نقش پهپادهای مسلح در ژئوپلیتیک نظامی جهان ترک

صدور پهپادهای مسلح ملی ساخت ترکیه به جمهوری های ترک آسیای میانه، ژئوپلیتیک نظامی جهان ترک را متحول خواهد کرد. علوم نظامی و طبیعت ژئوپلیتیک، متکی بر اطلاعات و داده های عینی واقع گرایی است. مفهوم “نقش پهپادهای مسلح درژئوپلیتیک نظامی جهان ترک” تا قبل از جنگ دوم قره باغ ؛ یک مفهوم هیجانی و یک ایده آل رومانتیک بود. زیرا در ساختار نظامی ارتش های جمهوری های ترک آسیای میانه، دکترین های نظامی و تجهیزات و سلاح های “شوروی –روسی” حاکم بود و نیروهای نظامی و امنیتی کشورهای ترک تحت تاثیر ساختار و فرهنگ راهبردی نظامی و امنیتی روسیه قرار داشتند و این قضیه مانعی بر سر راه تعیین راهبرد جدید محسوب می شد. مفهوم ژئوپلیتیک نظامی جهان ترک، از یک مفهوم هیجانی و یک ایده آل رومانتیک عبور کرده است و صادرات پهپادهای مسلح ساخت ترکیه به کشورهای ترک، نقش مهمی را در تغییر رویکرد جدید کشورهای ترک برعهده خواهد گرفت. فناوری های جدید دفاعی، از توان تغییر این واقعیت سخت و سرد برخوردار شده است. انتقال پهپهادهای ساخت ترکیه به جمهوری آذربایجان و بکارگیری آنها در جنگ قره باغ و پیروزی نظامی شعار”دو دولت و یک ملت” را به یک واقعیت تبدیل کرد. اتحاد راهبردی ترکیه و (جمهوری)آدربایجان همه مواضع مستحکم نظامی ارمنستان در مناطق اشغالی را منهدم کرد. سلجوق بایراکتار رهبر تولید کننده فناوری پهپادهای بایراکتار، “نشان قره باغ” را از الهام علی اف رئیس دولت آذربایجان دریافت کرد. بدین ترتیب مفهوم ” ژئوپلیتیک نظامی جهان ترک” به یک واقعیت سیاسی و نظامی فراتر از ایده آلهای رومانتیک تبدیل شده است. ترکیه نه تنها به جمهوری های ترک سلاح های پیشرفته را صادر می کند بلکه پارادایم/الگوی نظامی جدیدی را نیز به آن کشورها منتقل می کند.
بنا به بیانیه شوشا مورخ 15 ژوئن 2021 میلادی ، ترکیه و جمهوری آذربایجان متحد نظامی و دفاعی راهبردی هستند و حمله به یکی از آنها به معنی حمله به دیگری نیز محسوب می شود. بیانیه شوشا انتقال فناوری نظامی و برنامه نوین سازی تجهیزات و تسلیحات نظامی و دفاعی و نیز تاسیس صنایع دفاعی در (جمهوری) آذربایجان را دربر دارد.
روح زمان و فناوری های جنگ روباتیک
البته نمی توان گفت که سلاح ها و تجهیزات نظامی و دکترین های نظامی کشور های ترک زبان متکی بر شوروی- روسیه در کوتاه مدت تغییر خواهد یافت. فرهنگ نظامی و امنیتی روسیه بر این کشورها نیز به آسانی تغییر نخواهد یافت. اما انتقال و فروش پهپادهای مسلح و اطلاعاتی ساخت ترکیه به کشورهای ترک آسیای میانه امتیازات جدی به آنها ارائه خواهد داد. اگر برنامه فناوری دفاعی به درستی مدیریت و هدایت شود، سامانه های دفاعی و نظامی بدون انسان ، روح زمان/ zeitgeist را منعکس می کند. ترکیه به قزاقستان پهپاد آنکا Anka ساخت شرکت صنایع هوا و فضای ترک(1) و به پهپاد آذربایجان بایراکتار TB-2 را فروخته است . قرقیزستان نیز آماده خرید پهپاد بایراکتار TB-2 شده است. مجارستان عضو ناظر ” تشکیلات دولتهای ترک” ویا شورای همکاری ترک نیز اعلام کرده است که آماده خرید پهپاد مسلح وستل کارایل Vestel Karayel شده است. (2) در روند فناوری های جدید ابزارهای روباتیک جنگ نظامی شامل پهپادهای مسلح از جایگاه و نقش قابل توجهی برخوردار شده اند. در چشم انداز راهبردی 2030 ناتو [3] نیز سامانه ها و سیستم های روباتیک هوش مصنوعی خودمختار جنگ نظامی نقش مهمی ایفا خواهند کرد. ابزارهای هوش مصنوعی و سامانه های بدون انسان اتوماتیک و خود مختار تعیین کننده نبردهای نظامی آینده است. بدین ترتیب می توان گفت که فروش پهپادهای مسلح و اطلاعاتی ترکیه به جمهوری های ترک آسیای میانه ،هم سلاح های پیشرفته را و هم آینده پارادایم و الگو های نظامی را منتقل می کند.
سامانه های سلاح های مزبور نه کشورهای خریدار را با عصای جادوئی غیر قابل شکست خواهد کرد و نه می توان توان آنها را کوچک شمرد. پهپادهای مسلح اگر به صورت طراحی شده کامل مورد استفاده قرار بگیرد، می تواند بر نیروهای دشمن که از لحاظ دریافت و مقابله با امواج الکترومغناطیس و دریافت اطلاعات ضعیف هستند، بسیار مخرب باشد.
پهپادهای مسلح ترکیه در جنگ دوم قره باغ توان بسیار بالایی را نشان داده و در فرهنگ نظامی شهرت بین المللی پیدا کردند. چنانکه دکتر Uzi Rubin از طراحان سامانه های پدافند هوایی و موشکی اسرائیل در گزارشی که توسط BESA Center[4] منتشر شد، نوشت: در تاریخ جنگ، جنگ قره باغ اولین جنگی بود که به پیشتازی نیروی هوایی متکی به سامانه های پهپاد های مسلح به پیروزی رسید. اوزی روبین افزود: سامانه پهپادهای مسلح (جمهوری) آذربایجان در مقابل شبکه مرکزی پدافند نظامی و هوایی ارمنستان که دچار ضعف است پیروزی بزرگی بدست آورد.
فرانسیس فوکویاما [5] نیز نوشت: طراحی عملیات نظامی هوایی با استفاده از پهپادهای مسلح ساخت ترکیه و نیز در عملیات سپر بهار در منطقه عملیاتی ادلب در 27 فوریه 2020 میلادی، نیروهای مسلح ترکیه با استفاده از پهپادهای مسلح تلفات سنگینی بر نیروهای مسلح رژیم بشار اسد وارد و هجوم آنها به ادلب را متوقف کردند. پهپادهای مسلح ترک در جنگ دوم قره باغ نیز علیه نیروهای اشغالگر ارمنستان بکار گرفته شد و پهپادهای مسلح 200 تانک، 180 قبضه توپ و کاتیوشا ارتش ارمنستان را از بین بردند. نشنال اینترست The National Interest [6] نیز در اوایل سال 2021 میلادی در ارزیابی خود درباره پهپادهای مسلح ترکیه نوشت: در صورت وقوع جنگ احتمالی میان ترکیه و یونان، پهپادهای ترکیه خسارت سنگینی برنیروهای زرهی یونان وارد خواهند کرد. انهدام تانک و خودروهای زرهی ارمنستان توسط پهپادهای مسلح ساخت ترکیه، ناکارآمدی تانک و زرهی ها را نیز در جنگ های آینده نشان خواهد داد.
Dr. Jack Watling از کارشناسان انستیتو نیروهای مسلح پادشاهی انگلیس RUSI [7] نیز نوشت: پهپادهای مسلح، به معنی پایان عمر استفاده از تانک و زرهی ها است. در جنگ های قرن 21 کشورهایی که از توان جنگ الکترونیک محروم هستند، تانک و خودروهای زرهی آنها در مقابل پهپادهایی که در ارتفاع پایین پرواز می کنند از توان دفاعی لازم برخوردار نیستند ویا در وضعیت شکننده قرار دارند.
برخی از کارشناسان نیز معتقدند که با پهپادها نمی توان مانند نیروی زمینی و نیروهای مکانیزه به اشغال یک منطقه پرداخت و یا حفظ حاکمیت بر یک منطقه را تامین و تضمین کرد. اما معلوم نیست که پهپادهای مسلح در مقابل کشورهایی که دارای توان بسیار بالای جنگ الکترونیک هستند، چه نوع کارآئی خواهند داشت؟
البته توان پهپادهای مسلح ترکیه از لحاظ نتایج عینی ژئوپلیتیک غیر قابل انکار است. اگر ترکیه پهپادهای مسلح در اختیار نداشت، (جمهوری) آذربایجان نمی توانست به اشغال ده ها سال ارتش ارمنستان بر اراضی ملی خود پایان دهد. پهپادهای ترکیه مانع بلعیده شدن حکومت مرکزی لیبی در طرابلس توسط خلیفه حفتر شد و یا ترکیه با استفاده از پهپادها در عملیات سپر بهار و بدون اعزام نیروی زمینی و یا بدون استفاده از هواپیما های جنگی ، به نیروهای رژیم اسد تلفات سنگینی وارد کرد و نیروهای اسد به عقب نشینی از ادلب وادار شدند.
پهپادهای ترکیه کلید اصلی دستیابی کشورهای همنژاد ترک به تجهیزات دفاعی و فناوری بالای نظامی و دفاعی است. در گیری های مرزی میان قرقیزستان و تاجیکستان به نقطه شعله ورشدن آتش جنگ تبدیل شده است. جناح های افراطی ارامنه مخالف پاشینیان نخست وزیر ارمنستان نیز تلاش می کنند که موقعیت جدیدی را در منطقه قره باغ به وجود آورند. افغانستان بعد از عقب نشینی نیروهای آمریکایی به مرکز بحران و تهدیدات علیه مناطق مختلف تبدیل شده است. در نتیجه حوزه های جدیدی برای بکار گیری پهپاد های ترک فراهم شده است. همکاری راهبردی دفاعی و نظامی ترکیه و آذربایجان، قرارداد همکاری نظامی ترکیه و جمهوری آذربایجان در سال 2010 میلادی، قرارداد همکاری نظامی شوشا در 2021 میلادی، الگوی بسیار مناسبی برای همگرایی نظامی و دفاعی برای کشورهای آسیای میانه خواهد بود. ” ژئوپلیتیک نظامی جهان ترک” نیز از حالت روماتیک خارج و به واقعیت عینی تبدیل شده است و صدور پهپادها به کشورهای ترک آسیای میانه نیز نقش حساسی بر عهده خواهند گرفت.