تنش روسیه و غرب نیز میتواند یک امتیاز برای ایران باشد. در زمانی که روسیه نیروهای هستهای خود را به حالت آمادهباش درآورده است، گسترش توافقنامه منع اشاعه هستهای بیش از هر زمان دیگری حیاتی به نظر میرسد.
در بخش ذیل به نکات و گزارههای اصلی این یادداشت اشاره خواهیم کرد
- تنش روسیه و غرب نیز میتواند یک امتیاز برای ایران باشد. در زمانی که روسیه نیروهای هستهای خود را به حالت آمادهباش درآورده است، گسترش توافقنامه منع اشاعه هستهای بیش از هر زمان دیگری حیاتی به نظر میرسد.
- اگر انتظارات درمورد توافق اولیه در سال ۲۰۱۵ نسبت به ایجاد تغییر در منطقه کم بود، این انتظارات این بار کم و کمتر هم شده است. خروج ترامپ از برجام و متعاقب آن نقض توافق توسط ایران و تشدید تنش نظامی، منطقه را در وضعیت بدی قرار داده است؛ بنابراین حتی در صورت احیای برجام و موفقیت مذاکرات، چندین چالش باقی خواهد ماند.
- چالش نخست: جاهطلبی بایدن برای دستیابی به یک توافق طولانیتر و قویتر مبتنی بر توافق ۲۰۱۵ امری غیرواقعی به نظر میرسد. در این مرحله صرفاً حفظ محدودیتهای اصلی یک دستاورد خواهد بود. در واقع بسیاری از محدودیتها از جمله سطح غنیسازی اورانیوم و ذخیرهسازی و همچنین مکانیسمهای قوی بازرسی که قرار بود تا ۱۵ سال ادامه داشته باشد، وجود دارد. احیای توافق میتواند به طور قابلتوجهی پیشرفت هستهای ایران را بیش از دو سال و نیم به تعویق بیاندازد.
- چالش دوم: این بار ممکن است مهار تنش بین ایران و اسرائیل دشوارتر باشد. حملات اسرائیل به نیروهای ایران و گروههای نیابتی این کشور در سوریه از سال ۲۰۱۵ ادامه یافته و حتی بیشتر شده است. اگر اسرائیل معتقد نباشد که احیای برجام به اندازه کافی برنامه هستهای ایران را محدود میکند یا بازه زمانی آن را کوتاه بداند، این حملات احتمالاً ادامه خواهند یافت.
- چالش سوم: اگر دولت بعدی آمریکا مجدداً از توافق خارج شود یا اگر ایران از مزایای آن بهرهمند نشود و آن را کافی نداند، دیگر ایران به سمت مذاکرات با آمریکا قدم برنمیدارد و این میتواند بیاعتمادی بین طرفین را شدیدتر کند. ایران اگر احساس کند که با هستهای شدن به بازدارندگی خود میافزاید، ممکن است در موضع اعلام شده خود، مبنی بر باقی ماندن به عنوان یک کشور غیرهستهای تجدیدنظر کند. غرب نیز ممکن است آنقدری درگیر بحرانهای جهانی و رقابت قدرتهای بزرگ باشد که نتواند راهحلی برای برنامه هستهای ایران پیدا کند.
نویسنده در بخش پایانی یادداشت مینویسد:
هیچ یک از این موارد جذابیت خاصی ندارند. آینده با نوسانات جهانی بیشتری مواجه خواهد بود، با این تفاوت که یک کشور دیگر مجهز به سلاح هستهای در خاورمیانه وجود دارد. ازاینرو احیای توافق میتواند فعلاً نفس راحتی را به همراه داشته باشد اما نظم منطقهای که در آن واقعاً ثبات و صلح وجود دارد، هدف دور و درازی خواهد بود.
https://www.rand.org/blog/2022/03/a-renewed-nuclear-deal-with-iran-turning-back-the-clock.html
منبع:
اندیشکده جریان