دست‌یابی به توافق هسته‌ای آغازی برای گفتگو

روز سه‌شنبه ایران و کشورهای 1+5 موفق شدند طی مذاکراتی فشرده که برای حل و فصل برنامه اتمی ایران انجام شد، به توافق برسند با دست‌یابی به توافق هسته‌ای بین ایران و کشورهای 1+5 پرونده برنامه اتمی ایران که بیش از یک دهه قدرت‌های جهانی را درگیر خود کرده بود بسته شد. بعد از اعلام توافق باراک‌اوباما در سخنانی این موفقیت را گامی به جلو در راستای رسیدن به جهانی سرشار از امید و آرامش برشمرد و حسن روحانی آن را نشانه‌ای بر نتیجه‌بخش بودن گفتگو و همکارییهای سازنده بین طرفین مناقشه دانست. اما اسرائیل این توافق را نپذیرفت و قول داد که در مقابل آنچه تسلیم تاریخی کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا نامید بایستد.

در گام بعدی توافق به‌دست آمده در کنگره آمریکا مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت هر چند اوباما به ‌صراحت اعلام کرد که در مقابل اقداماتِ کنگره، برای بی‌اثر نمودن توافق کوتاه نیامده و آن را وتو خواهد کرد. اوباما در ادامه گفت: که باید فرصتی را که توافق برای حرکت در مسیری درست پیش‌ روی ما قرار میدهد مغتنم بشماریم. براساس متن توافق‌نامه، ایران در ازای برداشته شدن تحریم‌های آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان‌ملل با برقراری محدودیت‌های بلندمدت بر برنامه اتمی خود موافقت خواهد کرد همچنین متعهد می‌شود که برای ده‌سال ذخایر اورانیوم غنی شده خود را خنثی کرده و تعداد سانتریفوژها را کاهش دهد.

این توافق هم برای باراک اومابا و هم حسن روحانی یک پیروزی سیاسی محسوب میشود؛ دو رهبری که از جانب مخالفانِ توافق، زیر فشار شدید داخلی قرار داشتند. باراک اوباما وعده داده بود که روابط آمریکا با دشمنان تاریخی این کشور را بهبود بخشد و روحانی نیز دو سال پیش با وعده بهبود چهره ایران در جهان و خارج کردن این کشور از انزوا به ریاست جمهوری انتخاب شد. روحانی در نُطقِ تلویزیونی خود توافق را پایانی بر تحریم‌های ظالمانه قدرت‌های جهانی بر ملت ایران دانست و آن را آغازی بر همکاریهای بین‌المللی برشمرد وی عنوان کرد که اگر طرف‌های گفتگو به تعهدات خود پایبند باشند ما نیز پایبند میمانیم.ملت ایران همواره به وعده‌های خود عمل می‌کند. بعد از اعلام توافق مردم در خیابان‌ها به شادی پرداختند. آنان امیدوارند که این توافق پایانی بر سال‌ها تحریم و إنزوای ایران باشد.

دو سال پیش بود که باراک اوباما مذاکره با ایران را ‌به‌صورت محرمانه آغاز کرد و همزمان روابط این کشور با کوبا به حال عادی درآمد. وی در نُطقِ تلویزیونی خود با اشاره به اینکه در حلِ بحران‌های جهانی نمی‌توان همواره از نیروی نظامی بهره گرفت بلکه گاهی راه‌ مذاکره و دیپلماسی کارسازتر است توافق به‌دست آمده را گامی مهم در راستای دست‌یابی به جهانی امن‌تر دانست. درپی اعلام توافق بین ایران و کشورهای 1+5 نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره مخالفت خود را با توافق به‌دست آمده ابراز داشتند «لیندسی گراهام» نامزد ریاست جمهوری ـ سِناتور ایالت کارولینای جنوبی ـ آن را توافق بدی خواند که کمکی به برقراری صلح و امنیت در جهان نمیکند بلکه اوضاع را از اینکه هست بدتر خواهد ساخت. همچنین سِناتور «مارکو آنتونیو روبیو» اعلام کرد که اگر به ریاست جمهوری انتخاب شود دوباره نظام تحریم‌ها را علیه ایران برقرار خواهد ساخت. جمهوری‌خواهان کنگره 60 روز فرصت دارند تا توافق را مورد بررسی قرار دهند البته در صورتی که آن را نپذیرند با وتوی اوباما روبه‌رو خواهند شد در آن صورت برای پیشبرد هدف خود نیازمند همراهی دوسومِ نمایندگان هستند به‌عبارت دیگر جمهوری‌‌خواهان برای اینکه بتوانند حرف خود را به کُرسی نشانند باید 12 نفر از نمایندگان دموکرات را با خود همراه کنند تا بتوانند حقِ وتوی رئیس‌جمهور را بشکند امری که بعید به نظر میرسد. امّا نامزد ریاست جمهوری حزب دموکرات «هیلاری کلینتون» از توافق به‌دست آمده استقبال کرد و آن را سدی محکم در مقابل بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران خواند.

دشمنی ایران و آمریکا بر سراسر خاورمیانه سایه انداخته است. ایران به‌عنوان یکی از قدرتمندترین کشورهای منطقه با اسرائیل دشمنی دیرینه داشته و روابط چندان دوستانه‌ای با کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس به‌ویژه عربستان ـ که از متحدان آمریکا محسوب می‌شوند ـ ندارد. در سوریه، لبنان، عراق و یمن متحدان ایران و عربستان سال‌هاست که با یکدیگر وارد جنگ‌های فرقه‌ای شده‌اند امّا علیرغم همه اینها تهران و واشنگتن دلایل محکمی برای ادامه همکاری و گفتگو با یکدیگر دارند؛ مبارزه علیه دشمن مشترک و در رأس آن‌ها داعش که بخش‌های زیادی از خاک سوریه و عراق را در کنترل خود دارد یکی از این دلایل است. همچنان که قبل از توافق نیز شاهد این همکاری بودیم دو کشور در جنگ علیه داعش در عراق باهم مشارکت داشتند و در حالی که واشنگتن داعش را بمباران می‌کرد تهران به شبه‌نظامیانی که علیه این گروه وارد جنگ‌زمینی شدند کمک تسلیحاتی و مشاوره‌های نظامی می‌داد. «فیلیپ هموند» وزیر خارجه انگلیس به خبرنگاران چنین گفت: این توافق تنها محدود به برنامه اتمی ایران نخواهد شد بلکه مهمترین تأثیر آن خارج شدن ایران از انزوایی است که دهه‌هاست به آن دچار شده. اکنون ایران می‌تواند روابط خود را با کشورهای غربی گسترده‌تر سازد و شرکت‌های غربی نیز امکان این را خواهند یافت که در آن کشور در زمینه‌های تجاری و اقتصادی سرمایه‌گذاری کنند. اکنون باید همه اطراف از فرصتی که برای یک شروع مجدد به دست امده استفاده کنند.

منبع:https://pe.annabaa.org/