پیام های بزرگترین عملیات تبادل اسرا در یمن

جزئیات تبادل اسرا

در مورد جزئیات این تبادل اسرا «عبدالقادر المرتضی» رئیس کمیته ملی امور اسرا در دولت نجات ملی یمن در گفت‌وگو با شبکه «المسیره گفت، یکی از سران ائتلاف متجاوز در مأرب با آزادی ۱۰ اسیر ارتش و کمیته‌های مردمی مخالفت کرد. بنابراین صنعا نیز آزادی ۱۰ اسیر تابع این شخص را نپذیرفت. المرتضی تأکید کرد، ما لیستی از ۱۵۰۰ اسیر از نیروهای ائتلاف متجاوز در جبهه‌های مرزی، مأرب و الجوف ارائه دادیم اما آنها فقط با ۴۰ نفر موافقت کردند؛ ائتلاف بر روی آزادی اسرا و مجروحان حزب «اصلاح» (وابسته به دولت مستعفی) به علاوه هسته‌های جنایتکار دخیل در بی‌ثباتی امنیتی در صنعا و دیگر استان‌ها و عناصر تکفیری تمرکز دارد.

وی ضمن اعلام اینکه تا کنون ۴۷۰۰ اسیر آزاد شده‌اند، به خانواده‌های دیگر اسرا قول داد برای آزادی همه آن ها تلاش شود. از نکات مهم این عملیات تبادل نیز عدم تبادل 4 اسیر شاخص ائتلاف در نزد انصارالله یعنی سرلشکر محمود الصبیحی وزیر دفاع اسبق دولت هادی، ناصر منصور هادی برادر رئیس جمهور مستعفی، محمد قحطان از رهبران حزب اصلاح و سرلشکر فیصل رجب از فرماندهان ارشد ارتش هادی است. صلیب سرخ ابراز امیدواری کرده است با ادامه عملیات های تبادل این افراد نیز به زودی آزاد شوند.

اهمیت عملیات تبادل اسرا

نکته مهم در مورد این عملیات تبادل اسرا این است که صنعا با توجه به برتری میدانی نیروهای مشترک یمن و کسب پیروزی های پی در پی و تغییر موازنه قوای نظامی به نفع خود، از موضع قدرت این توافق را امضا کرده است و بر این اساس این توافق در واقع مکمل پیروزی های میدانی آن شد. حال به عنوان گام نخست، تلاش ها و تحرکات بیشتر برای امضای توافق های جدید برای مبادله کامل اسرا و زندانیان تا آخرین نفر ادامه می یابد و رهبران و مقامات صنعا ضمن تأکید بر این موضوع، آمادگی خود را برای ادامه همکاری در این مورد تا آزادی همه اسرا اعلام کرده اند.

با اجرای موفقیت آمیز توافق مبادله اسرا، امیدها برای رسیدن به یک صلح بزرگ تر در یمن زنده شده است. ائتلاف متجاوز سعودی پیش از این یک بار در 2015 و یک بار در سوئد در سال 2018 مذاکره بر سر مبادله اسرا را به شکست کشانده بود و علت این شکست، این بود که انبوه گروه های شرکت کننده در این مذاکرات در مقابل هیئت صنعا، هر یک به طرف های خارجی وابسته بوده و خود استقلالی در تصمیم گیری نداشتند. لذا عربستان و امارات تمام تلاش خود را برای ناکام گذاشتن هر گونه توافقی که در جهت تأمین اهداف و مطامعشان در یمن نبود را به کار گرفته بودند. اکنون موفقیت تبادل اسرا بار دیگر باعث شده تا کورسوی امیدی برای صلح در یمن پدیدار شود.

از نگاه سازمان ملل این عملیات تبادل اسرا، یک روزنه برای پایان دادن به جنگ یمن است. هرچند مذاکرات پیشین بین دو طرف در مورد تبادل اسرا چند سال پیش صورت گرفته است اما موفقیت این دور از مذاکرات در شرایط کنونی باعث شده تا بسیاری نسبت به اهمیت موفقیت آن اظهار نظر کنند.  

انصارالله در تبادل اسرا برنده بزرگ نام گرفته است. چرا که موفق شد 280 نفر از اسرای حوثی را آزاد کند و در مقابل تنها 15 سرباز سعودی آزاد شدند.

اهمیت بزرگتر این تبادل اسرا در این است که به دنبال چندین دور مذاکره و توافق حاصل شده است. در اواسط فوریه 2020 انصارالله و دولت مستعفی منصورهادی اعلام کردند که درمورد تبادل گسترده اسرا به توافق رسیده اند اما این توافق هیچ گاه عملیاتی نشد. در مذاکرات سوئد در استکهلم در پایان سال 2018 نیز دو طرف توافق کردند که 15 هزار زندانی را مبادله کنند اما این توافق نیز با شکست مواجه شد. در سال ٢٠١۶ نیز در چارچوب مذاکرات کویت دو طرف برای تبادل اسرا به توافق رسیدند که اجرایی نشد.

در مورد نقش عربستان در این تبادل اسرا دو دیدگاه نظر متناقض وجود دارد. از یک سو فعالان یمنی معتقدند که اجرایی شدن توافق تبادل اسرا نشان داد که انقلابیون و دولت منصور هادی می توانند بدون دخالت عربستان به توافقاتی برای رسیدن به صلح تلاش کنند. در مقابل بسیاری بر این باور هستندکه عربستان در پشت این ماجرا قرار دارد و برای آزاد کردن اسرای خود حاضر است امتیازات بیشتری به انصارالله بدهد. به ویژه اینکه، محمد عبدالسلام سخنگوی انصارالله اعلام کرده که سربازان زیادی از عربستان در اسارت انقلابیون هستند. این مسئله به یک نقطه قوت برای انصارالله در مسیر چانه زنی با عربستان تبدیل خواهد شد.  

چشم انداز

اهمیت تبادل اسرا از چند منظر قابل توجه است؛ از یک سو، بیانگر این است که خشونت روند نزولی پیدا کرده و طرفین در مسیر مذاکره و گفتگو برای کاستن از خشونت و درگیری قرار دارند. از سوی دیگر، نشان می‌دهد موضوعات و ادعایی نظیر کنار گذاشتن انصارالله از قدرت در شرایط کنونی نه تنها اعتباری ندارد بلکه دولت نجات ملی یکی از سازمان‌یافته‌ترین گروه‌ها در ساختار قدرت یمن هستند که در آینده سیاسی این کشور نیز نقش مهمی ایفا خواهند کرد. نکته دیگر این است در میان اسرایی که از سوی دولت نجات ملی آزاد شدند شماری تابعیت سعودی و سودانی دارند که این موضوع نیز بیانگر ضربه‌هایی است که ارتش و کمیته‌های مردمی یمن به ائتلاف سعودی به خصوص در چهار دور عملیات بازدارندگی از اوت 2019 تاکنون وارد کرد. در همین راستا، «محمد عبدالسلام»، رئیس هیات ملی یمن برای گفت  وگوهای صلح گفت حضور اسرای سعودی در میان آزادشدگان نشانه قدرت ماست و شمار دیگری از سربازان سعودی نیز هم اکنون نزد ما اسیرند.