تناقض در روابط آنکارا و اربیل
به نظر میرسد هر دو طرف درباره تهدیدات ناشی از وجود تنش در منطقه سنجار در شمال عراق توافق دارند؛ منطقهای که در آن حزب کارگران کردستان (پکک) -که ترکیه، بریتانیا و آمریکا آن را سازمانی تروریستی میدانند- و شبهنظامیان شیعه عراق در صلح در کنار یکدیگر زندگی میکنند. درحالیکه بهبود روابط با اربیل، برای آنکارا منافع امنیتی و اقتصادی بههمراه دارد، ترکیه در امور مربوط به موضوعات عقیدتی و سیاسی همچون استقلال کردستان و وضعیت «اراضی مورد مناقشه» در عراق، ازجمله کرکوک، در کنار بغداد ایستاده است. این روابط البته بسیار آسیبپذیرند. بهتازگی، عملیات نظامی ترکیه علیه پکک در شمال عراق، روابط این کشور با دولت اقلیم کردستان را به بوته آزمایش گذاشته است. پکک با بهرهگیری از پشتیبانی لجستیکی در شمال عراق، جایی که از آن بهعنوان یک پایگاه استفاده میکند، از سال ۲۰۰۵ فعالیت خود در منطقه را از سر گرفت. در این شرایط، مواضع حزب دموکرات کردستان (KDP) و اتحادیه میهنی کردستان (PUK) -که دو حزب اصلی کردستان عراق هستند- نسبت به خصومت ترکیه علیه پکک، روابط دوجانبه را تحت فشار بیشتری قرار داده است. پاگرفتن بهار عربی و تصمیم آمریکا مبنیبر خروج از عراق که در نتیجه آن در شمال این کشور خلأ قدرت ایجاد شد، بغداد و آنکارا را به یکدیگر نزدیک کرد. این وقایع ترکیه را بر آن داشت تا سیاست محلیتری را در عراق پیش بگیرد. ازاینرو، تصمیم ترکیه مبنیبر بازگشایی کنسولگری در اربیل در سال۲۰۱۰ حاکی از آغاز دورانی جدید در روابط آنکارا و اربیل بود.
در نتیجه، رویکرد امنیتی ترکیه در برابر اقلیم کردستان ابعاد جدیدی یافت؛ ابعاد سیاسی، اقتصادی و انرژی. اربیل با دورزدن دولت عراق، دست به صادرات نفت به ترکیه و از طریق ترکیه زد. همچنین پروژه مشترک خط لوله را با آنکارا به سرانجام رساند. صدها شرکت ترکیهای در منطقه کردستان عراق مشغول به کار شدند و توافقنامه نفتی ۵۰سالهای میان دو طرف امضا شد. از منظر سیاسی، مسعود بارزانی، رئیس پیشین دولت اقلیم کردستان و رهبر فعلی حزب دموکرات کردستان، یکی از بزرگترین حامیان و واسطههای روند صلح کنونی ترکیه و اقلیم کردستان بود.
بازگشت به روابط چندبُعدی
بهطور قابلملاحظهای بعد از همهپرسی استقلال در سپتامبر ۲۰۱۷، طولی نکشید که روابط آنکارا و اربیل رو به بهبودی گذاشت. مولود چاووشاوغلو، وزیر خارجه ترکیه، ماه آوریل ۲۰۱۹ به اربیل سفر کرد. گذشته از این، کمی پس از آنکه نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان شد، اولین سفر خارجی خود در این مقام را به ترکیه انجام داد. مسرور بارزانی، جانشین او بهعنوان نخستوزیر اقلیم کردستان، نیز نوامبر همان سال سفری به آنکارا داشت. درحالحاضر اربیل و آنکارا در مبارزه علیه پکک متحد هستند. قدرت پکک در منطقه کردستان عراق، جایی که گفته میشود حدود ۵۰۰ روستا را تحت تسلط دارد، حزب دموکرات کردستان را وادار به برقراری رابطه نزدیکتر با آنکارا کرده است. درواقع، موضع پکک در منطقه و استراتژی آشکارش در مورد تبدیلشدن به جایگزینی برای حزب دموکرات کردستان، بهطور فزایندهای موجب سلب آسایش حکومت اقلیم کردستان شده است. به همین دلیل، به نظر میرسد که از عملیات ترکیه علیه پکک استقبال کند.
وابستگی متقابل
روابط دولت اقلیم کردستان و ترکیه برای هر دو طرف اهمیت زیادی دارد. اربیل آنکارا را به چشم دروازهای برای ورود به بازارهای غربی و بینالمللی میبیند، درحالیکه فراتر از عنصر تجارت، ترکیه برای امنیت و روابط سیاسی با رهبری کردستان عراق اولویت قائل است. بخش قابلتوجهی از مردم ترکیه، حکومت اقلیم کردستان را تهدیدی برای امنیت ملی این کشور میدانند. این حساسیتها در رفتار دولت منعکس میشود. برای مثال، هنگامی که اقلیم کردستان از طرح تمبر یادبودی به مناسبت سفر پاپ فرانسیس در هفتم ماه مارس به اربیل رونمایی کرد، آنکارا واکنشی شدید از خود نشان داد. طرح این تمبر نقشه کردستان را دربر میگرفت که شهرهای تحت سلطه کردها در جنوب شرقی ترکیه را نیز شامل میشد. حال، با وجود تنشهای دیرپا و بیاعتمادی میان هواداران هرکدام، تغییری مهم در رویکرد ترکیه نسبت به عراق ایجاد شده است. اگرچه آنکارا در گذشته، در صورت لزوم، بغداد و اربیل را جایگزین یکدیگر میدانست، اکنون این دو را مکمل یکدیگر میداند. این تحول، با توجه به تأثیری که تقویت پکک در منطقه بر حزب دموکرات کردستان خواهد گذاشت، اربیل را در دید ترکیه بیشازپیش مهم میکند.
منبع:https://sharghdaily.com
- برچسب ها: آنکارا, اربیل, اقلیم کردستان, اندیشکده, اندیشکده جریان, پکک, ترکیه, جریان, عراق, کردستان عراق
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
