قطر و امارت، پناهگاه مقامات افغانستان
شرح خبر: قطر و امارات متحده‌ی عربی، در پی تصرف کابل به دست طالبان، میزبان شخصیت‌های عالی‌رتبه افغان شدند. در ۲۷ مرداد/ ۱۸ اوت، امارات اعلام کرد که به اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغاستان، که چند روز قبل از پایتخت این کشور گریخته بود، پناه داده است. در همین حال، به احتمال قوی قطر نیز نمایندگان دولت سقوط‌کرده‌ی افغانستان را که در مذاکرات بین‌الافغانی در دوحه شرکت داشته‌اند، پناه خواهد داد. این اقدامات حاکی از آن است که هر دو دولت برای نقش‌های مهمی در آینده‌ی افغانستان رقابت می‌کنند.
پوشش خبری: خبرگزاری رسمی امارات (وام) تأیید کرد که امارات غنی و خانواده‌اش را “به دلیل ملاحظات بشردوستانه” پذیرفته است. پیش از اعلام این خبر، گزارش‌های رسانه‌ای مختلف، حاکی از آن بود که این سیاستمدار افغان، به عمان، تاجیکستان یا ازبکستان پناه برده است.
پس از اعلام این خبر، غنی از امارات، و خطاب به مردم افغانستان، اعلام کرد که وی “زمانی که طالبان به پایتخت وارد شدند، مجبور به ترک [افغانستان] شده است.” او همچنین گزارش‌هایی را مبنی بر اینکه به هنگام فرار میلیون‌ها دلار با خود برده است و “در آینده‌ی نزدیک به کشور باز خواهد گشت” تکذیب کرد.
روزنامه‌ی پژواک، مستقر در افغانستان، در همان روز گزارش کرد که “هیئت [دولت] سابق افغانستان در قطر، تا زمان تشکیل دولتی فراگیر در افغانستان، از دوحه درخواست پناهندگی کرده است.”
کمی بعد در همان روز، استاد برجسته‌ی اماراتی دانشگاه، عبدالخالق عبدالله، شبکه‌ی الجزیره‌ی قطر را به دلیل پوشش اخبار اشغال طالبان از نزدیک، مورد انتقاد قرار داد. وی با تمسخر گفت “احتمالاً تصادفی است که الجزیره در ۱۳۷۵/ ۱۹۹۶ پایه‌گذاری شده است”؛ همان سالی که طالبان برای اولین بار قدرت را در افغانستان به دست گرفتند.
با توجه به اینکه در پی سقوط کابل، طالبان به این رسانه‌ی قطری دسترسی انحصاری داده است، عبدالله اظهار داشت که الجزیره “از جنبش [طالبان] که میراثی تروریستی را با ریشه در سیاستی افراطی به همراه آورده، استقبال می کند؛ مدلی که الجزیره می خواهد آن را برای جهان عرب متداول کند.”
حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی، نخست‌وزیر سابق قطر و وزیر امور خارجه، روز در ۲۷ مرداد/ ۱۸ اوت، استدلال کرد جامعه‌ی بین‌المللی که باید “در قبال تعهد آن‌ها به هنجارهای بین‌المللی…با آن‌ها به طور مستقیم صحبت کند.” این مقام ارشد قطری همچنین از طالبان خواست تا اقتصاد افغانستان را توسعه دهند و روابط خوبی با همسایگان خود برقرار کنند. وی تأکید کرد که “نباید اجازه دهند هیچ سازمان تروریستی، از خاک آن‌ها فعالیت کند.”
زمینه/تحلیل: در زمانی که طالبان در حال یکپارچه‌سازی قدرت است، ابوظبی و دوحه همچنان آماده‌اند که نقش خود را در افغانستان گسترش دهند.
قطر از موقعیت ویژه‌ای برای تأثیرگذاری بر گذار سیاسی افغانستان برخوردار است. در واقع، دوحه با توجه به تلاش‌های میانجیگری گذشته، میزبانی یک دفتر سیاسی طالبان و اخیراً پناه دادن به مذاکره‌کنندگان دولت افغانستان، اکنون می‌تواند قدرت دیپلماتیک خود را به رخ بکشد. افزون بر این، به عنوان بخشی از تلاش برای میزبانی موقت ۸۰۰۰ افغان، نیروی هوایی قطر در حال خارج کردن خبرنگاران، مترجمان و امدادگران از افغانستان است.
امارات در افغانستان از روابطی به این گستردگی برخوردار نیست، حتی با آن‌که در کنار پاکستان و عربستان یکی از سه کشوری بود که طالبان را در دوران حکومت قبل از ۱۳۷۵/ ۱۹۹۶ تا ۱۳۸۰/ ۲۰۰۱ به رسمیت شناخته بودند. پس از آن‌که این گروه افغانستانی در پی حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ بر سر میزبانی القاعده از قدرت به زیر کشیده شد، امارات ابتکارات توسعه‌ای متعددی را در سراسر کشور ایجاد کرد. این ابتکارها حتی در حالی ادامه یافت که در انفجار ۱۳۹۵/ ۲۰۱۷ در قندهار سفیر امارات در افغانستان به همراه چهار دیپلمات اماراتی دیگر کشته شدند.
محل سکونت جدید غنی به امارات این فرصت را می‌دهد تا دوباره با سیاست افغانستان درگیر شود. با توجه به ارجحیت حاکمان سکولار در این کشور ، میزبانی غنی می‌تواند به ابوظبی در برابر نفوذ دوحه و طالبان اسلام‌گرا کمک کند. در حالی که این امر می‌تواند در کوتاه‌مدت به اماراتی‌ها کمک کند، غنی در داخل کشور با چالش‌های تقریباً غیرقابل حل روبه‌رو است که احتمال بازگشت وی را به کابل رادر آینده‌ی نزدیک کاهش می‌دهد.
این دو کشور ثروتمند خلیج فارس همچنین می‌توانند نقش مهمی را ایفا کنند، زیرا بحران اقتصادی در افغانستان در حال گسترش است.
از آن‌جا که حمایت‌های بین‌المللی، کمک‌های حیاتی را متوقف خواهد کرد، طالبان باید برای کسب درآمد به دنبال منابع جدید درآمد باشد. این گروه افغان ممکن است در آینده‌ی نزدیک برای راه‌کاری کوتاه‌مدت، به تجارت سودآور تریاک بازگردد. با این حال، اگر بخواهد یک نظام حکومتی برای خود حفظ کند که در آن روابط عادی با جامعه‌ی بین‌المللی ممکن باشد، احتمالاً باید اجازه‌ی انجام اقدامات توسعه‌ای، با بودجه‌ی خارجی را صادر کند. در این شرایط، رویکرد ابوظبی در مورد افغانستان احتمالاً دارای جنبه‌ی انسان‌دوستانه است.
به نظر می‌رسد قطر با توجه به روابطش با طالبان، محتمل‌ترین گزینه برای کمک‌های نقدی است. با این حال، مهم این است که هرگونه کمک اقتصادی قطر تنها در صورت وجود شرایطی پرداخت خواهد شد که طالبان را در مسیر توافق حاصل‌شده در مذاکرات دوحه، طی سال‌های گذشته حفظ کرده است.
به عبارت دیگر، اگر طالبان نشان دهد که متعهد است حکومتی داشته باشد که حقوق بشر را تضمین می‌کند و به هنجارهای بین‌المللی احترام می‌گذارد، کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس، به احتمال زیاد این گروه را به رسمیت خواهند شناخت و از آن‌ها حمایت مالی به عمل خواهند آورد.
چشم‌انداز: دخالت امارات و قطر در بحران سیاسی افغانستان، می‌تواند به تنش میان این دو کشور ثروتمند حوزه‌ی خلیج فارس دامن بزند. با حضور غنی در امارات، و روابط نزدیک قطر با طالبان، احتمالاً رسانه‌های خلیج فارس طی گذار سیاسی در افغانستان، این دو رقیب منطقه‌ای را با روایت‌هایی سکولار و اسلام‌گرا معرفی خواهند کرد.
روی کاغذ، پرونده‌ی افغانستان می‌تواند برای ابوظبی و دوحه فرصتی باشد تا هر دو نزدیکی خود را با طرف‌های درگیری حفظ کنند. با این حال، به دلیل سابقه‌ی آن‌ها و تنش‌های به ظاهر طولانی، این نتیجه محتمل به نظر نمی‌رسد.
منبع:https://amwaj.media
- برچسب ها: افغانستان, امارات متحده عربی, اندیشکده, اندیشکده جریان, جریان, طالبان, قطر
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
