بازگشت سفیرعربستان به دوحه وکاهش اختلافات درخلیج فارس
در روز ۳۱ خرداد/ ۲۱ ژوئن، خبرگزاری رسمی قطر و خبرگزاری عربستان سعودی هر دو خبر دادند که شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر امور خارجه‌ی قطر به استقبال سفیر عربستان در قطر، یعنی شاهزاده منصور بن خالد بن فرحان آل سعود، رفته است. در بیانیه‌های رسمی هر دو طرف ذکر شده است که روابط احیا شده، همکاری‌های دو جانبه در بخش‌های مختلف را افزایش خواهد داد. روزنامه‌های عکاظ مستقر در جده، و الرایه‌ی دوحه نیز اظهارات مشابهی را منتشر کردند.
شایان توجه است که در نشست شورای همکاری خلیج فارس در العلا، رسماً به اختلافی که در سال ۱۳۹۶/ ۲۰۱۷ میان قطر و کشورهای چهارگانه‌ی عرب (بحرین، مصر، عربستان و امارات) پدید آمده بود، پایان داده شد. بدین ترتیب محاصره‌ی قطر که بیش از سه سال به طول انجامید، پایان یافت.
روز بعد، خبرگزاری بحرین بیانیه‌ای رسمی از سوی عبداللطیف بن راشد زیانی منتشر کرد. او همتای قطری خود را به ملاقات و گفتگو درمورد مسائلی که از زمان نشست العلا حل نشده باقی مانده‌اند، فراخواند. زیانی همچنین پیوندهای مشترک میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس را در کنار “درخواست مردمی برای وحدت” به دوحه یادآور شد. وی همچنین افزود که طرفین بیانیه‌ی العلا باید برای “حاکمیت، امنیت، و بافت اجتماعی شرکایشان” احترام قائل شوند و ابراز امیدواری کرد که قطر نیز به این آرمان‌ها متعهد بماند.
یک روز پیش از انتشار بیانیه‌ی زیانی، به نقل از یوسف الغتم، رئیس کمیته‌ی امور خارجه‌ی شورای بحرین گفته شد که قطر همچنان به انجام “اقدامات تحریک‌آمیز” ادامه می‌دهد. این سخن تلویحاً اشاره داشت که دوحه به تعهدات نشست العلا پایبند نیست. غتم بعدتر اظهار داشت که منامه در پی گفتگویی با دوحه، بر سر “مسائل باقی‌مانده” است.
زمینه/تحلیل: با آنکه نشست شورای همکاری خلیج فارس در العلا رسماً به اختلافات بین قطر و چهارگانه‌ی عرب پایان داد، یخ روابط دوجانبه‌ی قبلاً منجمد، با سرعت‌های متفاوتی در حال آب شدن است.
همان‌طور که امواج.میدیا پیش‌تر گزارش کرده است، در ماه فروردین/ آوریل، مصر و قطر پس از سال‌ها کدورت گفتگوهایی دوجانبه داشتند. این جلسات منتهی شد به دعوت وزیر امور خارجه‌ی قطر از عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، برای سفر به دوحه. قابل توجه است که این دعوت به نمایندگی از امیر قطر، تمیم بن حمد آل ثانی بود. از آن زمان، دوحه در بعضی منازعات مربوط به مصر فعالانه مشارکت داشته است؛ برای مثال میانجی‌گری در اختلافی میان اتیوپی و مصر. دیگر نکته‌ی در خور توجه، این است که به دنبال پیش‌قدمی اخیر عربستان و بحرین در قبال قطر، مصر از بازگرداندن سفیر خود به دوحه خبر داد.
اما عربستان سعودی کشوری است که بیشتر از همه با قطر گرم گرفته است و اولین عضو چهارگانه‌ی عرب بود که پس از نشست العلا سفیر خود را به دوحه بازگرداند. افزون بر این، میزبانی عربستان از اجلاس شورای همکاری خلیج فارس، به خودی خود جلوه‌ای بود از نقش این کشور به عنوان رهبر ژئوپلیتیک در اتحادیه‌ی شش عضوی خلیج فارس؛ نقشی که عربستان تلاش کرد با بازگرداندن سفیر خود به دوحه تقویتش کند. این نشست همچنین اعتبار دیپلماتیک محمد بن سلمان ولیعهد سعودی را بهبود بخشید، همان‌طور او اولین رهبری بود که از امیر قطر در بدو ورود به العلا در دی/ ژانویه استقبال کرد.
بحرین نیز به پیروی از عربستان، برای بهبود روابط با قطر تلاش می‌کند، البته ظاهراً تمایل چندانی به این کار ندارد. گذشته از انگیزه‌های درخواست منامه برای ایجاد روابط بهتر با دوحه، زیانی، وزیر امور خارجه‌ی بحرین نقش فعالی ایفا کرده است.
وی قبلاً در اسفند/ فوریه از هیئت قطری دعوت کرده بود به منظور بحث در مورد اجرای توافق العلا به منامه سفر کند. با این همه، او بعداً ادعا کرد که قطر پاسخی نداده است.
از نظر زیانی هنوز مشخص نیست که “مسائل حل‌نشده”ی باقی‌مانده میان دو کشور چه هستند. با این حال، ماهیت عمومی اظهارات وی حاکی از آن است که بحرین در مورد مطالبه‌ی خود از آنچه که آن را پایبندی به توافق العلا میخواند، ثابت‌قدم خواهد ماند.
چشم‌انداز: در صورتی که بحرین و قطر برای “مسائل باقی‌مانده”ی خود راه حلی بیایند، امارات متحده‌ی عربی تنها عضو چهارگانه‌ی عرب خواهد بود که روابطش را با دوحه بهبود نداده است. این مایه‌ی تعجب نخواهد بود، چرا که امارات ظاهراً در جریان مذاکرات پیشین تمایلی به تعهد برای رفع محاصره نداشت. گذشته از این، با توجه به اینکه اخیراً در فیلمی که توسط امارات تأمین مالی شده، قطر به عنوان کشوری تروریستی به تصویر کشیده شده است، پر واضح است که این رشته‌ی بی‌اعتمادی سری دراز خواهد داشت.
کشورهای عضو چهارگانه‌ی عرب که در راه بهبود روابط با قطر گام برداشته‌اند، یحتمل همچنان سود اقتصادی را در نظر خواهند داشت. احتمالاً برنامه‌ی بلندپروازانه‌ی مدرن‌سازی عربستان به دنبال سرمایه‌گذاری دوحه است، که بحرین و مصر نیز می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
منبع:https://amwaj.media
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
