نگرانی آمریکا از پروژه مدرنسازی نظامی چین
چین طی سالیان اخیر پروژه مدرنسازی ساختار نظامیاش را در دستور کار قرار داده است. این برنامه مورد نگرانی شدید بلوک غرب بهخصوص دولت آمریکا واقع شده است. زیرا در مواردی مانند طراحی و بهکارگیری هواپیماهای خفاشی پنهانکار، انحصار آمریکا در این هواگرد شکسته شده و در موارد دیگری مانند موشکهای فراصوت، فناوری چین از آمریکا پیشی گرفته است. نکته دیگر این که چین بهواسطه توان بالای هکرهای خود در جاسوسی سایبری از اطلاعات پروژههای نظامی آمریکا، توانسته زمان و هزینه زنجیره تحقیقات پروژههایش را به نحو چشمگیری کاهش دهد. برای مثال چین در مقایسه با هواپیماهای اف۲۲ و اف۳۵ آمریکا در طی زمان کوتاهتری توانست هواپیمای نسل پنجمیاش را عملیاتی نماید.
نمونههای توسعه تسلیحات نظامی چین
همزمان با توسعه اقتصادی چین، آمریکا از ۲۰۱۱ استراتژی چرخش به شرق را به هدف مهار و کنترل این کشور در شرق آسیا، به اجرا درآورده و تعداد ناوگانهای دریایی و پایگاههای نظامیاش در منطقه آسیا-اقیانوس آرام را به نحو چشمگیری افزایش داده است[۱]. اقدامهایی که چین را به سوی مدرنسازی نظامی جهت مقابله با رویکرد توسعهطلبانه آمریکا سوق داد.
همزمان با توسعه اقتصادی چین، آمریکا از ۲۰۱۱ استراتژی چرخش به شرق را به هدف مهار و کنترل این کشور در شرق آسیا، به اجرا درآورده و تعداد ناوگانهای دریایی و پایگاههای نظامیاش در منطقه آسیا-اقیانوس آرام را به نحو چشمگیری افزایش داده است
ارتش چین طی سالیان اخیر توانسته از دو فروند ناو هواپیمابر بهرهبرداری کرده و بهاحتمال فراوان طی دو سال آینده، سومین ناو را نیز فعال خواهد کرد[۲]. پیشبینی میشود چین در سال ۲۰۲۰ از بمبافکن خفاشی پنهانکار شیاناچ۲۰[۳] نیز رونمایی نماید. چین با ساخت این هواگرد، علاوه بر نقض انحصار آمریکا، توان بالایی برای ضربه به منافع و پایگاههای آمریکا در شرق آسیا و اقیانوس آرام یافته است[۴]. این دولت در تداوم توسعه تسلیحات نظامی طی دو سال اخیر توانسته جنگنده نسل پنجمی پنهانکار چنگدوجی۲۰[۵] را عملیاتی نماید[۶]. چین به فناوری موشکهای فراصوت دست پیدا کرده که دارای سرعتی ۱۱ برابر یک موشک کروز معمولی و ۶ برابر بیشتر از نمونه مشابه آمریکایی است[۷]. پروژه نظامی دیگر ارتش چین، بهکارگیری علوم نوین مانند رباتیک و هوش مصنوعی در عرصه جنگهای آینده است[۸].
پیشینه نوسازی نظامی چین
چین در اکتبر ۱۹۶۴ اولین انفجار هستهای را انجام داده و سه سال بعد اولین بمب هیدروژنیاش را با موفقیت آزمایش کرد تا از تسلیحات هستهای بهعنوان یک عامل بازدارنده در مقابل آمریکا و شوروی سابق که با هر یک اختلافات عدیدهای داشت، استفاده کند[۹]. ارتش آزادیبخش خلق چین از اواسط دهه ۱۹۹۰ تحولات قابل توجهی را تجربه کرده و به رشد ظرفیتها و رفع نقاط ضعف در ابعاد تجهیزاتی، تشکیلاتی، آموزشی و نیروی انسانیاش توجه بیشتری نشان داد. راهبردنویسان چینی درک کردهاند که ارتش چین در معرض ضعفها و آسیبپذیریهای جدی قرار دارد که میتواند توانایی آن را برای مبادرت به نبردهای اطلاعاتپایه و جنگ مدرن در آینده محدود سازد[۱۰].
توسعه نظامی چین، این دولت را ترغیب کرد تا بیش از گذشته از نیروی نظامی برای اهداف سیاسی بهره ببرد. علاوه بر شلیکهای موشکی و مانورهای نظامی در بحران تایوان، در اوایل ۱۹۹۵ یکی از جزایر مورد ادعای فیلیپین به نام میسیچیفریف[۱۱] را به تصرف خود درآورد. در ادامه با هدف افزایش سرمایهگذاری در حوزه نظامی، در ۲۰۰۱ بودجه دفاعی را ۱۷٫۷ درصد افزایش داد که بیشترین میزان افزایش طی دو دهه پیش از آن بود[۱۲]. افزایش هزینهکرد در نوسازی نظامی طی دهه دوم قرن بیستویکم شدت بیشتری یافت که میتوان به افزایش ۱۰ درصدی بودجه نظامی ۲۰۱۵ نسبت به بودجه ۲۰۱۴ اشاره کرد. تصویر زیر افزایش بودجه نظامی چین بر حسب میلیارد دلار در گذر زمان نشان میدهد[۱۳].
پیامدهای مدرنسازی نظامی چین
پروژه نوسازی نظامی چین، واجد پیامدهای گوناگونی در محیط بینالملل است. اولین پیامد این پروژه، تسریع در روند افول هژمونی آمریکا بهواسطه دستیابی به تسلیحاتی است که برتری نظامی آمریکا را به چالش میکشد. آمریکا در حال حاضر بیشترین میزان فروش و صادرات تسلیحات در جهان را داراست. فروش تسلیحاتی این کشور در ۲۰۱۹، ۶۷٫۹ میلیارد دلار بوده است[۱۴]. چین با تنوعبخشی، ارتقای کیفیت و تجاریسازی تسلیحاتش میتواند به رقابت با آمریکا در این زمینه بپردازد و مزیت اقتصادی توسعه تسلیحاتی را نیز کسب کند که نتیجه ملموسی بر تولید ناخالص داخلیاش خواهد داشت. پیامد دیگر اینکه افزایش رقابتهای تسلیحاتی به پیچیدگی رقابتهای محیط بینالملل میانجامد و نهتنها کمکی به مدیریت شرایط و بحرانهای بینالمللی نمیکند بلکه آن را دشوارتر میسازد. پیامد سوم اینکه توسعه فروش تسلیحات به گسترش اقتدار سیاسی چین در دیگر مناطق ژئوپلتیک جهان در قارههای آسیا و آفریقا نیز منجر خواهد شد. برای مثال لغو تحریمهای تسلیحاتی ایران مطابق برجام میتوان علاوه بر خریدهای تسلیحاتی از چین به همکاری در تحقیقات نظامی نیز بیانجامد. چین در پیگیری چشمانداز جهانی خود، به دنبال مشارکت در پروژههای نظامی با دولتهای مخالف هژمونی آمریکا از جمله ایران به هدف تسریع در روند افول هژمونی آمریکاست[۱۵].
ارتش آزادیبخش خلق چین از اواسط دهه ۱۹۹۰ تحولات قابل توجهی را تجربه کرده و به رشد ظرفیتها و رفع نقاط ضعف در ابعاد تجهیزاتی، تشکیلاتی، آموزشی و نیروی انسانیاش توجه بیشتری نشان داد
نوسازی نظامی چین در آینده
ارتش چین علاوه بر بهبود انعطافپذیری عملیاتی، پویایی و آمادگی برای استقرار سریع نیروها در پی بهرهگیری از جنگهای نوین الکترونیک در منازعات نظامی آینده است. با تأسیس پایگاههای جدید در جزیره اسپارتلی[۱۶]، جنگندههای چین میتوانند در زمان کمتری به دریای چین جنوبی و یا حتی هند دسترسی پیدا کنند. چین همچنین درصدد بهرهگیری از سامانههای اطلاعاتی مانند اَبَردادهها، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی در روند نوسازی نظامی است. این دولت در نظر دارد تا از فضای ماوراء جو نیز به هدف دستیابی به قابلیت هشدار اولیه در برابر هر تهاجمی در آینده بهرهبرداری نماید. در عرصه جنگهای آینده، فنآوریهای جدید به چین اجازه میدهند تا حملات دقیق و ویرانگری را به پایگاههای نظامی ایالاتمتحده و شبکههای لجستیک آن، حتی موارد مستقر در داخل ایالاتمتحده انجام دهد. با توجه به این روند طی چند سال آینده بودجه دفاعی چین احتمالاً بهطور متوسط سالانه ۶ درصد افزایش مییابد و به ۲۶۰ میلیارد دلار تا ۲۰۲۲ میرسد [۱۷].
پیشرفت چین در زمینه هوافضا، رباتیک، چاپ سهبعدی و نانومواد در حال ایجاد انواع هواگردهایی است که میتوانند مسافت زیادی را طی کنند. برای مثال موشکهای فراصوت، سرعت و برد موشکهای بالستیک را با قدرت مانور و دقت موشکهای کروز ترکیب میکنند. الگوریتمهای رباتیک میتوانند بیش از ۱۰۰۰ پهپاد را هماهنگ کنند. پرینترهای سهبعدی میتوانند ۱۰۰۰ فروند پهباد در روز با هزینهای کمتر از ۱۰ دلار در هر نسخه تولید کنند. همچنین نانومواد میتوانند هواپیماهای بدون سرنشین را به کلاهکهایی با توان دو برابر قدرت انفجار معمولی، مجهز کند. تکثیر این فناوریها، روش کنونی جنگی آمریکا را منسوخ میکند. چین با داشتن زرادخانههای بزرگ و روبهرشد موشکهای دوربرد و پهپادهای مسلح، قدرت نامتقارن بالایی در مقابل رویکرد توسعهطلبانه آمریکا در شرق آسیا یافته است. اکنون چین میتواند انبوهی از موشکهای معمولی و هواپیماهای بدون سرنشین را برای تخریب شبکههای آمریکا اعزام و سکوهای تسلیحاتی آمریکا را که در حال فعال شدن هستند، نابود کند[۱۸].
توسعه فروش تسلیحات به گسترش اقتدار سیاسی چین در دیگر مناطق ژئوپلتیک جهان در قارههای آسیا و آفریقا نیز منجر خواهد شد. برای مثال لغو تحریمهای تسلیحاتی ایران مطابق برجام میتوان علاوه بر خریدهای تسلیحاتی از چین به همکاری در تحقیقات نظامی نیز بیانجامد
جمعبندی
دولت چین بنا به دلایل متعددی ازجمله حضور پررنگتر آمریکا در شرق آسیا و چالشهای ژئوپلیتیکی که از ناحیه تایوان احساس میکند، پروژه نوسازی نظامی را در دستور کار خود قرار داده است. از آثار این پروژه میتوان به دستیابی به هواپیمای بمبافکن خفاشی، جنگنده پنهانکار نسل پنجمی، موشکهای فراصوت، ناو هواپیمابر و کاربرد هوش مصنوعی و علم رباتیک در حوزه جنگهای آینده اشاره کرد.
پروژه نوسازی نظامی چین واجد پیامدهای متعددی در محیط بینالملل است که میتوان به تضعیف اهداف و منافع آمریکا در شرق دور، بازدارندگی هر چه بیشتر در برابر قدرت نظامی آمریکا، کسب مزایای تجاریسازی تسلیحات و فروش آنها اشاره کرد. درنهایت باید به این نکته اذعان کرد که تسریع روند نوسازی نظامی چین میتواند در زمره علل افزایش افول هژمونی آمریکا باشد.
منابع
[۱] U.S. Strategy in Asia: Is the Pivot Working?, 06/10/2016, https://www.cfr.org/event/us-strategy-asia-pivot-working
[۲] روزنامه دنیای اقتصاد، «ساخت سومین ناو بزرگ چین»، ۱۸/۰۲/۱۳۹۸، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3523272
[۳] Xian H-20
[۴] Barnini Chakraborty, China’s Xian H-20 stealth bomber completes nuclear triad, could make debut this year, 04/05/2020, https://www.foxnews.com/world/chinas-xian-h-20-stealth-bomber-completes-nuclear-triad-could-make-debut-this-year
[۵] Chengdu J-20
[۶] Rick Joe, China’s Stealth Fighter: It’s Time to Discuss J-20’s Agility, 07/12/2018, https://thediplomat.com/2018/12/chinas-stealth-fighter-its-time-to-discuss-j-20s-agility/
[۷] Minnie Chan, China and Russia’s push to develop hypersonic weapons raises fears of arms race with US, 19/01/2020,
https://www.scmp.com/news/china/military/article/3046667/china-and-russias-push-develop-hypersonic-weapons-raises-fears
[۸] Liu Xuanzun, Robot warriors join Chinese military arsenal, will free soldiers from dangerous missions, 14/4/2020,
https://www.globaltimes.cn/content/1185595.shtml
[۹] احمد نقیبزاده، «تاریخ دیپلماسی و روابط بین الملل»، تهران: نشر قومس، ۱۳۸۳، چاپ دوم، ص ۲۷۲
[۱۰] استراتژی نظامی جدید چین: ابعاد و پیامدهای منطقهای و بینالمللی، معاونت پژوهشهای سیاسی – حقوقی، دفتر مطالعات سیاسی، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، ۱۳۹۴، ص ۵
[۱۱] Missichiev Reef
[۱۲] جان مرشایمر، «تراژدی قدرتهای بزرگ»، مترجم: غلامعلی چگنی زاده، نشر دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ۱۳۹۳، چاچ چهارم، ص ۳۹۹
[۱۳] شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی، نگاهی به بودجه نظامی چین، ۲۵ مرداد ۱۳۹۶، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://npps.ir/ArticlePreview.aspx?id=121928
[۱۴] Aaron Mehta, Here’s how many foreign military sales the US State Department OK’d in FY19, https://www.defensenews.com/global/2019/10/04/heres-how-many-foreign-military-sales-the-state-department-okd-in-fy19/
[۱۵] پایگاه اینترنتی روزنامه دنیای اقتصاد، «چین هم در مقابل آمریکا پشت ایران درآمد/مخالفت با تحریم تسلیحاتی»، ۲۵/۰۲/۱۳۹۹، قابل بازیابی در پیوند زیر
https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3654269
[۱۶] Spartly
[۱۷] ANNUAL REPORT TO CONGRESS, Military and Security Developments Involving the People’s Republic of China 2019, Office of the Secretary of Defense
[۱۸] MICHAEL BECKLEY, In Future Wars, the U.S. Military Will Have Nowhere to Hide, https://foreignpolicy.com/2019/11/20/russia-china-increasingly-able-attack-united-states-bases-networks-war/
منبع:http://tabyincenter.ir
- برچسب ها: آمریکا, اندیشکده, اندیشکده جریان, توسعه نظامی, جریان, جنگ آینده, چین, مهدی کردی
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
