بررسی نقش عوامل خارجی در کودتای نافرجام اردن

سید صباح زنگنه در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه جزئیات کودتا در اردن هنوز در رسانه‌های این کشور اعلام نشده، به وقوع کودتاهای سرکوب شده دیگری در این کشور در اواخر دهه‌های پنجاه و شصت میلادی علیه ملک حسین اشاره کرد و گفت: بخش عمده‌ای از عشایر بدوی که با گرایش‌های مختلف، بافت مردمی و اجتماعی اردن را شکل دادند همچنان به خاندان هاشمی وفادار مانده‌اند، اما بخش دیگری از این عشایر خود مدعی قدرت و حکومت هستند، علاوه بر آن حدود 50 درصد جامعه اردن فلسطینی‌ها هستند که فضای اجتماعی این کشور را همواره در حالت شکننده‌ای قرار می‌دهد.

وی افزود: پادشاه اردن سعی می‌کند رضایت آن‌ها را به دست بیاورد، اما رضایت آن‌ها نارضایتی بخش دیگر جامعه را که عشایری هستند، به همراه دارد. ضمن اینکه حضور سازمان‌های امنیتی انگلیس و بعد سازمان‌های اطلاعاتی اسرائیل در اردن شرایط خاصی را در این کشور ایجاد کرده است.

این کارشناس مسائل غرب آسیا اظهار داشت: توجه به مسائل مربوط به درون خانواده پادشاه اردن و وابستگی‌های هر یک از اعضای خانواده به لابی‌ها در کشورهای مختلف را جریان سوم مهم در بررسی کودتای اخیر عنوان کرد.

چالش‌های منطقه‌ای اردن

زنگنه با بیان اینکه به لحاظ منطقه‌ای اردن و دولت اردن در مقابل چالش‌های جدی قرار داشته و دارد، گفت: این کشور باید بتواند تعادل نسبی بین جمعیت فلسطینی و اردنی را حفظ و در مقابل زیاده‌خواهی‌های اسرائیل مقاومت کند. زیاده‌خواهی‌هایی که ما آن را در سه ناحیه اشغال «غور» یا همان منطقه حاصل خیز اردن، دوم الحاق کرانه غربی رود اردن به رژیم صهیونیستی و اشغال بیشتر این منطقه و سوم مدیریت و مسئولیت دولت اردن در برابر اوقاف قدس شریف شاهد هستیم.

عربستان و اسرائیل به دنبال تسلط بر اماکن اوقافی قدس

وی افزود: کشورهای متعددی تلاش کردند و می‌کنند که این مسئولیت را از اردن بازبستانند و خود جایگزینش شوند، یکی از این‌ها رژیم صهیونیستی است که اردن یا هر کشور اسلامی دیگر را مزاحم سلطه‌گری‌اش بر قدس شریف می‌داند. عربستان هم که گرایش‌های متفاوتی در دوران محمد بن سلمان پیدا کرده است، تلاش دارد بر قدس مسلط شود و موضوع اختلاف فلسطینی – اسرائیلی را به‌نحوی‌که خودش می‌فهمد حل کند و پایان ببخشد و رضایت فلسطینی‌ها را به‌این‌ترتیب به شیوه‌ای اجباری حاصل کند.

زنگنه با اشاره به ابعاد دیگر اهمیت اردن در منطقه ازجمله ایفای نقش در قبال جنگ‌ها و تنش‌های منطقه‌ای اضافه کرد: علاوه بر این‌ها آمریکا برای مدیریت مرز جنوبی سوریه با اردن و سوریه با رژیم صهیونیستی و فلسطین اشغالی هم‌فشاری به اردن تحمیل می‌کند تا منطقه حائل دیگری بین فلسطین اشغالی، سوریه و عراق ایجاد کند و می‌خواستند مدیریت این تحولات را به اردن بسپارند. اما ازآنجاکه اردن نسبت به پذیرفتن این وظیفه جدید، خود را در چالش و مشکل می‌بیند تعلل می‌کند.

هماهنگی میان نتانیاهو، بن‌سلمان و بن زاید

این تحلیلگر مسائل غرب آسیا با بیان اینکه به نظر می‌رسد شاهد نوعی هماهنگی در پشت‌صحنه بین اسرائیل، عربستان یعنی محمد بن سلمان و امارات یعنی بن زاید و طیفی از حاکمان جدید آمریکا در رابطه با کودتای اخیر هستیم، توضیح داد: عبدالله دوم نسبت به پذیرفتن طرح معامله قرن مخالفت کرد که خوشایند آمریکا و اسرائیل نبود.

وی ادامه داد: اردن سازش امارات با رژیم صهیونیستی را تضعیف‌کننده جایگاه خود در معادلات فلسطینی – اسرائیلی می‌داند. ما در این رابطه شاهد نقش‌آفرینی امارات هم هستیم؛ چراکه آقای محمد دحلان در امارت حضور دارد و نقش مشاوره‌ای برای محمد بن زاید ایفا می‌کند. او برای تصدی ریاست دولت خودگردان فلسطین بسیار طمع دارد. اگر قطعات این پازل را درست کنار هم بگذاریم دست‌های پشت این کودتا را پیدا خواهیم کرد.

کودتای اخیر گوشمالی به عبدالله دوم

به گفته زنگنه، این کودتا نوعی گوشمالی به عبدالله دوم از سوی محمد بن سلمان، محمد بن زاید و طیفی از سران آمریکا با همکاری نتانیاهو بود.

این تحلیلگر مسائل غرب آسیا با اشاره به ممانعت اردن از ورود هواپیمای نتانیاهو به امان برای سفر به امارات، افزود: رژیم صهیونیستی به دنبال این بود که مدیریت و مسئولیت اردن نسبت به قدس شریف را روزبه‌روز تضعیف کند و ضعیف‌تر کردن آن با دادن امتیاز به امارات می‌توانست تسریع شود. رژیم صهیونیستی حتی مدیریت اردن بر قدس شریف را هم برنمی‌تابد و با وارد کردن امارات به دنبال ضعیف‌تر کردن آن است. اردن این را می‌فهمد و تشخیص می‌دهد.

هدف رژیم صهیونیستی ضعیف‌تر کردن کشورهای پیرامونی است

وی تأکید کرد: همواره یکی از اصول سیاست‌های رژیم صهیونیستی، از بدو تأسیس تاکنون، ایجاد اختلاف و تضعیف ملت‌ها، دولت‌ها، کشورها و تشکیلات پیرامون خود است. ما نمونه این سیاست را در تضعیف مصر و اشغال سرزمین‌های پیرامون آن، حمله به اردن و اشغال سرزمین‌هایش، حمله به سوریه و اشغال سرزمین‌های این کشور و بعد هم جنگ‌های اخیری که داعش و سایر گروه‌های تروریستی و جریان‌ها در منطقه ایجاد کردند شاهد بوده‌ایم.

زنگنه ادامه داد: هدف رژیم صهیونیستی ضعیف‌تر کردن کشورهای پیرامونی است. با اینکه اردن قرارداد سازش با اسرائیل منعقد کرده، باز هم اسرائیل به دنبال ضعیف‌تر کردن آن است. اسرائیل ضعیف‌تر کردن قاهره را نیز علیرغم وجود قرارداد کمپ دیوید پیگیری می کند و همچنین ضعیف‌تر کردن عربستان را نیز با وجود همه علائم مثبتی که بین بن سلمان و نتانیاهو ردوبدل می شود دنبال می کند. این سیاست کلی اسرائیل است.

این کارشناس مسائل غرب آسیا گفت: در آینده‌ای نزدیک همین وضعیت را در امارات هم شاهد خواهیم بود، اسرائیل اول وارد می‌شود و بعد شروع به ایجاد اختلاف و مشکل می‌کند. طبعاً این سیاست در اردن هم دنبال می‌شود و این تنش‌ها ادامه خواهد یافت.

منبع:https://www.scfr.ir/