد؛ بنابراین درصورتی‌که حماس به سیستم‌های دقیق‌تر با سرعت بیشتر و دامنه طولانی‌تر دست یابد، سامانه دفاع موشکی و توپ‌خانه مسلح اسرائیل با چالش‌های بسیار بزرگی روبرو خواهد و اسرائیل می‌تواند مجبور شود تا دامنه اهداف غزه را گسترش دهد؛ زیرا که حملات هوایی آن باید در سطوح بسیار بالاتر از اقدامات تلافی‌جویانه یا تهاجم فعال برای سرکوب تمام قابلیت‌های حماس صورت گیرد.
- شهروندان فلسطینی در اسرائیل: چهارمین عامل، شهروندان فلسطینی ساکن اسرائیل و خارج از کرانه باختری و غزه می‌باشند که می‌توانند به‌عنوان یک بلوک با هویت سیاسی مؤثر ظهور کنند و در برابر این واقعیت واکنش نشان دهند که با تبعیض جدی روبرو هستند و به‌عنوان یک طبقه جداگانه در یک کشور به‌طور فزاینده یهودی از وضعیت و حقوق مشخصی برخوردار نیستند.
- نقش مبهم دین در اورشلیم: دین یک جنبش سیاسی منسجم نیست، بلکه به‌طور فزاینده‌ای، یهودیان و فلسطینی‌های اسرائیل در امتداد خطوط مذهبی دچار شکاف و اختلاف هستند. خشونت و تظاهرات بر حق مسجدالاقصی و تلاش برای اخراج فلسطینی‌ها از قدس شرقی و حومه شرق و بحث در مورد تبدیل بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل مانع هرگونه راه‌حل پایدار برای حل اختلافات است.
نویسنده در بخش پایانی یادداشت می‌نویسد: «هیچ توافقی بین اسرائیل و فلسطین دوام نخواهد داشت مگر این‌که طرفین به این مسئله آگاه باشند که راه‌حل دو دولتی برای همیشه با شکست روبرو شده است؛ بنابراین موفقیت پایدار تنها از طریق ایجاد و اجرای یک طرح معتبر برای رسیدگی به‌تمامی مسائل گذشته حاصل می‌شود. علاوه بر این، خطر جدی جهانی وجود دارد که بی‌ثباتی خارج از کشور از سوریه، ایران، ترکیه – یا بی‌ثباتی در لبنان، اردن یا مصر به مشکلات اسرائیل و فلسطینیان خواهد افزود.»
https://www.csis.org/analysis/israel-and-palestinians-two-state-solution-five-failed-states
منابع پژوهش در دفتر اندیشکده موجود است .
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
