با ریاست جمهوری رئیسی، آیا توافق هستهای ایران روی میز باقی خواهد ماند؟
اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» در تحلیلی به قلم «رز زیمت» در بررسی و تبیین پیامد انتخابات ریاست جمهوری ایران بر توافق هستهای (برجام) مینویسد: «پیروزی پیشبینیشده آیتالله رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری، نشانگر بازگشت کنترل محافظهکاران بر هر سهشاخه دولت است و انتظار بر این است که دولت بعدی، رویکرد رادیکالتری در قبال مسائل داخلی و بینالمللی اتخاذ نماید. اگرچه این تغییر و تحول ممکن است بر سیاست هستهای ایران نیز تأثیر بگذارد، اما لزوماً به این معنی نیست که استراتژی کلی تهران و بهویژه رویکرد این کشور در قبال برجام بهصورت اصولی تغییر خواهد کرد.»
در بخش زیر به نکات و گزارههای اصلی این یادداشت اشاره میکنیم:
- درعینحال که رئیسجمهور بر تصمیمگیری در مورد سیاستهای هستهای تأثیر و نفوذ قابلتوجهی دارد؛ اما این مقام رهبری است که در ایران از قدرت مطلق برخوردار است. رئیسجمهور ریاست شورای عالی امنیت ملی را بر عهده دارد؛ بااینحال تصمیمگیری در مورد مسائل استراتژیک اغلب با توافق و تأیید رهبری صورت میگیرد. در کل آینده رویکرد ایران به برجام به شخص آیتالله خامنهای وابسته است تا هویت رئیسجمهور بعدی.
- اگرچه مواضع آیتالله رئیسی نسبت به مواضع حسن روحانی سختگیرانه و رادیکالتر به نظر میرسد؛ اما او اصولاً مخالفت بازگشت به برجام نیست. وی همچنین با بیان اظهارات ضدآمریکایی آیتالله خامنهای، تأکید کرد که به ایالاتمتحده نباید اعتماد کرد و پاسخ به بحران اقتصادی ایران، لغو تحریمها نیست بلکه اتخاذ اقتصاد مقاومتی باهدف تشویق به خودکفایی و تولید داخلی میباشد. بااینوجود، وی با برجام مخالفت نمیکند و باوجود تمام کاستیها، آن را یک سند ملی میداند. به نظر میرسد مواضع آیتالله رئیسی بیانگر فهم مشترک رهبران ایران است که برای امکان رشد اقتصادی، بازگشت به برجام درازای لغو تحریمها اجتنابناپذیر است. علاوه بر این، وی بهعنوان رئیسجمهور احتمالاً علاقه بیشتری به بهبود وضعیت اقتصادی خواهد داشت که همیشه متغیر اصلی موفقیت یا شکست هر رئیسجمهور در ایران بوده است.
- برای تیمهای مذاکرهکننده غربی بسیار دشوار خواهد بود تا با یک تیم ایرانی که از تجربه کمتری برخوردار است و مواضع ضدآمریکایی را ابراز میکند، مذاکره کنند، بهخصوص اگر آیتالله رئیسی یک نیروی افراطی مانند سعید جلیلی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی را بهعنوان وزیر خارجه انتخاب کند. علاوه بر این، درحالیکه چشمانداز احیای برجام هنوز از قطعیت فاصله دارد، شانس حرکت به سمت یک توافق هستهای «قویتر و طولانیتر» با آیتالله رئیسی بهعنوان رئیسجمهور بهطور قابلتوجهی کمرنگ به نظر میرسد.
نویسنده در بخش پایانی یادداشت مینویسد: «آنچه درنهایت رویکرد ایران را به مسائل اصلی تعیین میکند، این است که چگونه رهبری، منافع ملی ایران را تعریف میکند. به نظر میرسد رژیم ایران علاقهمنداست تا با احیای پرونده هستهای بتواند خود را برای مقابله با چالشهای عمده دیگر بهخصوص بحران اقتصادی و آمادگی برای دوران پساخامنهای آماده کند.»
منابع پژوهش در دفتر اندیشکده موجود است .
- برچسب ها: آمریکا, آیتالله خامنهای, احیای برجام, اندیشکده, اندیشکده جریان, ایران, توافق هستهای, جریان, رئیسی, ریاست جمهوری رئیسی, سیاستهای هستهای
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
