آینده جایگاه حزب جمهوری خواه خلق در ترکیه

اولین رییس جمهور انتصابی( آتاتورک) حدود یک دهه دبیر کل آن بود، ‌و سپس دبیر کلی آن را به هم رزمش زنرال عصمت اینونو سپرد. حزب مذکور سال ها حزب حاکم و برخی ایام نیز حزب اصلی اپوزیسیون در جمهوری ترکیه گردید. براساس اعلام شورای عالی انتخابات ج.ترکیه مورخ 31 مارس 2019.م( آخرین انتخابات)‌ حزب جمهوری خلق 17.71، درصد آرا در سراسر ترکیه را کسب کرد. در کلان شهرها نیز حزب جمهوری خلق 34.48، درصد آرا را به دست آورد. پس از بولنت ( بلند) اجویت- دنیز بایکال،دبیر کل فعلی آن « کمال کلیچ دار اوغلو »می‌باشد. در همین راستا با توجه به افزایش نقش این حزب برای بررسی بیشتر نقش کنونی آن گفتگویی با احمد مرجانی کارشناس ترکیه داشته ایم:

مرکز بین المللی مطالعات صلح : وضعیت حزب جمهوری خواه خلق در چند سال گذشته، چگونه بوده است؟

اگر چه همواره حزب اصلی اپوزیسیون در جمهوری ترکیه بوده است. ولی عواملی بشرح ذیل موجبات کاهش محبوبیت حزب مذکور در جامعه ترکیه گردید. :

قدرتمندی احزاب راستگرا، وابسته به سرمایه داری جهانی، ناکامی احزاب چپ گرا در اتحادیه اروپا.
قدرت گیری و حاکمیت مطلق دو دهه ای حزب عدالت و توسعه در ج.ترکیه.
کاهش قدرت و دخالت نظامیان در امور سیاسی ج.ترکیه.
افشای برخی خلاف کاری های بزرگان حزب مذکور.

مرکز بین المللی مطالعات صلح : در یک سال گذشته، روابط حزب جمهوری خواه خلق با سایر بازیگران حاضر در صحنه ی داخلی ترکیه چگونه بوده است؟

+ افول شاخص های اقتصادی در ترکیه که پاشنه آشیل قدرتمندی حزب حاکم ( عدالت و توسعه)‌ است ، موجباتی فراهم آورد تا برخی شخصیت های موثر حکومت آقای رجب طیب اردوغان،از جمله: دکتر عبدالله گُل (از موسسان حزب) ، دکتر احمد داوداوغلو( تئوریسین فکری حزب) ، دکتر علی بابا جان ( طراح اقتصادی حزب)‌ و… ، در مخالفت با دیدگاه های شخص اردوعان ، استعفاء ، از حزب منفک، ونیز به تاسیس «حزب دموکراسی و پیشرفت »و «حزب آینده »پرداختند که این نیز موجب تضعیف حزب حاکم و تقویت احزاب مخالف، ویژه حزب جمهوریخواه خلق گردید.

+ انتخاب جنجالی شهردار استانبول و نیز انتخاب چند شهردار در شهرهای بزرگ ترکیه که از اعضای حزب جمهوری خواه خلق بودند نیز موجبات ارتقاء روحیه طرفداران و تقویت حزب مذکور گردید.

+ ضمن آنکه درگیری سیاسی خانم مرآل آک شنر ( وزیر اسبق) با آقای دولت باغچه لی رهبر حزب حرکت ملی گرا ، موجب انشعاب و جدایی ملی گرایان معتدل و تاسیس و فعالیت حزب « ایی» (خوب) ،گردید که در نقش اپوزیسیون ،تمایل به تعامل و همکاری با حزب جمهوریخواه خلق دارد.

+ گروه اسلامگرایان سنتّی( تشکیلات میلّی گوروش)‌ وابسته به اندیشه های مرحوم پروفسور نجم الدین اربکان ، نیز در رقابت با حزب حاکم ، حاضر به همکاری و اتحاد با حزب جمهوریخواه خلق می باشد.

+ از سویی قدرت گیری احزاب و تشکل های : کردی ، علوی، بکتاشی، نهاد های مدنی آزادی خواه داخل کشور ،فعالیت های اجتماعی ترک های ساکن کشورهای اتحادیه اروپا (‌حدود 5 میلیون تن)‌، که اغلب چپ گرا هستند، نقش موثری در طرفداری و اتحاد با حزب جمهوریخواه خلق ، درانتخابات آتی ، ایفاء خواهد کرد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح : روابط این حزب با ارتش دولت ترکیه چگونه بوده است؟

از دوران امپراطوری عثمانی، نیروهای مسلح در نقش حافظان سرزمین،مدافع جان و مال مردم، نزد ترکان محبوب و دارای نوعی قداست تاریخی ( قومی، عقیدتی)، بودند. اما، پس از تشکیل جمهوری نوین ترکیه و تاسیس و فعالیت ارتش توسط ژنرال های ترقی خواه ، خلع سلاح عمومی، ‌آموزش و پرورش نظامیان به سبک غربی، قلع و قمع منتقدین غیر مسلح و مخالفین دولت مرکزی توسط مسلحین ارتش ، ممنوعیت شدید هرگونه عمل و فعالیت عقیدتی در ارتش، و…… موجباتی فراهم آورد تا نیروهای نظامی ، امنیتی در راس هرم قدرت (سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی)‌ ترکیه قرار گیرند و با ایجاد رعب و وحشت به نوعی « تابو» مبدل گردیدند.

با عضویت ترکیه در سازمان دفاعی آتلانیک شمالی ( ناتو)‌، تداوم و حفظ ساختار ارتش ترکیه به مدیریت ژنرال های غربی و توسط افسران عالیرتبه چپ گرا ی طرفدار حزب جمهوریخواه خلق، بستری مناسب برای اقتدار حزب مذکور فراهم کرده بودند. حتی در دورانی که احزاب راستگرا ، ملی گرا،‌ طی پیروزی در انتخابات ، مامور تشکیل دولت می گردیدند، نظامیان طرفدار حزب جمهوریخواه خلق ، طی کودتای نظامی ، آنان را ساقط و پس از چندی حاکمیت نظامیان ، حکومت را به سیاستمداران طرفدار و مطیع، تحویل می دادند. لذا، پس از اقتدار حزب عدالت و توسعه ، با ورود ، نفوذ، افراد ملی گرا و راست گرا ( افراطی و معتدل) به بدنه تشکیلات نظامی و امنیتی، دامنه مانور های سیاسی نظامیان چپ گرا محدود و قدرت پشت پرده حزب جمهوریخواه خلق نیز تهدید گردید.

مرکز بین المللی مطالعات صلح : نگاه حزب جمهوری خواه خلق به گروه های مخالف دولت اسد چیست؟

حزب جمهوریخواه خلق به دلایل عدیده داخلی و خارجی، از آغاز ،مخالفت همسویی دولت ترکیه با مخالفین حکومت مرکزی سوریه بود و درگیری نظامی در سوریه را به ضرر مردم ترکیه، سوریه و کشورهای منطقه ارزیابی و اعلام کرد: برای پایان دادن به جنگ در سوریه و تامین امنیت و سلامتی مردم سوریه و حفظ تمامیت ارضی سوریه، از همه اقدامات سازمان ملل متحد حمایت خواهیم کرد. برای برقراری صلح و ثبات در سوریه، همه گروه های مسلح خارج از نیروی نظامی دولت باید خلع سلاح شوند و مردم سوریه با اراده آزاد سرنوشت سیاسی و راه حل سیاسی کشور را تعیین کنند. بعد از برقراری صلح در سوریه ، پناهندگان سوری باید بصورت مرحله ای و داوطلبانه و امن به کشور خود بازگردانده شوند. در سوریه از مبارزه با تروریسم حمایت خواهیم کرد. تروریستها را که در داخل کشور فعالیت و امنیت ملی ترکیه را تهدید می کنند ، پاکسازی خواهیم کرد. ارائه کمکهای انسانی به پناهندگان سوری در ترکیه تحت نظارت کامل و بصورت شفاف انجام خواهد گرفت. اجازه داده نخواهد شد که سوری و بخصوص کودکان سوری یه صورت غیر قانونی و در شرایط ناگوار بکار گرفته شوند.

مرکز بین المللی مطالعات صلح : با توجه به روابط خارجی این حزب، نوع روابط آنان با بازیگران منطقه ای چگونه است؟

به دلیل تمایلات و گرایش های سیاسی حزب جمهوریخواه خلق به احزاب غربی ، به ویژه اروپایی، اکثر روابط و مناسبات حزب مذکوربا احزاب:‌ چپ گرا، سوسیالیست، سوسیال دموکرات، لیبرال ، می باشد. البته با برخی دولت ها، احزاب، تشکل های مردمی در منطقه نیز رابطه و تعامل دارند ولی نگاه کلان حزب در این راستا است که به دلیل وابستگی های سیاسی، اقتصادی، نظامی کشورهای منطقه به غرب و شرق،‌ با توصیه ها، اخطار ها، فشار ها، تمهیدات ابر قدرت های غربی و شرقی ، معضلات منطقه ، قابل پیگیری و رفع است.

مرکز بین المللی مطالعات صلح : نوع نگاه و رویکرد این حزب با بازیگران بین المللی و آمریکا و روسیه و یه اروپا چگونه بوده است؟

در آخرین بیانیه انتخاباتی حزب جمهوری خواه خلق ترکیه، بخشی تحت عنوان «سیاست خارجی: ثبات و اعتبار»تدوین شده است. در این بخش سیاست حزب مذکور در خصوص روابط با : ایالت متحده آمریکا، کشورهای عضو اتحادیه اروپا ، شبه جزیره بالکان، کشورهای همسایه،(روسیه، ایران، عراق، سوریه، یونان، بلغارستان، ) فلسطین و غیره ، بشرح ذیل اعلام شده است.: مصطفی کمال آتاتورک گفته است: «تا موقعی که زندگی و بقاء ملتی به خظر نیفتاده باشد، جنگ جنایت است. اصل بینش ما مبتنی بر: صلح در وطن ، صلح در جهان ،قرار دارد.»

حزب جمهوری خواه خلق، سیاست خارجی خود را بر پایه چهار اصل تدوین و اجراء خواهد کرد.

+ سیاست خارجی در راستای تامین و حفظ عدالت، امنیت، آرامش و رفاه شهروندان.

+ سیاست خارجی متکی برتاریخ فرهنگی، کثرت گرائی، موقعیت جغرافیائی .

+ سیاست خارجی متکی بر حسن همجواری، احترام متقابل به ارزش ها ،حقوق بین الملل.

+ سیاست خارجی همگرائی با جهان، مشارکتی برای تقویت همکاری های منطقه ای و بین المللی.

با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک ترکیه در منطقه و جهان،‌ با الهام از تجارب غنی چند هزار ساله ،روابط سیاسی ترکیه با کشورهای همسایه را گسترش خواهیم داد. با اعمال تبعیض، تفکیک قومی، ملی، عقیدتی برملت های منطقه ،مبارزه و مقابله خواهیم کرد. منطقه ما باید منطقه صلح ، آرامش، ثبات، وحدت آفرین باشد.

یکی از پایه های دیپلماسی عمومی حضور شهروندان ترکیه در 120 کشور جهان است. آنها به عنوان نماینده افتخاری ترکیه در تقویت روابط ترکیه با کشورهای دیگر نقش موثری خواهند داشت، حزب جمهوریت خلق برای تقویت موقعیت آنان تدابیر لازم را اتخاذ خواهد کرد. ترکیه با همه کشورهای پنج قاره همکاری اجتماعی و فرهنگی خود را گسترش خواهد داد. ما ، برای حل مسائل منطقه ای و بین المللی، به تعامل ، هماهنگی،‌همکاری خواهیم پرداخت.

گسترش سطح روابط صلح آمیز و سازنده با کشورهای منطقه ، مانع تنش بین ترکیه با کشورهای غربی نیز خواهد شد. ترکیه بین منطقه جغرافیائی خود با جهان غرب به کانون قدرتمند اتحاد تمدن ها تبدیل خواهد شد. در آن صورت بین ترکیه با متحدین غربی ، نظیر ناتو و سازمان همکاری و امنیت اروپا، شورای اروپا که عضو آنهاست و یا با عضویت در اتحادیه اروپا و نهادهای بین المللی دیگر در آینده روابط عادی سازی خواهد شد. اهداف عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا بر اساس اصول سوسیال دموکراتیک به صورت قدرتمند و مصمم باز تولید و تحقق خواهد یافت. در روابط ترکیه با اتحادیه اروپا برای افزایش سطح رفاه مردم ترکیه ، معافیت ویزا، حمایت از کشاورزی و همکاری علمی با اتحادیه اروپا در دستور کار اصلی مذاکرات قرار خواهد گرفت.قرارداد اتحاد گمرکی بین ترکیه و اتحادیه اروپا که در خدمت تولید کنندگان و نیروی کار انسانی قرار نگرفته است،اصلاح خواهد شد

حزب جمهوریت خلق درباره حل مسئله قبرس اعلام کرد: ازحقوق و آزادیهای کسب شده جامعه ترک قبرس برای حل مسئله عادلانه و پایدار قبرس حمایت و از تاسیس دو جامعه با حقوق سیاسی مساوی حمایت می کنیم. قدرت ترکیه را در دریای مدیترانه افزایش داده وتقسیم منابع انرژی(نفت و گاز) را به صورت عادلانه تامین خواهیم کرد. از ترک های قبرس در مقابل تحریم های بین المللی و اقتصادی حمایت خواهیم کرد. اجازه نخواهیم داد که در امور داخلی جمهوری ترک قبرس مداخله شود. با نهادهای قانون اساسی جمهوری قبرس ترک شمالی به صورت احترام متقابل و مساوات روابط خود را گسترش خواهد داد.

روابط مان با آمریکا را بر پایه مناسبات دو جانبه،اعتماد متقابل ادامه خواهیم داد. روابط ترکیه و آمریکا محدود بر مشارکت استراتژیک و نظامی نخواهد بود به خصوص همکاری اقتصادی، فرهنگی و علمی دوجانبه با مشارکت جدید گسترش خواهد یافت. روابط ترکیه و آمریکا نه با تکیه بر شرایط موجود ، تحولات منطقه ای و بین المللی بلکه بر اساس ارزشها و منافع مشترک به صورت همکاری پایدار گسترش خواهد یافت.

روابط مان را با فدراسیون روسیه را نه براساس روابط تجاری یک جانبه و منافع شخصی ، بلکه بصورت اصولی گسترش خواهد داد. ازسرمایه گذاران و کارآفرینان ترک در روسیه و اتحاد اقتصادی اوراسیا حمایت و نظام حل مسائل آنها را سازماندهی خواهیم کرد. آنکارا و مسکو ، روابط شفاف و پایدار در روند همکاری در بخش انرژی و امنیت انرژی را باید گسترش دهند . ترکیه برای حل اختلافات و بحران بین روسیه و اوکراین سیاست صلح آمیزومنطقی را اجراء خواهد کرد.

حزب جمهوریت خلق درباره روابط با کشورهای قفقاز اعلام کرد: برای حفظ موقعیت ترکیه به عنوان کشور گذرگاه عبور انرژی از روسیه، قفقاز و دریای خزر به غرب اقدام خواهیم کرد. روابط برادرانه ترکیه با (جمهوری) آذربایجان را با تکیه به اعتماد متقابل بین دو جامعه را تقویت خواهیم کرد. برای حل بحران قره باغ کوهستانی با تاکید برحفظ تمامیت ارضی آذربایجان از طریق مذاکرات صلح آمیز تلاش خواهیم کرد. برای حل مسائل و اختلافات ترکیه و ارمنستان اقدام خواهیم کرد.برای گسترش روابط ترکیه با جمهوریهای آسیای میانه نهادهای مسئول آموزش زبان، همکاریهای فنی و طرحهای تحقیقاتی مشترک تاسیس خواهیم کرد. برای همه کشورهای آسیای میانه، تسهیلات ویزا و حق کار در ترکیه اعطاء خواهد شد. هزینه ارتباطات و حمل و نقل بین کشورهای منطقه کاهش خواهد یافت. روابط محدود بین دولتها و بخش تجاری و کار، به روابط گسترده بین جوامع، تشکل های مردمی، مشاغل و حرف، تشکل های جوانان تبدیل خواهد شد.

حزب جمهوریت خلق درباره روابط با کشورهای خاورمیانه اعلام کرد: با توجه به اجرای سیاست خارجی با مرکزیت منطقه ای ، «سازمان همکاری صلح خاورمیانه را با مشارکت ایران، عراق، سوریه و ترکیه » به عنوان کشورهای موسس تشکیل خواهیم داد.

مسئله فلسطین و اسرائیل باید بصورت تاسیس دو دولت حل شود. سیاست خارجی ما درباره مسئله فلسطین متکی بر حفظ حقوق بشراست. ویزا برای مردم فلسطین لغو خواهد شد. قرارداد کشتی مرمره آبی(قرارداد عادی سازی روابط ترکیه و اسرائیل) باطل خواهد شد.

برای حفظ تمامیت ارضی عراق در چارچوب قانون اساسی این کشوردر منطقه و سطح بین المللی اقدامات لازم را انجام خواهیم داد. با همه گروه های و اقشار جامعه عراق روابط حسنه و مساوی برقرار خواهیم کرد. در روند حل عادلانه مسئله ترکمن های عراق مشارکت و اقدام خواهیم کرد. همکاری ترکیه و عراق در بخش انرژی را با افزایش تعداد منابع تامین انرژی گسترش خواهیم داد. تدابیر لازم را برای پیشگیری از تبدیل شدن خاک عراق به منبع تهدید ترکیه اتخاذ خواهیم کرد.

+ ایران کشور همسایه ای است که روابط سنتی دیرینه ای با آن داریم. روابط همه جانبه و حسنه با ایران را گسترش خواهیم داد. از ادامه قرارداد هسته ای برجام حمایت خواهیم کرد. قرارداد همکاری انرژی با ایران را به نفع شهروندان ترکیه بازسازی خواهیم کرد.

روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با مصر را که تخریب شده است، براساس اعتماد متقابل، دوستی و همبستگی احیا خواهیم کرد. با همکاری مصر برای حل مسائل منطقه ای اقدام خواهیم کرد.

حزب جمهوریت خلق درباره کشورهای خاوردوراعلام کرد: با کشورهای چین، ژاپن، هندوستان و اندونزی که دارای اقتصاد پویا هستند روابط اقتصادی و تجاری خود را گسترش خواهیم داد. برای تنوع بخشیدن به فعالیتهای کارآفرینان ترک در جهت سرمایه گذاری در بخشهای مختلف در چین و کشورهای خاوردور، با کشورهای مزبوردربخش توریسم، علوم، همکاری آکادمیک و تکنولوژیکقراردادهای همکاری کلان امضاء خواهیم کرد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح : چه عواملی بر آینده جایگاه حزب جمهوری خواه خلق در هر گونه انتخابات آتی ترکیه تاثیر می گذارد؟

+ نظرسنجی‌ها و تحولات سیاسی اخیر، کاهش آشکار و پیوسته حمایت از رجب طیب اردوعان، رئیس‌جمهوری ترکیه و حزب حاکم عدالت و توسعه را نشان می‌دهد، بر اساس گزارش آژانس نظرسنجی«متروپل» محبوبیت اردوغان در ماه اوت ۲۰۲۱ به ۳۸ %کاهش یافته است که پایین‌ترین سطح در شش سال گذشته را نشان می‌دهد. با آن‌که ادامه روند کنونی، شانس پیروزی اپوزیسیون را افزایش می‌دهد، اما گروه اپوزیسیون ترکیه هنوز هم برای رسیدن به قدرت با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که مهم‌ترین آن‌ها برگزاری آزاد و عادلانه انتخابات و پذیرش نتایج آن در صورت پیروزی اپوزیسیون است.

+ با روند نظام به سمت حکومت ریاست جمهوری یک‌نفره، وعده‌های‌ اردوغان عملی نشد و وضعیت اقتصادی ترکیه به‌طور قابل‌توجهی به وخامت گرایید. کاهش شدید نرخ ارز منجر به کاهش تولید سرانه ناخالص داخلی ترکیه شده است و آن را از ۱۲ هزار دلار در سال ۲۰۱۴ .م به ۸۵۰۰ دلار در سال ۲۰۲۰ .می رساند. علاوه بر این‌که افزایش مداوم تورم، اوج‌گیری نرخ بیکاری و سوء‌مدیریت بحران همه‌گیری کرونا باعث شد مردم ترکیه با چالش‌های بیشتری روبه‌رو شوند.

+ مهم‌ترین عامل احتمال پیروزی اپوزیسیون در انتخابات پیش ‌رو، همسویی احزاب سیاسی مخالف بر این مسئله باشد که نظام پارلمانی نسبت به ‌نظام ریاستی که اردوعان آن را اعمال کرده است، از اختیارات قانونی بیشتری برخوردار است، به‌ویژه این‌که حمایت از نظام ریاست جمهوری کنونی به کمترین میزان خود یعنی ۳۴ درصد کاهش یافته است، درحالی‌که ۵۷.۷ درصد از شهروندان ترکیه بازگشت نظام پارلمانی را ترجیح می‌دهند.

+ همکاری اردوغان با حزب حرکت ملی گرا (MHP) باعث شد بسیاری از کردها و علویان در انتخابات محلی ۲۰۱۹ به نامزدهای حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) که به‌عنوان عمده‌ترین حزب مخالف شناخته می‌شود، رای دهند.

ضمن آن که اخیرا حزب حاکم عدالت و توسعه ، تحت تاثیر رسوایی‌هایی قرار گرفته است که به فساد گسترده، بی‌کفایتی و دادن امتیاز به نزدیکان و خویشاوندان در رده‌های بالای نظام اشاره دارد. در نهایت می‌توان گفت : اگر سیاست دولت حزب عدالت و توسعه ترکیه با روش کنونی ادامه پیدا کند، در انتخابات عادلانه و شفاف آتی ،پیروزی ائتلاف اپوزیسیون، به رهبری حزب جمهوریخواه خلق، محتمل است.

منبع:http://peace-ipsc.org