روابط سیاسی ترکیه و رژیم‌صهیونیستی پس از ابراز علاقه اخیر اردوغان به «احیای مناسبات دوجانبه سیاسی» و سفر رئیس رژیم‌صهیونیستی به آنکارا، گرم‌تر شده است. مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه هم برای نخستین بار بعد از 13 سال با یائیر لاپید، وزیر خارجه رژیم‌صهیونیستی به صورت تلفنی گفتگو کرده است.
اگرچه روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی در 12 سال گذشته در ابعاد سیاسی و دیپلماتیک قطع شده بود، اما همکاری‌ها در عرصه‌های تجاری – اقتصادی و حتی نظامی – اطلاعاتی و همچنین گردشگری برقرار بود.
اکنون دولت ترکیه علاوه‌بر تلاش برای احیای مناسبات دوجانبه به دنبال برقراری روابطی فراتر از مناسبات عادی و معمول دیپلماتیک است. اردوغان پیشنهاد داده است آنکارا و تل‌آویو برای انتقال گاز طبیعی رژیم‌صهیونیستی به اروپا از خاک ترکیه با یکدیگر همکاری کنند! مذاکرات مربوط به «خط لوله گازرسانی» رژیم‌صهیونیستی – ترکیه در سال 2016 میلادی آغاز شد که هنوز به نتایج مطلوبی نرسیده است.
درحالیکه دولت ترکیه برای بازسازی روابط سیاسی با رژیم‌صهیونیستی تلاش می‌کند، سخنگوی اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم‌صهیونیستی در اظهارنظری قابل تأمل اعلام کرده است «ما با ترکیه با دقت بسیار زیاد پیش خواهیم رفت، خیلی آهسته. ما نباید خود را متعهد به نوعی پاکی و خلوص نشان دهیم».
نکته مهمی که در احیای روابط دوجانبه وجود دارد، این است که طرفی که پیشقدم شده، دولت ترکیه است. ترکیه حتی مسائل مربوط به فلسطین را نیز از احیای روابط دوجانبه حذف کرده است. با در نظر گرفتن این موضوع، اظهارات سخنگوی هرتزوگ کاملاً طبیعی است؛ رژیم‌صهیونیستی که در سال‌های اخیر اقدام به برقراری روابط پنهان و آشکار با برخی کشورهای عربی نموده است، دیگر مانند گذشته از نظر «»راهبردی نیازی به ترکیه ندارد. اگرچه ترکیه به دنبال یک «شراکت اقتصادی» و شاید راهبردی با رژیم‌صهیونیستی است، اما چنین رویکردی در تل‌آویو دیده نمی‌شود. برای تل‌آویو احیای روابط در سطح عادی، کافی است.
اهداف ترکیه از بهبود روابط با رژیم صهیونیستی
«اقتصاد» مؤلفه اصلی دولت ترکیه برای ترمیم روابط خارجی با تل‌آویو است. در ماه‌های اخیر، شاخص‌های اقتصادی در ترکیه وضعیت مطلوبی نداشته و نرخ تورم در این کشور به بیش از 50 درصد رسیده است. این در شرایطی است که آستانه تحمل و تاب‌آوری مردم ترکیه در مقابل مشکلات اقتصادی پایین است. از همین‌رو، دولت ترکیه درصدد احیای مناسبات دوجانبه با رژیم‌صهیونیستی و در نتیجه گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجارت خارجی با این رژیم است.
دوره چهار ساله ریاست جمهوری ترامپ یک فرصت مغتنم برای دولت اردوغان بود. به‌طوری‌که روابط دو کشور از سطوح رسمی در بیشتر موضوعات فراتر رفته و به روابط تجاری خانوادگی ارتقاء یافته بود. اما با روی کار آمدن بایدن این ماه عسل چهار ساله پایان یافت.
برخلاف دوره ترامپ، در دولت بایدن نه‌تنها توجه مطلوبی به دولت ترکیه نمی‌شود، بلکه کاخ سفید به یک منتقد جدی رفتارهای آنکارا در سیاست داخی و خارجی تبدیل شده است. ازهمین‌رو، دولت ترکیه از طریق احیای روابط خارجی با رژیم‌صهیونیستی، در پی جلب «حمایت لابی‌های صهیونیستی – آمریکایی» از حزب عدالت و توسعه برای باقی ماندن در قدرت است.
رژیم‌صهیونیستی نیز اهداف مهمی را از بازسازی روابط سیاسی با ترکیه دنبال می‌کند که بی‌ارتباط با جایگاه و موقعیت منطقه‌ای و بین‌المللی ترکیه نیست. نخست آنکه ترکیه یکی از اعضای مهم سازمان آتلانتیک شمالی موسوم به «ناتو» است. دوم اینکه این کشور «یکی از سه قدرت بزرگ منطقه‌ای» در کنار ایران و عربستان است. علاوه‌براین، رژیم‌صهیونیستی ترکیه را «سنگر محکمی» در برابر نفوذ جمهوری اسلامی ایران در سوریه می‌داند.
پیامدها
ترکیه در حالی روند بازسازی روابط سیاسی با رژیم‌صهیونیستی را آغاز کرده است که فلسطین همچنان ماهیت وجودی ثابت خود را حفظ کرده است. هیچ تغییر و تسامحی در آرمان ملت فلسطین حول مبارزه با رژیم‌صهیونیستی و آزادی قدس شریف به وجود نیامده است. ضمن آنکه فلسطین همچنان مسئله نخست جهان اسلام است که ترکیه یکی از کشورهای بزرگ، مهم و تاثیرگذار آن است.
براساس نتیجه نظرسنجی سالانه «ارزیابی جوانان عربی» در سال 2021، حدود 88 درصد جوانان مسلمان و عرب، رژیم‌صهیونیستی را دشمن خود می‌دانند و معتقدند عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با تل آویو نتوانسته اشغالگری این رژیم را تحت الشعاع قرار دهد!
در چنین شرایطی، دراز کردن دست دوستی آنکارا به سوی تل‌آویو، چیزی جز «بدنامی برای دولت ترکیه» و «ضربه بزرگ به آینده و سرمایه سیاسی اردوغان» و «تضعیف فزاینده موقعیت حزب عدالت و توسعه» تعبیر نمی‌شود. ضمن اینکه در افکار عمومی اسلامی و منطقه نیز دولت اردوغان و حزب متبوع او با «کاهش اعتبار، حیثیت و وجهه سیاسی» مواجه خواهند شد.
نکته پایانی
مشکلات و بحران اقتصادی ترکیه گذرا است و می‌توان با تدابیر داخلی و منطقه‌ای و بدون اینکه نیازی به «عادی‌سازی رابطه سیاسی با تل‌آویو» باشد، آ‌نها را برطرف کرد. اینکه دولت ترکیه برای عبور از مشکلات اقتصادی و حتی پیروزی در انتخابات آتی، مسیر دشوار و پرهزینه‌ای را انتخاب کرده است، آن‌هم در شرایطی که روز به روز احساسات ضدصهیونیستی در افکار عمومی اسلامی و عربی حتی در داخل ترکیه تشدید می‌شود، چشم‌انداز مطلوبی در پیش روی آنکارا قرار نخواهد داد.
