جنگ نیابتی سوریه نباید در قفقاز تکرار شود

بدون تردید روسیه بازیگر اصلی تحولات قفقاز جنوبی است و چه جنگ ۴۴ روزه و آزادی اراضی اشغالی آذربایجان و چه تحولات در حال حاضر این منطقه نمی تواند بدون اطلاع و هماهنگی با مسکو باشد.

در حالی که ارمنستان، کشور صاحب حاکمیت، واکنشی خاص در مورد طرح جابه جایی خاک با آذربایجان و مانورهای صورت گرفته از خود نشان نداده است، ایران مخالفت سریع و قاطع خود با این جابه جایی اراضی را اعلام و در واکنش به مانور مشترک آذربایجان، ترکیه و پاکستان در حجم وسیعی به نقل و انتقال نیرو و تجهیزات نظامی و مانور در منطقه مرزی با آذربایجان پرداخته است. در مقابل، مجددا باکو و آنکارا، همچنین در مانوری دیگر تفلیس با همراهی آذربایجان و ترکیه، به مانور پرداخته اند. اگرچه مانورهای کشورها به خودی خود تهدید نیست اما در ارزیابی کلی و خصوصا هنگامی که بستر تنش وجود داشته باشد دارای پیامی آشکار برای طرفین تنش است.

قفقاز حیاط خلوت روس ها بوده است و خواهد بود و به نظر می رسد بازی پیچیده و چند وجهی در این جغرافیا در حال شکل گیری است.

آگاهی از ابعاد و چگونگی این بازی مهمترین نکته ای است که باید نسبت به آن اهتمام ویژه‌ای داشت.

بخش مهمی از مزایا و گشایش های اقتصادی برجام یک در سوریه بر باد رفت و ایران و ترکیه در جنگی نیابتی مقابل هم ایستادند در حالی که ترکیه بواسطه جایگاهی که در نظام بین‌الملل دارد و سیاست خارجی غیر متخاصم با قدرت های جهانی آسیب کمتری  دید اما با افزایش حجم تحریم ها ایران صدمات شدید از این جنگ نیابتی دیده و در پرونده سوریه بازنده اصلی بوده است.

به نظر می رسد مسکو و واشنگتن در توافقی نانوشته تدارک جنگی نیابتی دیگری را در قفقاز دیده اند که قرار است در ظاهر جنگ آذربایجان و ارمنستان باشد اما به نیابت از آنان این جنگ ایران و ترکیه خواهد بود که هزینه آن ویرانی برای تهران و آنکارا خواهد داشت‌.

در اینکه ترکیه و آذربایجان در بهترین سطح روابط به تهران به عنوان یک رقیب می نگرند تردیدی وجود ندارد اما نباید این رقابت را  به دشمنی  تبدیل کرد.

دلایل زیادی برای رسیدن به این وضعیت میان ایران و همسایگانش وجود دارد که در این نوشتار بدان پرداخته نمی شود اما باید دانست در بحران اخیر دو اندیشه پاترکسیم و ایرانشهری موتور محرکه این بحران هستند که اگر کنترل نشود، می تواند عامل جنگی  احتمالی باشد.

اگرچه با احیای برجام بسیاری از همسایگان ایران، تنظیم رفتار خواهند شد اما با این وجود بدانیم جنگ ها به یکباره آغاز نمی شوند ولی با بسترسازی و به بهانه‌ای جنگی آغاز می شود که پایان دادن بدان می تواند بسیار سخت و خسارت‌بار باشد. لذا به‌جای شعار و  خطابه های سلحشورانه، سیاستمداران کشورهای منطقه و خصوصا ایران و ترکیه باید هوشیاری را حفظ کرده و وارد بازی و دامی  نشوند، که سر نخ بازی آن در دست دیگران است.

منبع:http://irdiplomacy.ir