سجاد محسنی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به آثار نتایج انتخابات آمریکا در عربستان سعودی خاطرنشان کرد: مانند بسیاری از کشورهای عربی منطقه، سیاستمداران سعودی نیز بهشدت پیگیر نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایالاتمتحده بودند. نگرانی از کنار رفتن ترامپ از قدرت بهعنوان مهمترین حامی سیاستهای داخلی و خارجی عربستان و بازگشت دموکراتها به قدرت و خاطره تلخ روابط ریاض- واشنگتن در دوره اوباما فشار زیادی را بر بن سلمان وارد کرده است.
وی به تلاش عربستان برای بهبود روابط خود با قطر اشاره کرد و افزود: دولت سعودی با درک فضا در بحبوحه انتخابات، روابط خود با قطر را سامان بخشید؛ اما برای بن سلمان آنچه از سیاست خارجی مهمتر به نظر میرسد، رویکرد دولت بایدن به سیاست داخلی عربستان بود.
این کارشناس مسائل عربستان با بیان اینکه طبیعتاً نتیجه انتخابات آمریکا بر عربستان سعودی تأثیر خواهد داشت، دامنه این اثرگذاری را مشخص و محدود عنوان کرد و ادامه داد: تاریخ روابط دو کشور نیز پیشازاین شاهد چنین تغییرات و اختلافنظرهایی بوده است، اما نتوانسته منجر به تغییر رویههای دو کشور در قبال یکدیگر شود.
احتمال تعدیل رویکرد بایدن در قبال عربستان
محسنی اضافه کرد: اگرچه بایدن نشان داده که عربستان سعودی مانند دوران ترامپ، اولویت نخست سفرهای خارجی نخواهد بود و بایدن بهشخصه نیز نگرانی خود را بارها از جنگ یمن و فضای داخلی عربستان و بهخصوص قتل جمال خاشقچی مطرح کرده است، اما باید گفت که بخشی از رویکردهای آرمانگرایانه بایدن در خصوص عربستان در برخورد واقعگرایانه با فضای منطقهای تعدیل خواهد شد.
وی توضیح داد: شاید در تاکتیکهای برخورد با عربستان سعودی تغییراتی حاصل شود؛ اما این احتمال که بایدن بهصورت کلی از دستاوردهای ترامپ بهخصوص قرارداد 110 میلیارد دلاری صرفنظر کند بعید به نظر میرسد. بایدن علاقه دارد تا مانند ترامپ که دومینوی پذیرش صلح ابراهیمی را آغاز کرد، یک نماد بزرگ از خود باقی بگذارد که آنهم به سرانجام رساندن جنگ یمن باشد. اکنون دست بایدن برای فشار بر بن سلمان، هم در حوزه سیاست خارجی و هم سیاست داخلی، باز است و بهنوعی ابتکار عمل در دست دولت بایدن خواهد بود، اگرچه عربستان سعودی نیز از حیث اهرمهای فشار با عربستان زمان اوباما قابلمقایسه نیست.
تضعیف بن سلمان با رویکرد دولت بایدن
این تحلیلگر مسائل عربستان با اشاره به اظهارات سخنگوی کاخ سفید مبنی بر اینکه بایدن روابط با عربستان را تنها از کانال ارتباط با پادشاه این کشور دنبال خواهد کرد و ارتباطی با ولیعهد نخواهد داشت، در رابطه با موقعیت بن سلمان نیز گفت: با چنین رویکردی بن سلمان تضعیف خواهد شد. بایدن برای فشار بر بن سلمان تلاش کرده تا آلترناتیوهای داخلی قدرت را مطرح و فعال کند که در رأس آنها محمد بن نایف قرار دارد.
محسنی ادامه داد: مانور بر جریان قتل خاشقچی و بازآفرینی این تهدید پس از یک دوره کوتاه کم رنگ شدن این خبر، این علامت را به محمد بن سلمان ارسال میکند که فضای داخلی این کشور بیشازپیش رصد خواهد شد. باوجوداین باید در نظر داشت که بیش از اینکه این فشارها از سر تمایلات بشردوستانه بایدن باشد، مهمترین ابزارهای ایالاتمتحده برای فشار بر دولت بن سلمان هستند. در مقابل دولت سعودی نیز با آزادی برخی از زندانیان سیاسی ازجمله «لجین الهذلول» این پیام را به واشنگتن ارسال کرده که توانایی تطبیق با شرایط جدید را دارد.
عربستان و آمریکا در مرحله ارزیابی یکدیگر هستند
وی در رابطه با آینده کوتاهمدت روابط آمریکا و عربستان در دولت بایدن، اظهار داشت: به نظر میرسد دو دولت اکنون در «مرحله ارزیابی» یکدیگر تا رسیدن به «نقطه تعادل» به سر میبرند و این تنشها را نمیتوان سرآغازی برای یک رویارویی بزرگ دانست، بهگونهای که بهمحض کسب «منافع متقابل نسبی» تنشها کاهش خواهد یافت.
بنسلمان تضمینکننده پیمان استراتژیک سعودی-آمریکایی
محسنی تأکید کرد: بایدن نیز بهخوبی این مسئله را درک میکند که اگر بتواند بن سلمان را مهار و به ریل سیاست سنتی عربستان بازگرداند، میتواند از یک تهدید، فرصتی مناسب بسازد. شاهزاده جوان میتواند حداقل برای یک بازه طولانی تضمینکننده پیمان استراتژیک سعودی – آمریکایی باشد که از این حیث برتری نسبی به رقیب خود در جانشینی دارد.
تلاش بایدن برای حلوفصل بحران یمن
وی افزود: اگر بن سلمان درزمینه حلوفصل بحران یمن همکاری کند، بهگونهای که بایدن بهعنوان «نجاتدهنده چند ملت» خود را نشان دهد، بایدن نیز در زمینههای داخلی فشار خود را کاهش خواهد داد. تمامی این معادلات در صورتی است که فوت احتمالی ملک سلمان همزمان با دوره ارزیابی دو کشور از یکدیگر نباشد؛ چراکه اگر چنین شرایطی رقم بخورد ورق تا حدود زیادی به سود بایدن بر خواهد گشت، به این دلیل که بن سلمان برای رسیدن به قدرت بهشدت نیازمند یک حامی قدرتمند خارجی خواهد بود.
منبع:https://www.scfr.ir
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.