همکاری اقتصادی مصر و عراق؛ تلاشی برای ایجاد توازن منطقه‌ای

 پشت زمینه همکاری رو به رشد و فزاینده میان قاهره و بغداد در زمینه‌های مختلف چیست؟ تا کجا عراق و نفت این کشور می‌تواند برای استقلال عمل مصر از کشورهای شورای همکاری کارساز باشد؟ آیا همکاری دو کشور تنها به بُعد اقتصادی محدود می‌شود؟

اینها سوالاتی است که ذهن ناظران منطقه‌ای را بعد از امضای 15 یادداشت تفاهم و همکاری میان «مصطفی الکاظمی»، نخست‌وزیر عراق و «مصطفی مدبولی»، همتای مصریش به خود مشغول کرده است.

این یادداشت‌های تفاهم و همکاری میان عراق و مصر در زمینه‌های حمل و نقل، بهداشت، محیط زیست، سرمایه‌گذاری، مسکن، بازسازی، تجارت و صنعت و امور مالی به امضا رسیده است و بیشتر جنبه اقتصادی سفر مدبولی به بغداد را پررنگ می‌کند اما تحولات منطقه‌ای و اظهارنظر مقامات ارشد دو کشور نشان می‌دهد که بغداد و قاهره در پی ایجاد همکاری راهبردی جامع میان یکدیگر هستند.

از همین رو، سفر مدبولی به بغداد امری بدون برنامه‌ریزی نبوده است بلکه در چارچوب برنامه‌ریزی پیشین دو کشور ذیل سفرهای متعدد هیات‌های متقابل دو کشور بوده است همچنین عراق همسو با رویکرد دوری از سیاست محوربندی منطقه‌ای از رهگذر همکاری با با کشورهایی غیر از از ایران، ترکیه و عربستان در حرکت است لذا در پی آن است که محور دیگری همزمان با داشتن روابط مثبت با محورهای دیگر برای خود ایجاد کند

همکاری پررنگ بغداد و قاهره برای احیای طرح «شام جدید» در چارچوب منافع مشترک دو کشور انجام می‌شود، به این شکل که عراق سرشار از منابع نفتی به مصر و اردن از طریق خط لوله بصره تا بندر عقبه اردن و سپس مصر نفت صادر می‌کند و از آنجا مازاد نفت به کشورهای آسیایی و اروپایی صادر می‌شود در مقابل مصر و اردن به عراق برق صادر خواهند کرد.

به موازات این همکاری نفتی و برقی، سه کشور در زمینه انتقال نیروهای کار، ساخت پروژه‌های اقتصادی مشترک و شهرک‌های صنعتی و مناطق آزاد همکاری خواهند داشت.

در همین رابطه، الکاظمی نخستین شخصی بود که در گفت‌وگو با روزنامه واشنگتن‌پست در سفر اخیرش به امریکا ایده ائتلاف منطقه‌ای به میزبانی مصر و عراق را مطرح کرد.

این ائتلاف منطقه‌ای می‌تواند در پر کردن گسلِ توازن راهبردی در منطقه که از زمان حمله امریکا به عراق در سال 2003 میلادی و انتفاضه‌های شکل گرفته در کشورهای عربی خاورمیانه و افریقا مختل شده است، نقش‌آفرین باشد به طوری که در پی این حوادث نفوذ عراق و مصر کاهش شدیدی یافت و در مقابل، ایران، ترکیه و اسرائیل بر منطقه تسلط پیدا کردند.

به گفته «کورتس رایان»، پژوهشگر امریکایی امور سیاسی کشورهای عربی، افزایش همکاری میان عراق و مصر می تواند علاوه بر ایجاد پیوندهای اقتصادی میان دو کشور به همکاری امنیتی، نظامی و دیپلماتیک منجر شود و از همین نقطه‌نظر می‌توان افزایش 62درصدی مبادلات تجاری دو کشور در سال جاری را نسبت به بازه مشابه سال پیشین تفسیر کرد و مصر در مقابل دستیابی به نفت عراق، در پروژه‌های زیرساختی و مسکن عراق سرمایه‌گذاری می کند.

در همین رابطه می توان گفت که این همکاری اقتصادی دوجانبه می‌تواند در قطع وابستگی مصر به نفت کشورهای شورای همکاری برای به فعال نگه داشتن صنایع و حمل و نقل خود کارساز باشد.

در سطح سیاسی خارجی مصر نیز «عبدالفتاح السیسی»، رئیس جمهوری این کشور تلاش می‌کند تا از رهگذر کاهش نفوذ ترکیه و ایران در عراق به حمایت کشورهای عربی در تنش فزاینده قاهره با آنکارا دست یابد.

فایده دیگر عراق از این توافق آن است که بغداد نفت صادراتی به مصر را در سهمیه مورد توافق این کشور با سازمان اوپک احتساب نخواهد کرد، سازمانی که در تلاش است تا در سایه کاهش تقاضای نفت برخاسته از اپیدمی کرونا، سطح تولید نفت را برای افزایش یا حفظ بهای آن بکاهد.

اما در مقابل، علاوه بر مداخلات کشورهای ذی‌نفوذ برای به شکست کشاندن این پروژه در عراق، دیگر چالش موجود در این باره به دشوار بودن نرخ‌گذاری تولیدات مصر در عراق باز می گردد چرا که بغداد در نظر دارد تا بهای دلار را در هفته‌ها و ماه‌های اخیر 25 درصد اصلاح کند یعنی ارزش هر دلار امریکا به 1500 دینار عراق خواهد رسید.

در همین رابطه، «عبدالرحمن المشهدانی»، کارشناس امور اقتصادی عراق تصریح کرد: تغییر نرخ دلار منجر به کاهش درآمد واقعی مصرف‌کننده عراقی به میزانی بیشتر از کاهش ارزش دینار خواهد شد چرا که 90درصد از احتیاجات غذایی و صنعتی خود را وارد می کند لذا هر گونه تغییر در نرخ دلار به کاهش درآمد واقعی شهروندان عراقی منجر خواهد شد و این امر بازتاب منفی بر بهای کالاهای وارداتی از جمله مصر خواهد داشت.

منبع:https://mdeast.news/