روابط ایران و روسیه: تداوم مشارکت در کنار منافع متضاد
مسکو و تهران ضمن مواضع مشترک در مذاکرات وین برای احیای برجام، در حوزه‌های مختلف برای از بین بردن نفوذ آمریکا با یکدیگر همکاری می‌کنند و این امر احتمال توافق‌نامه‌های دفاعی و نظامی بین دو کشور را در آینده افزایش می‌دهد. اندیشکده صهیونیستی موسسه مطالعات امنیت ملی در تحلیلی به قلم «دانیل راکوف و بات چن فلدمن» سعی کرده عرصه‌های همکاری و تضاد در روابط ایران و روسیه را به‌صورت تفصیلی مورد بررسی قرار دهد.
در بخش زیر به نکات و گزاره‌های اصلی این یادداشت اشاره می‌کنیم
- بدیهی است که دامنه وسیع تحریم‌های آمریکا علیه ایران و روسیه، این دو کشور را مجبور می‌سازد تا میزان روابط نظامی خود را در رسانه‌ها پنهان کنند. با توجه به قانون مقابله با مخالفان آمریکا از طریق تحریم‌ها (کاتسا)، کشورهایی که از مسکو سلاح تهیه می‌کنند با هزینه‌های سیاسی و اقتصادی قابل‌توجهی روبرو می‌شوند. ایران که درهرصورت تحت تحریم است، دغدغه خرید تسلیحات روسی را ندارد و پس از تعیین تکلیف مذاکرات وین می‌تواند قراردادهای جدیدی را با روسیه امضا کند. بر اساس گزارشات، ایران برای خرید جنگنده سوخو 30، جنگنده یاک 130، سامانه دفاع هوایی اس 400، زیردریایی‌های دیزلی، سامانه دفاع ساحلی باستیون و تانک‌های تی90 ابراز علاقه کرده است.
در گذشته و حال منافع متضادی بین روسیه و ایران وجود دارد و این مسائل بر توانایی دو کشور در تعمیق روابط تأثیر می‌گذارد که برای نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
- فایل صوتی ضبط‌شده از محمدجواد ظریف مبنی بر این‌که روس‌ها مانع بزرگ برای امضای توافق هسته‌ای (2015) بودند.
- کنار گذاشته شدن ایران از ترتیبات امنیتی برای حل بحران سوریه و تأکید مسکو بر ترتیبات امنیتی روسیه – ترکیه – قطر
- همسویی روسیه با عربستان سعودی و اسرائیل و اعطای آزادی عمل به اسرائیل برای هدف قرار دادن مواضع ایران و گروه‌های نیابتی آن در سوریه
رقابت بین آن‌ها در بازار انرژی و جذابیت پایین تولید تجاری روسیه برای اقتصاد ایران
نویسندگان در بخش دیگر تحلیل بر این عقیده هستند که در چند ماه آینده می‌توان روندهایی را شناسایی کرد که به دو طرف انگیزه‌های بیشتری برای تداوم همکاری می‌دهد که در بخش زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم
- تقریباً در هر سناریویی در مورد آینده توافق هسته‌ای، روابط تهران با غرب همچنان تنش آمیز باقی خواهند ماند؛ به‌گونه‌ای که ایران نمی‌تواند از شراکت خود با مسکو و پکن دست بردارد.
- در صورت تمدید توافق هسته‌ای، ایران قادر خواهد بود که به بازارهای جهانی نفت بازگردد که در آن روسیه نقش مهمی را در تنظیم قیمت از طریق اوپک پلاس برخوردار است؛ بنابراین ضرورت هماهنگی بین دو کشور در حوزه انرژی افزایش می‌یابد.
- خروج نیروهای ایالات‌متحده از افغانستان، مسکو و تهران را وادار می‌سازد تا برای جلوگیری از سرایت تهدیدات اسلام‌گرایان افراطی به سرزمین‌های خود، روابط مشترک را تقویت کنند.
نویسندگان در بخش پایانی یادداشت بر این نظر هستند: «در صورت توسعه گفتگوی عمیق آمریکا و روسیه در مورد سوریه، روسیه می‌تواند رویکرد فعال‌تری را علیه ایران اتخاذ کند.
اگرچه به دلیل بی‌اعتمادی بین مسکو و واشنگتن شانس انجام چنین گفت‌وگویی در حال حاضر کم به نظر می‌رسد، اما اسرائیل باید تسهیل چنین گفتمانی را در نظر بگیرد.»
منابع پژوهش در دفتر اندیشکده موجود است .
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
