عراق در شوک قتل شهردار کربلا

هفته‌ی گذشته، عبیر سلیم الخفاجی، شهردار شهر مقدس کربلا، در ۱۲۰ کیلومتری جنوب پایتخت عراق، هدف شلیک یک دانشجوی دکتری محلی قرار گرفت. این قتل در روز ۱۹ مرداد/ ۱۰ اوت، هنگامی صورت پذیرفت که شهردار، با همراهی محافظان، درحال نظارت بر تخریب سازه‌هایی بود که به طور غیرقانونی در زمین‌های دولتی ساخته شده بودند.

خفاجی در راه بیمارستانی در مرکز شهر جان باخت. ساعاتی پس از ارتکاب قتل، فرد متهم به این جنایت دستگیر شد و به سرعت معلوم شد که او در کنار تحصیل، به عنوان یک کارمند دولتی در بخش گردشگری مذهبی استان کربلا نیز اشتغال داشته است.

این مظنون، به قتل شهردار اعتراف کرد و دلیل آن را خشمش از اصرار خفاجی برای تخریب اموالش، یعنی خانه و فروشگاه‌های سرامیک و مبلمان منزل عنوان کرد.

نقطه‌ی عطف؟

این اولین بار نیست که یک مقام دولتی با وظیفه‌ی تخریب ساختمان‌های ساخته‌شده در زمین‌های دولتی، مورد هدف قرار می‌گیرد. با این حال، تاکنون این اتفاق برای یک کارمند دولتی با مقامی در حد شهردار نیفتاده بود. این حادثه به حدی جدی بود که باعث شد تا نخست‌وزیر مصطفی الکاظمی فوراً به کربلا سفر کند تا با متهم روبه‌رو شود. کاظمی در حضور رسانه‌ها، متهم را به تندی و با خشم سرزنش کرد و از دادگستری اشد مجازات را برای او خواستار شد.

در کربلا، نخست‌وزیر همچنین از راه‌اندازی پویش “شهید عبیر سلیم” برای برچیدن ساختمان‌های غیر مجاز در سراسر کشور خبر داد. به گفته‌ی محمد الموسوی، یکی از مقامات اداره‌ی رسانه‌ای شهرداری، کاظمی به فرمانده عملیات دستور داد از تیم‌های شهرداری که مشغول به تخلیه و تخریب محلات زاغه‌نشین هستند، محافظت کند.

تجاوز به اراضی تحت تملک دولت در عراق، پس از حمله‌ی آمریکا و متحدانش در سال ۱۳۸۱/ ۲۰۰۳ افزایش یافته است. این وضعیت با شدت گرفتن بحران مسکن در سراسر کشور و ضعف مستمر نهادهای دولتی وخیم‌تر شده است. در نتیجه، بسیاری از عراقی‌ها چاره‌ای جز زاغه‌نشینی نداشته‌اند. در آبان/ نوامبر گذشته، وزارت برنامه‌ریزی اعلام کرد که حدود ۱۲ درصد از مردم در مناطق زاغه‌نشین زندگی می‌کنند.

بر اساس گزارش‌ها امروزه ۴۰۰۰ محله‌ی زاغه‌نشین در سرتاسر عراق وجود دارد که تنها استان کربلا حدود ۱۰۰ محله‌ی اینچنینی را شامل می‌شود. موسوی، مقام دولتی محلی، به امواج.میدیا گفت که “شهرداری از مشکلاتی که شهروندان به دلیل بحران مسکن با آن مواجه هستند آگاه است.”

وی تأکید کرد که مقامات شهرداری در واقع ساختمان‌های مسکونی را تخریب نکرده‌اند، بلکه تخریب مربوط به ساختمان‌های تجاری و تنها تعداد محدودی از خانه‌هایی که مانع پروژه‌های جاری و حیاتی توسعه‌ی شهری می‌شوند، بوده است.

تجاوز به اراضی دولتی در کربلا به دو شکل اصلی دارد: ساختمان‌های مسکونی و تجاری. پس از موجی از اعتراضات و انتقادات گسترده در سال ۱۳۹۸/ ۲۰۱۹ به دلیل تخریب برخی از ساختمان‌های مسکونی، مقامات محلی محتاطانه‌تر به سراغ تخلیه‌ی خانه‌های فقیرنشین می‌روند. با این حال، شهرداری هر از چند گاهی دست به تخریب ساختمان‌های تجاری غیرقانونی ساخته‌شده در مناطق تعیین شده برای پروژه‌های شهری برنامه‌ریزی‌شده می‌زند.

سایه‌ای وسیع

قتل خفاجی به طور کلی بر عراق، و به طور خاص بر کربلا سایه انداخته است؛ شهری که طی چند سال گذشته شاهد بهبود شرایط بوده است.

در پی کشته شدن شهردار، نوعی از احساس غم و اندوه در میان کارکنان شهرداری و بسیاری از شهروندان عادی دیده می‌شود؛ کسانی که معتقدند خفاجی برای بازسازی این شهر تلاش بسیاری کرده بوده است. برخی انگشت اتهام را به سمت ائتلاف دولت قانون، به رهبری نوری المالکی، نخست‌وزیر سابق گرفته‌اند و ادعا می‌کنند که عامل این جنایت وابسته به این حزب است.

در پاسخ، ائتلاف دولت قانون در بیانیه‌ای ادعا کرد که مجرم، با این ائتلاف و هیچ‌یک از اعضای آن ارتباطی ندارد. فائز الجبوری، مدیر دفتر ائتلاف دولت قانون در کربلا، به امواج.میدیا گفت که “مجرم فقط کارمند شورای استان است و ما هیچ رابطه‌ی حزبی، اجتماعی و سیاسی با او نداریم.”

جنجالی که در پس‌زمینه‌ی این قتل در رسانه‌های اجتماعی عراق به راه افتاد، فرماندهی پلیس کربلا را بر آن داشت تا برخی از اعترافات متهم را برای رسانه‌ها فاش کند. مظنون در اعترافات خود وجود هرگونه انگیزه‌ی سیاسی را انکار کرد و قتل را عاقبت “یک لحظه خشم شیطانی” دانست.

ناظران در مورد کم‌رنگ شدن نقش و جایگاه نهادهای دولتی، به دلیل قتل مقامات عالی‌رتبه و قرار گرفتن آن‌ها در معرض خطرات مرگ‌بار، هشدار داده‌اند.

دکتر مصطفی البهادلی، استاد علوم سیاسی دانشگاه المستنصریه‌ی بغداد، به امواج.میدیا گفت: “حوادثی که کارمندان دولتی را هدف قرار می‌دهد، بر عملکرد کارکنان تأثیرات منفی می‌گذارد؛ چراکه ترس از جان، از کارکنان دقیق و کوشا، کارمندانی مردد و سهل‌انگارتر می‌سازد.”

بهادلی که عمدتاً سلاح‌ها را در دسترس و اختیار احزاب قدرتمند و خشن می‌داند، در ادامه خاطرنشان کرد که ازدیاد سلاح‌های خارج از کنترل دولت، منجر به تضعیف حکومت می‌شود.

در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد نصیف خطابی، استاندار کربلا، از تأثیرات گسترده و منفی قتل شهردار آگاه است. در واقع، شاید این‌که او فوراً وارد عمل شد تا علاوه بر سمت فرمانداری، جانشینی خفاجی در سمت شهردار را نیز بر عهده بگیرد، پیامی برای همکارنش و مجرمان احتمالی مشابه بود.

انتصاب وی به این سمت، با بیانیه‌ای رسمی همراه بودف مبنی بر این‌که “استاندار می‌خواهد به کارگران شهرداری انگیزه دهد و درگذشت شهردار را برای آن‌ها سبک‌تر کند.”

کربلا به عنوان مکان زیارتی بزرگ، که زیارتگاه‌های حسین بن علی، نوه‌ی پیامبر اسلام، و برادر ناتنی‌اش عباس را در خود جای داده است، سالانه میلیون‌ها زائر را به خود جذب می‌کند. این امر منجر به توسعه‌ی گسترده و آشکار هر دو مجموعه‌ی حرم‌ها و دیگر پروژه‌های شهری شده است. با توجه به اینکه بعید است این روند در آینده تغییر کند، کمپین شهرداری برای تخریب سازه‌های غیرقانونی که مانع از پروژه‌های عمرانی می‌شوند‌، ادامه خواهد یافت

منبع:https://amwaj.media