ترکیه، حشدالشعبی و کردها در رقابت‌های انتخاباتی کرکوک
رقابت بین احزاب سیاسی و متحدان منطقه‌ای آن‌ها در حالی افزایش یافته است که استان نفت خیز کرکوک عراق، در حال آماده‌شدن برای انتخابات پارلمانی آینده در ۱۸ مهر/ ۱۰ اکتبر است. بر اساس تغییراتی که پارلمان در اواخر سال میلادی گذشته تصویب کرد، کرکوک به سه ناحیه‌ی انتخاباتی تقسیم شده است، و اساساً می‌توان گفت که میان کردها، ترکمن‌ها و اعراب قسمت شده است. حزب‌های هر کدام از این گروه‌ها، اکنون در حال راه‌اندازی پایگاه‌های انتخابی خود هستند و اقداماتی را نیز برای جلب حمایت بازیگران منطقه‌ای انجام می‌دهند.
از ۳۲۹ کرسی پارلمانی عراق، به اضافه‌ی یک کرسی اختصاصی برای اقلیت مسیحی، ۱۲ کرسی به استان کرکوک تعلق می‌گیرد. از این ۱۲ کرسی، ۳ مورد به زنان اختصاص دارد، چراکه طبق قانون عراق باید یک چهارم نمایندگان مجلس را بانوان تشکیل دهند. در انتخابات پارلمانی پیشین در سال ۱۳۹۷/ ۲۰۱۸، اتحادیه‌ی میهنی کردستان ۶ کرسی را از آن خود کرد و گروه‌های عرب و ترکمن هر کدام ۳ کرسی به دست آوردند.
انتخابات پارلمانی ماه آینده، با تغییراتی که در سال ۱۳۹۹/ ۲۰۲۰ تصویب شد، مطابق با سیستمی منطقه‌ای برگزار خواهد شد که در نتیجه‌ی اتهامات تقلب در انتخابات‌های پیشین، طراحی شده است. در این راستا، دکتر عبدالکریم خلیفه، محقق ساکن کرکوک، به امواج.میدیا گفت: “در انتخابات قبلی، ما شاهد آن بودیم که [احزاب مختلف] به یکدیگر اتهام دستکاری در انتخابات را می‌زنند.” او با توجه به موارد اخیر، معتقد است که سیستم منطقه‌ای جدید درگیری‌های قومی و فرقه‌ای را در استان مورد مناقشه کاهش خواهد داد.
در این میان، حزبی که از نظر قومیتی از جناح‌های واحدهای بسیج مردمی و متحدان آن -که به دلیل نزدیکی خود به ایران و تشیع متحد شده‌اند- تشکیل شده، ظاهراً برای تأمین منافع ایران ظهور کرده است.
آن‌ها متهم هستند که در تلاش‌اند این امکان را فراهم کنند که ایران تحت کنترل خود مسیری ایجاد کند که تهران را از طریق عراق به دیرالزور سوریه متصل می‌کند. این پروژه‌ی پیشنهادی با عنوان “جاده‌ی قصرشیرین” شناخته می‌شود، چرا که این نام شهری مرزی در ایران است که قرار است پروژه از آن‌جا آغاز شود. این مسیر برای آنچه ایران و متحدانش آن را “محور مقاومت” نامیده‌اند از اهمیتی حیاتی برخوردار است، زیرا این مسیر تضمین می‌کند که تهران توانایی تأمین نیازهای متحدان خود در عراق، دمشق و جنوب بیروت را دارد. ترکیه اما راه پیشنهادی را تهدیدی برای منافع خود می‌داند.
ناحیه‌ی ۱ (۵ کرسی): افزایش نفوذ ایران در سیاست کردها
درگیری در ناحیه‌ی یک نسبت به دو حوزه‌ی انتخابی دیگر، احتمالاً شدت کم‌تری خواهد داشت، چراکه انتظار می‌رود کردها بیشتر این پنج کرسی را به خود اختصاص دهند –البته یکی از این کرسی‌ها باید به یک زن تعلق بگیرد. پیش‌بینی می‌شود که اتحادیه‌ی میهنی و جنبش تغییر (هر دو نزدیک به ایران) به ترتیب سه و یک کرسی را به خود اختصاص دهند. حزب دموکرات کردستان مسعود بارزانی -متحد اقتصادی و سیاسی ترکیه- احتمالاً تنها کرسی باقی‌مانده را خواهد گرفت.
احزاب کرد برای مدیریت امنیت به هنگام مواجهه با مخالفان عرب و ترکمن، متمایل به بازگشت نیروهای پیشمرگه هستند. علی‌رغم اختلافات قبیله‌ای و سیاسی، کردها عموماً یک‌صدا حامی بازگشت پیشمرگه‌ها هستند، به این امید که با بازگشت آن‌ها پروسه‌های مندرج در ماده‌ی ۱۴۰ قانون اساسی عراق کامل شود. این ماده تضمین می‌کند که عربی‌سازی که در زمان صدام حسین، بر مناطقی که در طول تاریخ به کردها تعلق داشته تحمیل شده است، معکوس خواهد شد.
کردها امیدوارند که تغییر مطلوب سیاسی و جمعیتی، به تأمین امنیت کرکوک به عنوان بخشی از سرزمین کردها در شمال عراق و در نهایت یک کشور مستقل کمک کند. عدم اجرای درست ماده‌ی ۱۴۰ قانون اساسی، به عنوان اصلی‌ترین انگیزه در برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان در سال ۱۳۹۶/ ۲۰۱۷ شناخته شد. شایان توجه است که در پی این همه‌پرسی، کنترل دولت اقلیم کردستان بر بسیاری از مناطق مورد مناقشه که توسط نیروهای پیشمرگه در جنگ با داعش تصاحب شده بودند، از دست رفت.
حوزه‌ی ۲ (۴ کرسی): رقابت فشرده همچنان ادامه دارد
احزاب طرفدار حشدالشعبی به احتمال زیاد از احزاب مورد حمایت ترکیه در ناحیه‌ی دوم انتخاباتی یک کرسی خواهند گرفت و این امر جمهوری اسلامی را در موقعیت برتری قرار می‌دهد. در واقع، انتظار می‌رود جبهه‌ی ترکمن‌های عراق که به آنکارا نزدیک هستند، یک کرسی را به دست آورد در حالی که پیش‌بینی می‌شود “تیپ‌های ترکمن” که متحد تهران هستند نیز یک کرسی را به خود اختصاص دهند. رقابت بر سر دو کرسی باقی‌مانده میان اعراب، کردها و ترکمن‌ها خواهد بود و قابل پیش‌بینی نیست که در نهایت کدام گروه پیروز خواهد شد.
شرایط کلی‌تر اینگونه است که آنکارا در سال‌های اخیر به دنبال تقویت روابط با دیگر کشورهای ترک و اقلیت‌های ترک منطقه بوده است. به عنوان مثال، هنگامی که مناقشه قره باغ در سال گذشته بین ارمنستان و آذربایجان تحت حمایت ترکیه آغاز شد، پرچم‌های جمهوری آذربایجان در سراسر ترکیه با عبارت “یک ملت، دو دولت” به احتزاز در آمد. ترکیه همچنین اقدام به برقراری ارتباط با مهاجرانی کرده است که پس از دوره‌ی عثمانی از این کشور به آفریقا، آسیا و حتی اروپا رخت بستند.
آنکارا اقدامات مشابهی را در عراق انجام داده و از اعراب و کردهای طرفدار ترکیه و اقلیت‌های ترک‌زبان مانند ترکمن‌ها حمایت کرده است. آنکارا بخش‌های عمدتاً کردنشین شمال عراق و سوریه را -که زمانی تحت قلروی عثمانی قرار داشتند- جزء لاینفک حوزه‌ی نفوذ خود می‌داند. به این ترتیب، توانایی ترکیه در طرح‌ریزی و پیش‌بینی قدرت در این حوزه، محور اصلی راهبرد مدیریت تهدید ترکیه است.
در حالی که ایران عمدتاً به عراق به چشم یک بازار بالقوه و مکانی برای افزایش نفوذ خود می‌نگرد، ترکیه گروه‌های مسلح کرد در شمال عراق -یا بدتر از آن، احتمال وجود یک دولت کرد- را تهدیدی جدی می‌داند. این بدان معنا نیست که تهران نگران گروه‌های شبه نظامی کرد نیست، اما تلقی آن‌ها از این تهدید متفاوت است.
ناحیه‌ی ۳ (۳ کرسی): اتحادی یکپارچه با عهدهای شکسته
سومین حوزه‌ی انتخابیه، کوچکترین ناحیه است و تنها سه کرسی را برای اعراب سنی از اتحاد عربی کرکوک شامل می‌شود. از بازیگران اصلی می‌توان به جبهه‌ی التقدم به رهبری محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان اشاره کرد که به دنبال تمدید دوره‌ی خود است. حلبوسی را حداقل در حال حاضر نزدیک به تهران می‌دانند.
جبهه‌ی العزم به رهبری خمیس الخنجر -یکی از تاجر پُرنفوذ با سرمایه‌گذاری‌هایی در ترکیه- نیز احتمالاً یک کرسی را از آن خود خواهد کرد. خنجر معتقد است که باید یک منطقه‌ی خودمختار در اختیار اعراب سنی قرار گیرد و به احتمال زیاد چنین منطقه‌ای متحد ترکیه خواهد بود. سهم باقی‌مانده از این حوزه‌ی انتخابیه به زنان اختصاص دارد، اما مشخص نیست که کدام حزب غالب خواهد شد.
حکم
سعد ملاعلی، روزنامه‌نگار، به امواج.میدیا گفت که رقابت انتخاباتی ناحیه به ناحیه متفاوت است. رقابت در نواحی اول و سوم کرکوک همراه با درگیری بزرگتر اعراب و کردها در جریان است، در حالی رقابت در ناحیه‌ی دوم محلی و شدیدتر است. بر اساس پیش‌بینی وی “احزاب کرد پنج کرسی را در حوزه‌ی اول از آن خود خواهند کرد.” او در ادامه افزود: “اصلی‌ترین تقابل بین ترکمن‌ها، اعراب و کردها بر سر چهار کرسی ناحیه‌ی دوم است.”
ملاعلی در ادامه پیش‌بینی کرد که احزاب ترکمن دو کرسی از چهار کرسی در ناحیه دوم را به دست خواهند آورد، در حالی که به اعراب و کردها هریک، یک کرسی خواهند رسید. وی در ادامه توضیح داد: “این ناحیه‌ی انتخاباتی تعدادی از نامزدهای حشدالشعبی را شامل می‌شود و حشدالشعبی از تازه و داقوق در قسمت شمالی استان کرکوک محافظت می‌کند.”
نتیجه‌ی انتخابات پارلمانی آینده ۱۸ مهر/ ۱۰ اکتبر می‌تواند از جنبه‌های مختلفی حائز اهمیت باشد. اگر نیروهای پیشمرگه اجازه‌ی ورود به کرکوک را داشته باشند، این شهر به حوزه‌ی نفوذ کردها نزدیک‌تر می‌شود و به طور بالقوه بخشی از حکومت آینده‌ی کردستان می‌شود. از سوی دیگر، پیروزی نیروهای طرفدار ایران می‌تواند راهی بالقوه به سوریه ایجاد کند و به تهران اجازه‌ی دسترسی بدون محدودیت به متحدان منطقه‌ای‌اش را بدهد. چنین پیشرفت‌هایی در مورد منافع کرد و ایران، مشکلاتی را برای آنکارا ایجاد می‌کند که اکنون با نزدیک شدن به روز انتخابات در موضعی است که مقدار کمی به دست خواهد آورد و بسیار زیاد از دست خواهد داد.
منبع:https://amwaj.media
- برچسب ها: انتخابات کرکوک, اندیشکده, اندیشکده جریان, ترکیه, جریان, حشدالشعبی, عراق, کردها, کرسی پارلمانی عراق
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
