بیم و امیدهای اردوغان در سفر به آمریکا

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه به نظر می‌رسد با اهداف و امید ویژه‌ای برای شرکت در هفتاد و ششمین نشست مجمع عمومی سالانۀ سازمان ملل متحد که از امروز (21 سپتامبر / 30 شهریور) آغاز به کار کرده، به نیویورک سفر کرده اما به نظر می‌رسد او عملا توفیقی در رسیدن به اهداف خود نخواهد داشت. برای اثبات این امر تنها کافی است که به تحقیر او در بطن ورود به فرودگاه نیویورک اشاره شود. در واقع، حضور اردوغان در نیویورک به دلیل عدم استقبال از او در فرودگاه، به تحقیری برای او و دستگاه سیاست خارجی ترکیه تبدیل شده است؛ به‌گونه‌ای که اردوغان که «امینه اردوغان» همسر خود را به همراه داشت، در فرودگاه مورد استقبال مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه خود قرار گرفت که با او در همان هواپیما بود. اکنون این رخداد به عنوان تحقیری بزرگ برای اردوغان مورد توجه قرار گرفته و می‌توان به این ضرب المثل مشهور رجوع کرد،«سالی که نکوست از بهاراش پیداست» و اظهار داشت که همین استقبال تحقیرآمیز نشان دهنده ان است که اردوغان درتحقق اهداف خود نیز ناکام خواهد ماند.

پیام نمادین بایدن به اردوغان

هر چند اردوغان در قالب یک سفر رسمی به نیویورک سفر نکرده و دلیل حضور شرکت در نشست مجمع عمومی سالانۀ سازمان ملل متحد بوده اما عدم استقبال از او از سوی وزارت خارجه آمریکا –حتی در پایین‌ترین سطح ممکن- را می‌توان اساسا پیام نمادین دولت بایدن به رجب طیب اردوغان مورد ارزیابی قرار داد. این امر بر کسی پوشیده نیست که دولت‌های آمریکا و ترکیه در سال‌های اخیر بحران‌های بزرگی را در سطح مناسبات خود تجربه کرده‌اند اما بدون تردید، افزون بر تنش‌های نهادینه شده، خصومت و اختلاف مواضع شخصی جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا را می‌توان متغیری دخیل در تحقیر جدید اردوغان در فرودگاه نیویورک مورد ارزیابی قرار داد.

مهم‌ترین نمود اختلافات شخصی بایدن با اردوغان را آن را می‌توان در جریان گفتگوی او با روزنامه نیویورک تایمز در دسامبر 2019 مشاهده کرد که با صراحت اردوغان را «خودکامه» خطاب کرده بود و خواهان حمایت آمریکا از اپوزیسیون حزب عدالت و توسعه برای برکناری او از قدرت شده بود. بعد ازروی کار آمدن بایدن بسیاری از ناظران سیاسی نیز بر این باور بودند که احتمالا «حقوق بشر» و «کردها» دو موضوع حساسیت برانگیز برای دولت آتی دموکرات در کاخ سفید خواهد بود که ممکن است با واکنش‌های مداخله آمیز جدی از سوی مقامات واشنگتن در امور داخلی ترکیه همراه باشد.

حتی رویکرد ضداردوغانی بایدن، در 24 آوریل 2021 (4 اردیبهشت 1400) در حریان تصمیم او برای به رسمیت شناختن نسل‌کشی ارامنه نمود عینی‌ای به خود گرفت و سطح تنش‌ها را میان دو طرف بیش از بیش افزایش داد. هر چند شایان ذکر است که بایدن و اردوغان در 14 ژوئن 2021 (24 خرداد 1400) در حاشیه نشست سران ناتو در بروکسل با یکدیگر دیدار کرده بودند اما به نظر می‌رسد این نشست هیچ‌گونه تاثیر ملموسی بر مناسبات دو کشور نداشته است. در مجموع، می‌توان اظهار داشت که عدم استقبال از اردوغان در سفر اخیر او به نیویورک تداوم همان رویکرد سخت‌گیرانه واشنگتن نسبت به حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان می‌باشد. این اقدام نشان‌گر این پیام نمادین است که دولت آمریکا در دوران ریاست بایدن بر کاخ سفید، رغبتی به دوستی با اردوغان ندارد و از او به عنوان متحدی قابل اعتماد استقبال نخواهد کرد.

اردوغان در سودای نجات اقتصاد ترکیه

دولت ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه در سال‌های اخیر با بحران بزرگ اقتصادی مواجه بوده است. اپیدمی کرونا در دو سال اخیر نیز مزید بر علت بوده که وضعیت ناگوار اقتصادی در این کشور بیش از بیش تشدید شود. این وضعیت در شرایطی است که اقتصاد ترکیه طی سال‌های بعد از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در سال 2002 به شکلی قابل توجهی در زمینه‌های و شاخص‌های مختلف موفقیت‌های بزرگی را کسب کرد اما شاهد هستیم طی سال‌های بعد از وقوع کودتا نافرجام جولای 2016، اقتصاد ترکیه به شدت آسیب‌پذیر و کوچک شده است. تداوم سرکوب‌ها و دستگیری‌های سیاسی – امنیتی بعد از این کودتا، رشد اقتصادی را به شدت کاهش داد و علاوه بر آن درگیری ترکیه در سوریه و عراق هزینه‌های دولت را مضاعف ساخت. همزمان با این روند، شیوع کرونا، دخالت بازیگران خارجی در بازار مالی و ارزی ترکیه، همه‎‌گی موجب وخاومت هر چه بیشتر اقتصاد ترکیه شد.

در چنین وضعیتی اردوغان تلاش کرده که با دستکاری و دخالت مستقیم در امور بانکی با اوضاع بحرانی موجود مقابله کند. با این وجود، دخالت‌های غیر کارشناسانه اردوغان در امور مالی و بانکی و تداوم اپیدمی کرونا که عملا صنعت گردشگری ترکیه که یکی از ستون‌های اقتصادی این کشور است را فلج کرده، نه تنها موجب بهبود وضعیت اقتصاد این کشور نشده‌اند، بلکه ارزش لیر ترکیه، نرخ تورم و بیکاری در این کشور روندی منفی را تجریه کرده‌اند.

برای نمونه آمارهای رسمی نشان دهنده این است که در ۴ سال گذشته در ترکیه ۳ میلیون و ۵۷۸ هزار نفر به جمعیت شاغل ترکیه (اعم از فارغ التحصیلان و بخش خارج دانشگاهی) اضافه شده است. بنابر آخرین آمارهای موسسه آمار ترکیه، در ماه اگوست 2021 تورم 1.12 درصد افزایش پیدا کرده به نرخ سالانه تورم ۱۹.۲۵ درصد رسیده است. در بخش مسکن نیز، تورم، نابسامانی و بلاتکلیفی بی مانند مشاهده می‌شود و قیمت مسکن، در هر دو حوزه خرید و اجاره، به طرز سرسام آوری بالا رفته است. در چنین وضعیت اردوغان قبل از سفر به نیویورک، در اظهاراتی تاکید کرده بود که «در کوتاهترین زمان تورم را تحت کنترل در آورده و جلوی قیمتهای سر سام آور کالاها در قفسه‌ها را می‌گیریم.»

در چنین شرایط بغرنجی به نظر می‌رسد اردوغان امیدوار است که با تنش‌زدایی با دولت بایدن و از میان رفتن خطر تحریم‌های احتمالی کاخ سفید، بتواند وضعیت اقتصادی این کشور را بهبود ببخشد تا از شکست خود در انتخابات پارلمانی و نیز انتخابت ریاست جمهوری آتی در سال 2023 رهایی پیدا کند. واقعیت امر این است که اردوغان و مقامان ارشد حزب متبوع او به وضوح نسبت به این امر واقف هستند که در صورت عدم کنترل و مدیریت وضعیت بحران‌زده اقتصادی ترکیه از شانس اندکی برای پیروزی در انتخابات آینده برخوردار هستند.

تلاش اردوغان برای تنش‌زدایی با آمریکا

در سطحی دیگر اردوغان از سقر به نیویورک، تلاش برای تنش‌زدایی با آمریکا را پی‌گیری می‌کند. طی یک دهه گذشته بحران‌هایی همانند خرید سامانه دفاع موشکی اس 400، حمله ترکیه به مواضع کردها در شمال سوریه و عدم هماهنگی‌ سیاست‌های آنکارا با سیاست‌گذاری‌های کلان سازمان ناتو در سطح منطقه غرب آسیا و محیط بین‌الملل، همه‌گی عواملی بوده‌اند که بر سطح تجارت، مناسبات اقتصادی، همکاری‌های امنیتی و نظامی میان دو متحد سابق یعنی آنکارا و واشنگتن، تاثیر منفی بر جای گذاشته‌اند. با این وجود، به نظر می‌رسد اردوغان و تیم سیاست خارجی او در وضعیت کنونی راهبرد تنش‌زدایی با واشنگتن را رد دستور کار خود قرار داده‌اند.

حتی اخیرا نیز شاهد هستیم که مولود چاوس اغلو قبل از سفر اردوغان به نیوبورک در اظهاراتی هدفمند برای جلب رضایت آمریکا، مواضعی علیه برگزاری انتخابات در شبه جزیره کریمه را بر زبان رانده بود. وزیر خارجه ترکیه با بیان اینکه انتخابات پارلمانی روسیه در کریمه هیچ تاثیر حقوقی برای آنکارا ندارد و یادآور شده بود که ترکیه الحاق این شبه جزیره به روسیه را به رسمیت نمی شناسد. این اظهارات به وضح نشان‌گر ارسال سیگنال مثبت از سوی آنکارا به بایدن قبل از سفر اردوغان به نیویورک قابل ارزیابی است. در واقع، اردوغان قصد دارد که به کاخ سفید این پیام را مخابره کند که در وضعیت جدید، آمادگی لازم برای همراهی با مواضع سیاست خارجی آمریکا را دارد اما واقعیات میدانی نشان‌گر آن است که تلاش‌های اردوغان بیشتر در قالب «آب در هاون کوبیدن» قابل ارزیابی خواهد بود؛ زیرا آن‌چه که کاخ سفید و بایدن از آنکارا و اردوغان انتظار دارند، تغییر کلان در استراتژی سیاست خارجی این کشور و بازنگری در خرید سامانه اس 400 و کنش‌های ترکیه در شمال آفریقا و غرب آسیا است که در عرصه عینی عملا امکان اجرایی شدن آن‌ها وجود ندارد.

منبع:http://alwaght.net