یک سال پس از توافقنامه ابراهیم : ضرورت تسریع عادی‌سازی روابط با اسرائیل

  تهدید مشترک منطقه‌ای از جانب ایران، انگیزه اصلی توافق‌نامه ابراهیم بوده است؛ اما با تغییر سیاست‌های ایالات‌متحده در دولت بایدن؛ فرایند عادی‌سازی روابط با اسرائیل شتاب و سرعت خود را ازدست‌داده است؛ زیرا دولت بایدن از ارائه پاداش امنیتی و اقتصادی به کشورهای عربی در تشویق آن‌ها برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل خودداری ورزیده است. در این راستا اندیشکده صهیونیستی موسسه مطالعات امنیت ملی در تحلیلی به قلم «یوئل گوزانسکی و یودی دکل» به تبیین و بررسی موانع پیشبرد توافق‌نامه ابراهیم صلح پرداخته است که در بخش ذیل به نکات و گزاره‌های اصلی آن اشاره خواهیم کرد

الف) ملاحظات امنیتی و اقتصادی مهم‌ترین نیروی محرکه توافق‌نامه ابراهیم بود. درواقع روابط کشورهای عربی با ایالات‌متحده و پاداش‌هایی که از دولت ترامپ دریافت کردند، باعث شد تا آن‌ها به سمت عادی‌سازی روابط با اسرائیل قدم بردارند.

اگرچه در دولت جدید آمریکا، فرایند عادی‌سازی روابط مورد تائید قرارگرفته؛ ولی از ارائه پاداش و مزایا به کشورهای عربی دیگر که مایل به‌به برقراری روابط با اسرائیل هستند، اجتناب نموده است.

ب) جنبش‌های فلسطینی قبل از حل مسئله فلسطین، تمایلی به پذیرش عادی‌سازی اعراب و اسرائیل ندارند. تشکیلات خودگردان فلسطین از شرکت در طرح‌های اقتصادی و انرژی منطقه‌ای بر اساس توافق‌نامه ابراهیم خودداری کرده و پیشنهاد عضویت امارات به مجمع گاز شرق مدیترانه را رد کرده است.

ج) کشورهای عربی احساس می‌کنند که با تغییر دولت در واشنگتن و تمایل آن به احیای برجام، همکاری با آمریکا و اسرائیل آسیب‌دیده است؛ بنابراین آن‌ها به دنبال ایجاد روابط موازی با ایران و حل‌وفصل اختلافات از طریق مذاکره هستند. تهران از ابوظبی و منامه می‌خواهد که سرعت عادی‌سازی خود با اسرائیل را کند کرده و متعهد شوند از حضور نظامی اسرائیل در خلیج‌فارس جلوگیری می‌کنند.

نویسنده در بخش دیگر یادداشت بر این نظر است که موانع متعددی وجود دارد که عضویت و تعمیق توافق‌نامه ابراهیم را برای کشورهای منطقه دشوار می‌کند:

• برجسته‌ترین مورد، سیاست دولت بایدن است که به دنبال کاهش حضور نیروهای آمریکا در منطقه می‌باشد. این مسئله اهمیت خاورمیانه و گزینه نظامی در مقابل ایران را کاهش می‌دهد. این سیاست نگرانی زیادی را در بین کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس ایجاد کرده است؛ زیرا آن‌ها از این هراس دارند که امنیت آن‌ها در مقابل توسعه‌طلبی ایران، توسط ایالات‌متحده تضمین نشود.
• توافق بین ایالات‌متحده و سایر قدرت‌های بزرگ با ایران در مورد بازگشت به توافق هسته‌ای، ایران را قادر می‌سازد تا نفوذ منفی و رفتار اهریمنی خود را در منطقه افزایش دهد و این امر می‌تواند کشورهای عربی را مجبور کند تا سطح روابط با اسرائیل را کاهش دهند.
• کشورهای عربی در هنگام تشدید درگیری نظامی بین اسرائیل با فلسطین و لبنان، پیشبرد توافقات عادی‌سازی با اسرائیل را دشوار خواهند دید.

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند پیشرفت روابط با اسرائیل را به تأخیر بیندازد، استفاده از بازیگران نیابتی توسط ایران برای اختلال در مسیرهای دریایی، بنادر تأسیسات استراتژیک و زندگی روزمره در کشورهایی است که توافقنامه ابراهیم را امضا کرده‌اند.

نویسندگان در بخش دیگر یادداشت معتقدند:

• «با توجه به نگرانی در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس درباره خروج آمریکا از منطقه، اسرائیل باید دولت بایدن را وادار به ترویج توافقنامه ابراهیم کند. استدلال اصلی برای ترغیب دولت بایدن، ارتباط جدید میان شرکای واشنگتن در منطقه است که ضمن تقویت ثبات، می‌تواند برای ایالات‌متحده انعطاف‌پذیری‌هایی ایجاد کند تا مشکلات منطقه‌ای و جهانی را رسیدگی نماید. دولت بایدن در عوض از اسرائیل بخواهد از اقداماتی که اجرای راه‌حل دو کشور را در عرصه درگیری اسرائیل و فلسطین پیچیده می‌کند، خودداری نماید. با توجه به تهدیدات موشکی و پهپادی ایران و گروه‌های نیابتی آن در منطقه، اسرائیل می‌تواند به کشورهای عربی خلیج‌فارس سامانه دفاع هوایی منطقه‌ای ارائه دهد. یک سیستم دفاعی مؤثرتر، احساس امنیت آن‌ها را در مقابله با چالش‌های ایران در منطقه تقویت می‌کند.»

https://www.inss.org.il/publication/abraham-accords-one-year/

منابع پژوهش در دفتر اندیشکده موجود است .