آیا بایدن می‌تواند به جنگ در یمن خاتمه دهد؟
ولی احتمالاً این تصمیم آمریکا به تنهایی تأثیر چندانی بر تحولات میدانی جنگ یمن نخواهد داشت، چرا که چندین گروه درگیر در این جنگ، منفعت خود را در ادامه‌ی این نبرد می‌بینند و این ارتباطی با رویکرد آمریکا در یمن ندارد.
دلیل دیگری که موجب می‌شود هنوز مسیری طولانی تا دستیابی به صلح در یمن وجود داشته باشد، این حقیقت است که تغییر سیاست آمریکا نسبت به یمن جزئی بوده است. علی‌رغم اظهارات بایدن، حفظ روابط حسنه با عربستان برای دولت بسیار حائز اهمیت است، زیرا از این طریق می‌تواند منافع سیاسی و اقتصادی ایالات متحده در منطقه را تضمین کند. به این ترتیب، معلوم نیست کاخ سفید تا چه اندازه عربستان را تحت فشار قرار خواهد داد تا دست از دخالت نظامی در یمن بردارد.
چند پاره و نامتحد
مداخله‌ی نظامی مستقیم عربستان در جنگ یمن در سال ۱۳۹۴/ ۲۰۱۵ شروع شد. در آن زمان جنبش انصارالله که از جانب ایران حمایت می‌شود و بیشتر به نام حوثی‌ها شناخته می شوند، کنترل صنعا، پایتخت یمن را به دست گرفت. آنها عبدالربه منصور هادی، رئیس جمهوری که دولتش توسط جامعه جهانی به رسمیت شمرده می‌شود را از پایتخت راندند. عربستان در پی برگرداندن هادی به قدرت، و احیای حکومت او در سراسر یمن است. ریاض بیم آن دارد که مهمترین رقیب در منطقه، ایران، نفوذ خود را در یمن از طریق حوثی‌ها افزایش دهد.
حوثی‌ها به نوبه خود از آشفتگی در انتقال قدرت از رئیس جمهور سابق، علی عبدالله صالح، که دورانی طولانی بر آن کشور حکومت می‌کرد، سود بردند. وی در سال ۱۳۹۰/ ۲۰۱۲ پس از یک سری تظاهرات همزمان با بهار عربی از قدرت کناره‌گیری کرد. حوثی‌ها فرصت را برای تصرف قلمرو بیشتر و پیش بردن برنامه‌های سیاسی خود غنیمت شمردند.
شاخه‌ی القاعده در شبه جزیره‌ی عرب نیز از این فرصت برای انجام چندین حمله در سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۲/۹۳) استفاده کرد. آنها مسئولیت ۱۴ حمله در ۹۰ روز را بر عهده گرفتند. قدرت این گروه در سال‌های بعد افزایش یافت. زیرا نیروهای دولتی یمن، بیشتر بر جنگ با حوثی‌ها متمرکز شدند.
از طرف دیگر نیروهای القاعده در شبه جزیره عرب حوثی‌ها را هدف حملات خود قرار دادند. دلیل آن تفاوت اساسی ایدئولوژی این دو گروه بود. حوثی‌ها عمدتاً از نیروهای زیدی شیعه تشکیل شده‌اند. آنها از دید شاخه‌ی القاعده‌ی شبه جزیره‌ی عرب که به سلفی‌گرایی پایبند هستند، گروهی مرتد به شمار می‌آیند.
گروه شورای انتقالی جنوب یکی از ذی‌نفعان در بحران یمن است. در آغاز جنگ، این گروه نقش مهمی در جلوگیری از پیشروی حوثی‌ها به جنوب ایفا نمود. با بالا گرفتن تنش‌ها این گروه با افزایش فشار بر دولت هادی، از وی درخواست کرد که این منطقه را به صورت خودگردان اداره کند. اختلافات و حتی رویارویی نظامی بین وفاداران دولت هادی و نیروهای شورای انتقالی جنوب، عربستان را با چالش بزرگی برای میانجی‌گری بین این دو گروه و ابقای جبهه‌ی متحد علیه حوثی‌ها مواجه کرده است.
از این رو برای دستیابی به صلح پایدار می‌بایست اکثر گروه‌ها با یکدیگر به توافق دست یابند، امری که این گروه‌ها تا کنون تمایل چندانی برای محقق کردن آن از خود نشان نداده‌اند.
تغییر موضع ناچیز
شایان توجه است که پایان پشتیبانی آمریکا از عملیات‌های نظامی عربستان در یمن را می‌توان تغییر سیاست مهمی نسبت به سیاست‌های رئیس جمهور اوباما و ترامپ تعبیر کرد. هر دو رئیس جمهور از از دخالت نظامی ریاض در کشور جنگ زده‌ی یمن حمایت می‌کردند. بسیاری از یمنی‌ها، سازمان‌های امدادگر و حقوق بشر از تصمیم آمریکا برای خاتمه‌ی پشتیبانی خود از جنگ عربستان در یمن استقبال کردند. آنها امیدوارند این تصمیم به کاهش شمار حملات هوایی عربستان که آتش جنگ را روشن نگاه داشته است، بینجامد. از سال ۱۳۹۴/ ۲۰۱۵ تاکنون صد هزار یمنی در این جنگ کشته‌اند.
با این حال، این تصمیم آمریکا فراتر از پیامی سیاسی برای نشان دادن تفاوت مواضع دولت فعلی با دولت ترامپ و حمایت بی قید و شرط وی از عربستان سعودی قلمداد می‌شود. پیش از این آمریکا در سال ۱۳۹۷/ ۲۰۱۸ سوخت‌رسانی هوایی به جنگنده‌های عربستانی را متوقف کرده بود. این تصمیم موجب شد اصلی‌ترین اقدام حمایتی آمریکا از عملیات نظامی عربستان در یمن پایان یابد. علی‌رغم توقف حمایت آمریکا، حملات هوایی عربستان علیه یمن ادامه یافت. حتی در روزهای اخیر نیز عربستان به بمباران مواضع حوثی‌ها در داخل خاک یمن ادامه داده است.
در این میان واشنگتن در پی یافتن توازنی میان خاتمه دادن به این جنگ و حفظ رابطه‌ی دراز مدت خود با ریاض است. از این رو بایدن در سخنانش ضمن اعلام پایان حمایت آمریکا از عملیات‌های جنگی عربستان، بر اهمیت روابط آمریکا و عربستان نیز تأکید کند. وی همچنین اظهار کرد ایالات متحده به پشتیبانی از”تمامیت ارضی و دفاع منطقه‌ای” عربستان ادامه خواهد داد. بنا بر اظهارات بایدن، این امر نیازمند تداوم کمک‌رسانی آمریکا برای خنثی کردن حملات موشکی و پهپادی حوثی‌ها است. در عین حال، آمریکا کماکان به مبارزه با شاخه‌ی القاعده در شبه جزیره عربستان ادامه خواهد داد.
کمتر از یک هفته پس از اظهارات بایدن که در روز ۱۴ اسفند/ ۴ فوریه صورت گرفت، تیموتی لندرکینگ، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور یمن، به ریاض سفر کرد و به دیدار وزیر امور خارجه عربستان، شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، رفت. شایان ذکر است لندرکینگ اولین فرستاده‌ی ویژه‌ی آمریکا در امور یمن است که پس از شروع جنگ ۱۳۹۴/ ۲۰۱۵ به عربستان سفر می‌کند. این واقعیت که سفر وی به عربستان پیش از دیدار با هیئت نمایندگی حوثی‌ها در عمان روی داد، بازگوکننده‌ی تمایل دولت بایدن برای حل این درگیری به با هماهنگی عربستان است و نه تقابل با آن. در عین حال، به تازگی کاخ سفید نوک پیکان انتقادات خود را به سمت حوثی‌ها نشانه گرفته است و حمله‌ی این گروه به خاک عربستان و این موضوع را که آنها حاضر به مذاکره نشده‌اند، یادآوری کرده است.
مساعدت بشردوستانه
تصمیم بایدن مبنی بر حذف نام حوثی‌ها از لیست سازمان‌های تروریستی خارجی، تغییر سیاست عمده‌ی دیگری است که در دولت جدید آمریکا روی داده است، دونالد ترامپ در واپسین لحظه‌های ریاست جمهوری‌اش در ماه دی/ ژانویه، این جنبش را به لیست سازمان‌های تروریستی خارجی اضافه کرد.
در مقایسه با اقدام اخیر آمریکا مبنی بر پایان دادن به پشتیبانی از عملیات نظامی عربستان، تجدید نظر این کشور در رابطه با حذف نام حوثی‌ها از لیست گروه‌های تروریستی، تأثیر فوری‌تری در زمینه‌ی ملاحظات بشردوستانه خواهد داشت. این تصمیم به سازمان‌های امدادگر اجازه می‌دهد که به حدود ۸۰ درصد مردم یمن که نیازمند این کمک‌ها هستند یاری رسانی کنند.
از زمان شروع جنگ، میلیون‌ها یمنی به کمک‌های خارجی وابسته شده‌اند. شمار این افراد پس از همه‌گیری کووید-۱۹ افزایش یافته است، چرا که زیرساخت‌های ضعیف پزشکی این کشور، با ویروس کرونا و وخیم‌ترین شیوع وبا در تاریخ سال‌های اخیر این کشور درگیر است.
چشم‌انداز
با اینکه نمی‌توان درباره‌ی آینده‌ی یمن اظهار نظر کرد، تصمیم واشنگتن نشان‌گر آغاز نوعی تلاش برای یافتن راهی در جهت خاتمه‌ی این جنگ ویرانگر است. اگر دولت بایدن در این رابطه جدی باشد، باید از گفتگوهای صلح به رهبری سازمان ملل متحد و یا هر تلاشی در جهت متقاعد ساختن تمام گروه‌های درگیر در جنگ برای دستیابی به آتش بسی پایدار حمایت کند.
توقف جنگ در یمن نه‌تنها می‌تواند گامی بزرگ در جهت پایان دادن به بدترین بحران بشری باشد، بلکه نشان‌دهنده این امر است که بایدن به قول‌های خود در رابطه با استفاده از دیپلماسی و مذاکرات به عنوان هسته‌ی اصلی سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا عمل کرده است.
منبع:https://amwaj.media
- برچسب ها: آمریکا, اندیشکده, اندیشکده جریان, جریان, جو بایدن
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
