سیاست ترکیه و اروپا در قبال پناهجویان افغان و پیامدهای آن
رسول علیپور در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه خیل عظیم ورود پناهجویان از کشورهایی مانند سوریه، افغانستان و پاکستان به ترکیه، افزایش نارضایتی شهروندان و بحران‌های اجتماعی در ترکیه را درپی داشته است، خاطرنشان کرد: در پی مشکلات اقتصادی ترکیه، پناهجویان در این کشور با فقر، بی‌خانمانی و شرایط نابسامان دست و پنجه نرم می‌کنند و در شرایطی که بر اساس آمار اعلام شده از سوی آنکارا، حدود 4 میلیون پناهنده در ترکیه حضور دارند، افکار عمومی این کشور، نگران احتمال گسیل موج دیگری از پناهندگان افغان به کشورشان هستند.
وی افزود: برآورده نشدن انتظارات ترکیه از سوی اروپا، درخصوص همکاری این اتحادیه با ترکیه در مقابله با بحران پناهجویان، بحران‌های ناشی از حضور پناهجویان سوری در ترکیه را دو چندان کرده است.
این تحلیلگر مسائل ترکیه به مذاکرات اتحادیه اروپا و ترکیه از سال 2015 و امضای توافقنامه‌ای در رابطه با مدیریت وضعیت پناهجویان اشاره کرد و گفت: بر اساس این توافقنامه که در سال 2016 به امضای طرفین رسید، ترکیه پذیرفت مهاجران غیرقانونی که از طریق این کشور به اتحادیه اروپا می‌روند، به این کشور مسترد شوند؛ در مقابل، اروپا نیز پذیرفت مذاکرات بر سر الحاق ترکیه به این اتحادیه را از سر بگیرد.
علیپور توضیح داد: طبق این توافق، هر مهاجری که از طریق دریای اژه به اروپا می‌رفت باید به ترکیه بازگردانده می‌شد و در ازای هر مهاجری که از اروپا به ترکیه مسترد می‌گشت، یک پناهجوی سوری را از کمپ‌های ترکیه به اتحادیه اروپا منتقل می‌کردند؛ اما شمار این افراد در نهایت 72 هزار نفر تعیین شده بود که در مقابلِ پناهجویان میلیونی حاضر در ترکیه رقم بسیار اندکی بود.
ترکیه بازنده توافق با اروپا بر سر پناهجویان
این کارشناس مسائل ترکیه ضمن تشریح دیگر بندهای این توافق ادامه داد: بر اساس این توافق مقرر شد علاوه بر 3 میلیارد کمک مالی که اروپا قبلا به ترکیه وعده داده بود؛ 3 میلیارد کمک دیگر هم اضافه شود، اما گذر زمان مشخص کرد برنده این توافق اتحادیه اروپا و بازنده آن ترکیه بوده است، چرا که طبق این توافق میلیون‌ها پناهنده در خاک ترکیه ماندگار شدند و کمک‌های مالی اتحادیه اروپا؛ طبق اعلام مقامات ترکیه رقم‌های بسیار اندکی، در مقابل بار مالی عظیم پناهندگان بر دوش اقتصاد ترکیه بود.
وی با اشاره به اظهارات رئیس جمهور ترکیه مبنی بر اینکه پناهجویان سوری که بالای 4 میلیون نفر هستند، برای اقتصاد ترکیه بار مالی بیش از 30 میلیارد دلاری داشته‌اند، گفت: یکی از اهداف ترکیه در ابتدای بحران سوریه از پذیرش پناهندگان و تشویق برای حضور آن‌ها، این بود که در ادامه با همکاری آمریکا و ناتو بتواند این پناهجویان را در خاک سوریه اسکان دهد و مدیریت و کنترل مناطق نزدیک به خود را برعهده بگیرد؛ اما این خطای محاسباتی آنکارا بود و گریبان ترکیه را گرفت. این بار ترکیه با درنظرگرفتن این تجربه تلخ، درخصوص پناهجویان افغان بسیار محتاطانه عمل و سعی می‌کند فریب طرح‌ها و وعده‌های رهبران اروپایی را نخورد.
علیپور به مخالفت افکارعمومی و احزاب منتقد ترکیه نسبت به سیاست‌های آنکارا درقبال پناهجویان اشاره کرد و ادامه داد: اردوغان نیز در هفته‌ها گذشته مکرر تأکید کرده ترکیه از عهده مهاجران بیشتر برنمی آید؛ اما در سمت مقابل هم اظهارات رهبران اتحادیه اروپا حاکی از این است که این اتحادیه به هیچ وجه حاضر به پذیرش پناهجویان افغانی نیست و در صورت آغاز گسیل موج پناهجویان به سمت این اتحادیه، آن‌ها با درهای بسته مواجه خواهند شد.
ترکیه تجربه تلخ توافق با اروپا برسر پناهجویان را تکرار نمی‌کند
وی با اشاره به اظهارات رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا که گفته بود این اتحادیه مسئولیتی در قبال پذیرش پناهجویان افغان ندارد، افزود: آن‌ها به دنبال استقرار این پناهجویان در کشورهای همسایه افغانستان و به ویژه ترکیه بوده‌اند و در این ارتباط به دنبال امضای توافقنامه مشابه توافقنامه 2016 با آنکارا هستند؛ اما بعید به نظر می‌رسد که ترکیه با تجربه تلخ گذشته خود به راحتی زیربار توافق مشابهی برود. به‌علاوه در صورتی‌که اتحادیه اروپا به مسئولیت انسانی خود در قبال پناهجویان افغان عمل نکند و در رایزنی با کشورهای همسایه افغانستان، جدیت خود را در همکاری و تامین نیازهای این کشورها برای پذیرایی از پناهجویان افغان به اثبات نرساند، به زودی شاهد انتقال و هجمه سنگین و تلاش این پناهجویان برای استقرار در کشورهای اروپایی خواهند بود.
در ادامه؛ این تحلیلگر مسائل ترکیه به بیان انتقادات شدید دولت ترکیه و همچنین احزاب مخالف آن از برخی اظهارات مقامات اروپایی درخصوص استقرار پناهجویان در خاک ترکیه در ازای دریافت کمک‌های مالی از سوی اتحادیه پرداخت و گفت: وزیر خارجه ترکیه تأکید کرده که اتحادیه اروپا نباید فرض کند می‌تواند با ارائه حمایت مالی به ترکیه مسئله پناهجویان را دور بزند. بنابراین چنانچه گسیل پناهجویان افغان به سمت ترکیه و سپس اتحادیه اروپا رخ دهد، این موضوع می‌تواند به محل مناقشه جدی میان این دو طرف تبدیل شود.
علیپور اضافه کرد: با درنظر داشتن انتخابات ریاست جمهوری و مجلس در سال 2023 در ترکیه و اقتصاد نامناسب آن و بحران پناهجویان در این کشور، این بحران تازه نیز سبب ساز بحران جدید در این کشور شده و نارضایتی‌های عمومی را به همراه داشته است. با این شرایط قطعاً بحث سیاست‌ها درخصوص پناهجویان، به یکی از مسائل مهم در این انتخابات تبدیل خواهد شد.
وی دررابطه با امکان بهره گیری ترکیه از این پناهجویان برای چانه زنی در مقابل اروپا نیز گفت: ترکیه تا پیش از این تلاش می‌کرد از پناهجویان به عنوان برگ برنده در مقابل اروپا استفاده کند؛ اما اکنون با توجه به بحران و مشکلات عدیده اقتصاد داخلی خود و تجربه‌ای که پیش از این داشته است و با توجه به تبعات پاندمی کرونا و کاهش ارزش لیر، نمی‌تواند سیل پناهجوی جدید افغان را صرفا برای این کارکرد بپذیرد.
منبع:https://www.scfr.ir
- برچسب ها: آمریکا, اتحادیه اروپا, اروپا, اندیشکده, اندیشکده جریان, پاکستان, پاندمی کرونا, پناهجویان افغان, ترکیه, جریان, سوریه, کاهش ارز لیر, مشکلات اقتصادی ترکیه, مهاجرانِ افغان, ناتو
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
