صنعت کشتیرانی تجاری همانند سایر کسب و کارها با پیامدهای گسترده و سنگین فاجعه همهگیری ویروس کرونا روبهرو شده است. زنجیره عرضه کالاها با گلوگاههای مختلفی روبهرو شده و تجارت خارجی با محدودیتهای بیسابقهای دست و پنجه نرم میکند.
تقاضا برای اکثر کالاها کمتر شده و حوزههای حمل و نقل، گردشگری و کشتیرانی در رکود به سر میبرند اما یک استثنا وجود دارد: تجارت نفتکشها در دوره همهگیری داغتر و سودآورتر شده است.
در آستانه آغاز همهگیری، جنگ قیمتهای عربستان و روسیه، بازار نفت را تحتالشعاع خود قرار داد. همهگیری کرونا نیز بازار نفت را تا آستانه رکوری بزرگ و بیسابقه پیش برد.
بدین ترتیب یک شوک بزرگ تقاضا روی داد؛ بازار نفت با مازاد عرضه روبهرو گردید تا رکود بر بازار نفت سایه افکند. سقوط قیمت نفت در سال ۲۰۲۰ میلادی در ۳۰ سال گذشته بیهمتا بوده است. در آوریل امسال، برای نخستین بار در تاریخ شاهد قیمتگذاری منفی برای نفت تگزاس بودیم.
در ماه مارس، قیمت سهام شرکتهای نفتی به دلیل افول تقاضا و کاهش قیمت طلای سیاه با سقوطی بیسابقه روبهرو گردید. غولهای شورون و اکسونموبیل از کاهش فروش ۱۵درصدی خود در بهار سال جاری سخن گفتهاند. تعدادی از شرکتهای بزرگ نفتی نیز سود سهام پرداختی خود را تا ۲۰درصد تعدیل کردهاند.
در حالی که بازار نفت با رکود و سقوط قیمتها و کاهش تقاضا روبهرو است، بازار نفتکشها در شرایط متفاوتی قرار دارد. شرکتهای دارای نفتکش، روزهایی رویایی را پشت سر میگذارند و سودآورتر از همیشه شدهاند.
* تأثیر همهگیری بر بازار نفتکشها
با آغاز همهگیری ویروس کرونا، صنعت حمل و نقل و صنایع سنگین با محدودیت و کاهش چشمگیر فعالیتها روبهرو شد. این حوزه مهمترین مصرفکننده فرآوردههای نفتی است.
پس از اعمال قرنطینه در بسیاری از کشورها در بهار امسال، هواپیماها زمینگیر شدند،هزاران کارخانه تعطیل شدند، قطارها و خودروها با ممنوعیت تردد روبهرو شدند و تقاضای جهانی نفت با بزرگترین سقوط تاریخ روبهرو شد. تعداد مسافران شرکتهای هواپیمایی تا ۶۰درصد کاهش یافت.
مصرف نفت چین به عنوان بزرگترین واردکننده و مصرفکننده نفت دنیا در سه ماهه نخست امسال در مقایسه با سال ۲۰۱۹ میلادی ۲۵درصد کاهش یافت. در این دوره، ما شاهد سقوط ۵۰درصدی قیمت نفت و از ۶۰ دلار در ابتدای سال ۲۰۲۰ میلادی به کمتر از ۳۰دلار در میانه ماه مارس نیز بودیم.
منفی شدن قیمت نفت تگزاس نیز در ماه آوریل به این معنا بود که به خریداران هر بشکه نفت جهت نگهداری تا ۴۰دلار پرداخت میشد! بر اساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی در دوره کرونا مصرف روزانه نفت تا ۳۰میلیون بشکه کاهش یافت.
ابعاد این بحران با تداوم جنگ قیمت ریاض و مسکو وخیمتر نیز شد، هر چند جنگ تجاری چین و ایالات متحده، سقوط قیمت سهام، کاهش تولید ناخالص داخلی کشورها و رکود اقتصادی دولتها نیز بر بحران کنونی تأثیری چشمگیر داشت. بدین ترتیب شاهد اوجگیری ذخیرهسازی نفت در سراسر دنیا بودیم. در سراسر دنیا، شاهد افزایش نیاز به تأسیسات ذخیرهسازی و نفتکشها بودیم.
در اوایل بحران مازاد عرضه، ظرفیت تأسیسات ذخیرهسازی نفت در سواحل و پالایشگاهها به سرعت تکمیل شد، لذا ذخیرهسازی نفت روی نفتکشها در دستور کار قرار گرفت. در نتیجه نفتکشها و تأسیسات شناور ذخیرهسازی یک گزینه کلیدی برای نفت مازاد تولیدکنندگان بود.
کارشناسان پیشبینی کردهاند در سه ماه نخست همهگیری در مجموع 2/1میلیارد بشکه نفت شناور در سراسر دنیا وجود داشته است.
* جنگ نفتی روسیه و عربستان
این جنگ قیمتها از عوامل تأثیرگذار بر شوک تقاضا و سقوط قیمتها در بازار نفت بوده است. عربستان به عنوان عضو کلیدی اوپک، حدود نیمی از کل صادرات نفت اوپک را در اختیار دارد.
دو کشور روسیه و عربستان در اواخر سال ۲۰۱۶ میلادی اوپک پلاس را تأسیس کردند، اما این ایتلاف نفتی در اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی و پس از عدم پذیرش سهمیههای کاهش تولید توسط مسکو تا آستانه فروپاشی پیش رفت. عربستان نیز اعلام کرده محدودیتی برای تولید خود قائل نیست.
در ۹ آوریل و با پادرمیانی ایالات متحده، جنگ نفتی عربستان و روسیه پایان یافت. در ژوئن امسال، دو کشور توافق کردند ۱۰میلیون بشکه از تولید روزانه خود بکاهند.
* پیامدهای ذخیرهسازی نفت مازاد
در بهار امسال، شاهد 20 تا 35میلیون بشکه مازاد تولید در بازار بودیم. تقاضای جهانی نفت از 100میلیون بشکه در روز در ابتدای سال جاری به 65 تا 70میلیون بشکه در روز سقوط کرد. در سراسر دنیا، پالایشگران 25 تا 30درصد از میزان تولید خود کاستهاند. در بازار الپیجی و الانجی نیز شاهد کاهش 5 تا 10درصدی تقاضا هستیم.
این شرایط رکود بیسابقهای را در اکتشاف، تولید و پالایش فرآوردههای نفتی ایجاد کرده است. پیشبینی میشود در سال جاری میلادی و ماههای نخست سال آینده، شاهد 15میلیون بشکه در روز کاهش تقاضا خواهیم بود. بدین ترتیب ممکن است قیمت نفت باز هم کاهش یابد، گویی بحران کنونی پایانی ندارد.
* برندگان بحران کرونا
در این صنعت به گل نشسته، تنها دارندگان نفتکشها برنده هستند. در سراسر دنیا 85درصد تأسیسات خشکی ذخیرهسازی با نفت ارزان پر شدهاند. بدین ترتیب ذخیرهسازی نفت روی نفتکشهای غولپیکر شناور در آبها گزینه بعدی است.
در سه ماه نخست همهگیری، بیشاز 2/1میلیارد بشکه نفت در تانکرها و نفتکشهای شناور روی آبها ذخیره شده بود، حتی پس از پایان جنگ قیمت نفت، رهبران ریاض تلاش کردند با اجاره 24 ابرنفتکش بسیار بزرگ همچنان به تولید مازاد بر نیاز بازار خود ادامه دهند. کارشناسان معتقدند رهبران ریاض همچنان بر تولید روزانه 10میلیون بشکه در روز اصرار دارد.
بسیاری از بورسبازان نفتی که میلیاردها دلار از پولهای خود را صرف خرید نفت ارزان برای فروش در آینده کردهاند، بخش بزرگی از ناوگان نفتکش را به تأسیسات ذخیرهسازی شناور تبدیل کردهاند.
در نیمه نخست سال جاری 15درصد نفتکشهای دنیا به تأسیسات شناور ذخیرهسازی نفت و فرآوردههای نفتی تبدیل شدهاند، اما این عدد در حال افزایش است. تعدادی از معاملهکنندگان نفتی همچنان به دنبال روزهای بهتر در بازار طلای سیاه هستند. در سال جاری، هزینه روزانه اجاره یک نفتکش به بیش از 200هزار دلار رسیده است. این رقم در سالهای گذشته 25 تا 30هزار دلار بوده است!
در سراسر دنیا، هیچ نفتکش خالی و بدون محموله وجود ندارد و حدود 2هزار نفتکش کوچکتر به عنوان نفتکش کمکی در کنار ناوگان نفتکشهای غولپیکر به کار گرفته شدهاند.
* راهی که در پیش است
اگر همهگیری ویروس کرونا همین امروز نیز پایان یابد، به دلیل حجم هنگفت نفت ذخیره شده به ماهها زمان برای بازگشت تعادل به بازار نیاز خواهیم داشت، به همین دلیل نفتکشها تا مدتها همچنان دارای محموله خواهند بود. صدها نفتکش جدید در یاردهای دنیا در حال ساخت است. این صنعت در شرایط برد- برد قرار گرفته و صاحبان و سهامداران این پروژه- صنعت همواره از سود قابل توجهی برخوردارند. این بازی همچنان ادامه دارد.
منبع:http://www.mizenaft.com
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.