تاثیر عقب نشینی نیروهای نظامی آمریکا از عراق بر حکومت محلی کردستان عراق

نیروهای رزمی آمریکا، یکسال بعد از عقب نشینی نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان، از عراق نیز عقب نشینی خواهند کرد . عراق علاوه بر بحران سیاسی و اقتصادی، با تهدیدات سازمانهای تروریستی، گروه های شبه نظامی غیر دولتی، وجود تنش ناشی از درگیری آمریکا و ایران درعراق روبرو است؛ در چنین شرایطی عقب نشینی آمریکا برکردهای عراقی که حامی ادامه حضور آمریکا هستند، چه تاثیری در بر دارد؟
عراق به صحنه درگیری میان ایران و آمریکا تبدیل شده است. شبه نظامیان طرفدار ایران پایگاه های نظامی و سفارت آمریکا را مورد حملات موشکی و راکتی قرارداده و موج تنش بین ایران و آمریکا را تشدید می کنند. بعد از کشته شدن ژنرال قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس معاون رئیس حشد الشعبی در ژانویه 2020 میلادی، نمایندگان شیعه مجلس عراق تحت تاثیر و فشارایران، قانون خروج نیروهای خارجی و آمریکا از عراق را بدون مشارکت نمایندگان سنی و کردی تصویب کردند. ایران نیز برای گرفتن انتقام به پایگاه های آمریکا حملات موشکی انجام داد و شبه نظامیان عراقی تحت حمایت ایران نیز به مقرهای نظامی آمریکا حملاتی را انجام می دهند.
بنا به توافق نامه چهارمین دور مذاکرات راهبری آمریکا و عراق، نیروهای رزمی آمریکا تا آخر سال 2021 میلادی از عراق خارج خواهند شد و تنها نیروهای نظامی مشاور و آموزشی نظامی آمریکا در عراق باقی خواهند ماند.
تنش حشد الشعبی
تعدادزیادی از افراد و گروه های سیاسی متحد آمریکا درعراق ، از جمله کردهای عراق توان و دستاوردهای سیاسی، اقتصادی و انرژی خود را مدیون استقرا نیروهای نظامی آمریکا در عراق می دانند. بدین سبب نگران تاثیر منفی عقب نشینی نیروهای آمریکایی از عراق بر خود هستند.
آمریکا در سال 1991 میلادی مدار 36 درجه شمال عراق را منطقه پرواز ممنوع و استقرار نیروی چکشی حامی کردها اعلام کرد و حکومت خودمختار کردستان را به صورت عملی تشکیل داد. بعد از اشغال عراق توسط آمریکا در سال 2003 میلادی، بر پایه قانون اساسی جدید عراق “حکومت محلی کردستان عراق” مشروعیت قانونی کسب کرد. اما تهدیدات سازمان های تروریستی پ ک ک و داعش، سلب نتایج رفراندم استقلال کردستان و خارج کردن کنترل کرکوک از اختیار کردهای عراقی توسط شبه نظامیان شیعه و ادامه تنش بین از آنها، سیاست سرکوب گرایانه ایران در عراق، کردهای عراق را با دوران جدید تنش های روز افرون روبرو خواهد کرد.
مسعود بارزانی رئیس حزب دموکرات کردستان عراق و رئیس سابق حکومت محلی کردستان ناچارشد که برای آرام کردن افکار عمومی و رفع نگرانی مردم درباره احتمال خروج نیروهای نظامی آمریکا از منطقه اعلام کند که مسئله افغانستان قابل قیاس با حکومت محلی کردستان عراق نیست. سخنان وی نشان می دهد که کردهای عراق تحت تاثیر نتایج منفی عقب نشینی آمریکا از عراق بعد از عقب نشینی آمریکا از افغانستان هستند.
احتمال عقب نشینی آمریکا از عراق مانند عقب نشینی آمریکا از افغانستان وجود ندارد. اما تاثیر عقب نشینی آمریکا از عراق بر ایجاد تنش تحمیلی بر کردهای عراقی قابل بحث است. دو شهر اربیل و سلیمانیه که تحت کنترل خانواده بارزانی و خانواده طالبانی قرار دارد به صورت “دولت شهر” مجزا سیاسی، امنیتی و اطلاعاتی اداره می شود و از لحاظ اقتصادی و سیاسی با فساد و اختلاس و بی ثباتی شدید روبرو هستند.

آمریکا در سال 2011 میلادی نیروهای رزمی خود را از عراق خارج و در سال 2014 برای مبارزه با داعش به عراق باز گرداند. آمریکا اعلام کرده است که نیروهای رزمی خود را از عراق خارج خواهد کرد و تنها نیروهای نظامی مشاور و آموزشی آمریکا در عراق باقی خواهند ماند. اما گروه های سیاسی و شبه نظامی شیعه عراق تحت حمایت ایران درباره این مسئله متقاعد نشدند و حملات موشکی و پهپادی آنها علیه مقرهای آمریکا ادامه یافت. یکی از بحث های مورد نظر این است که آیا نیروی هوایی و یگان های پهپهادی و سامانه پدافند هوایی آمریکا نیز از عراق خارج خواهند شد؟ ناتو بعد از اعلام عقب نشینی آمریکا از عراق، اعلام کرد که نیروهای نظامی خود را در عراق افزایش خواهد داد و این تصمیم نیز عامل تحریک کننده ای خواهد بود. گروه های شبه نظامی تحت حمایت ایران ممکن است که ، نه تنها بر خروج نیروهای نظامی آمریکا، بلکه مانند افغانستان و یا تحت تاثیر ایدئولوژی های تحت تاثیر ایران، برخروج نیروهای نظامی ناتو از عراق نیزتاکید کنند و بدان اصرار ورزند و حتی ممکن است علاوه بر انجام حملات علیه پایگاه های نظامی آمریکا، به مقرهای نیروهای ناتو نیز حمله کنند.
آ مریکا نیروهای نظامی رزمی خود را از عراق خارج خواهد کرد، اما نیروهای نظامی و دیپلماتیک خود را در این کشور حفظ خواهد کرد. بدین سبب عقب نشینی آمریکا از عراق شبیه عقب نشینی آمریکا از افغانستان نخواهد بود و نتایج متفاوتی را نیز دربر خواهد داشت.
کردهای عراق اعلام کرده اند که اگر آمریکا از عراق خارج شود، کردستان عراق آماده میزبانی نیروهای آمریکایی در منطقه حکومت محلی کردستان عراق است. اما گروه های شبه نظامی شیعه عراقی به مقابله با سیاست های کردها پرداخته و اعلام کردند که کردستان عراق نیز بخشی از خاک عراق است و نباید نیروهای نظامی آمریکا در منطقه کردستان مستقر شوند. چنانکه شبه نظامیان شیعه چندبار فرودگاه بین المللی اربیل و پایگاه نظامی الحریر را با موشک و پهپادها مورد حمله قرار داده اند. شبه نظامیان عراقی بعد از فروپاشی اعتبار آمریکا در افغانستان، برای وادار کردن آمریکا به عقب نشینی از عراق، تلاش خواهند کرد. اگر آمریکا تحت فشار پایگاه های نظامی خود را در منطقه حکومت محلی کردستان عراق را برچیند، سرکنسولگری های آمریکا مورد هدف قرار خواهد گرفت.
حزب کارگران کردستان/ پ ک ک؛ نیروهای محلی سنجار(یگان‌های مقاومت سنجار یا ی. ب. ش / متشکل از ایزدی ها) را سازماندهی کرده است. حشد الشعبی نیز برای آنها بودجه اختصاص داده است. با توجه به روابط پ ک ک با شبه نظامیان شیعه عراق، پ ک ک و شبه نظامیان شیعه به صورت جدا از همدیگر حکومت محلی کردستان عراق را مورد حملات خود قرار می دهند. اگر حکومت محلی کردستان عراق عملیات نظامی نجات سنجار را آغاز کند، اربیل با حملات متحد پ ک ک و شبه نظامیان شیعه روبرو خواهد شد.
شبه نظامیان شیعه از خلاء قدرت ناشی از عقب نشینی آمریکا بهره برداری کرده و با انگیزه های مختلف به حکومت محلی کردستان عراق حمله خواهند کرد و آنرا به عنوان برگ پیروزی علیه کردهای عراق در روند تنش بین اربیل با بغداد درباره مناطق اختلافی بکار خواهند گرفت. زیرا حکومت بغداد نتوانسته است که شبه نظامیان شیعه را تحت کنترل خود قرار دهد و آمریکا نیز به ندرت حملاتی را علیه شبه نظامیان شیعه انجام می دهد. عقب نشینی آمریکا از عراق، شبه نظامیان شیعه را در اجرای عملیات و حملات جسورتر خواهد کرد. حکومت محلی کردستان عراق در 25 سپتامبر 2017 میلادی همه پرسی و رفراندم استقلال را برگزار کرد و در 16 اکتبر 2017 میلادی ارتش عراق با مشارکت و حمایت شبه نظامیان شیعه همه مناطق اختلافی و کرکوک را تحت کنترل خود قرار داد. کردها انتظار داشتند که آمریکا از آنها در مقابل ارتش عراق حمایت کند. اما پیشمرگان کرد ناگهان از کرکوک عقب نشینی کردند و دو حزب کردستانی عراق همدیگر را متهم به خیانت کردند. کردهای عراقی حملات شبه نظامیان شیعه عراق در 16 اکتبر 2017 میلادی را تهدیدی علیه دستاوردهای خود تلقی کردند.
تهدیدات پ ک ک و داعش
حکومت مرکزی عراق/ بغداد با حکومت محلی کردستان عراق/ اربیل در نهم اکتبر 2020 میلادی قراردادی درباره لزوم خروج پ ک ک و حشد الشعبی از سنجار را امضاء کردند. گروه تروریستی پ ک ک بعد از امضاء این قرارداد برای اعتزاض بدان پیشمرگان کرد، پلیس و کارمندان و مردم غیرنظامی منطقه حکومت محلی کردستان عراق را مورد حملات تروریستی قرار داد. پ ک ک؛ حزب دموکرات کردستان عراق با مرکزیت اربیل را متهم کرد که از عملیات نظامی هوایی و نیروی زمینی ترکیه در شمال عراق حمایت می کند. بدین سبب پ ک ک حملات خود را علیه پیشمرگان کردستان تشدید کرد.

داعش که گفته می شود در نهم دسامبر 2017 میلادی شکست خورده است، در چند مدت اخیر حملات خود را در مناطق اختلافی میان اربیل و بغداد افزایش داده و حکومت محلی کردستان عراق را تهدید می کند.
داعش در سوم اوت 2014 میلادی به منطقه بی دفاع سنجار که مکان سکونت ایزدی ها است حمله کرد و هزاران نفر از مردم ایزدی تحت ظلم و ستم داعش قرار گرفتند. هنگامیکه داعش به حدود 40 کیلیومتری اربیل رسید، کردهای عراقی هراسان شده به فرودگاه و اتوبان ها سرازیر شده و تلاش کردند که به سمت شمال کشور و مرزهای ترکیه حرکت کنند و حتی به جمع آوری و ذخیره مواد غذایی و نفت و سوخت پرداختند. تعداد زیادی از مردم نیز به صورت داوطلبانه برای مبارزه با داعش به صفوف پیشمرگان کرد پیوستند. پیشمرگان کرد عراق تجارب مبارزه با داعش را بدست آورده اند. اما حملات داعش در مناطق اختلافی افزایش یافته است و تلاش می کند که از خلاء قدرت ناشی از عقب نشینی نیروهای آمریکایی بهره برداری کرده و اوضاع عراق را بی ثبات کند.
سیاست اعمال فشار ایران بر حزب دموکرات کردستان ایران
ایران که تلاش می کند نفوذ خود را در منطقه حکومت محلی کردستان عراق افزایش دهد و در سلیمانیه نیز نفوذ گسترده ای دارد، اما از برقراری روابط نزدیک اربیل با ترکیه و آمریکا ناخشنود است. بدین سبب ممکن است که سیاست اعمال فشار بر حکومت محلی کردستان عراق را افزایش دهد. ایران با بهره برداری شبه نظامیان شیعه، حکومت بغداد و برقراری ارتباط خود با پ ک ک در جریان جنگ سوریه، می تواند سیاست اعمال فشار خود را بر حزب دموکرات کردستان ایران و حزب دموکرات کردستان عراق افزایش دهد. ایران ابزار های مختلف برای اعمال فشار بر حکومت محلی کردستان عراق را در اختیار دارد. ایران حزب دموکرات کردستان ایران مستقر در کردستان عراق را سازمان تروریستی اعلام کرده است و می تواند به اردوگاه ها و مقرهای حزب دموکرات کردستان ایران حملاتی را انجام دهد. ایران متهم است که در سالها و ماه های قبل مقرهای حزب دموکرات کردستان ایران را مورد حملات توپخانه ای و موشکی قرار داد و در کشورهای اروپایی و اربیل رهبران حزب دموکرات کردستان ایران را ترور کرد. ترور یکی از رهبران حزب دموکرات کردستان ایران در اربیل در چند مدت اخیر ، نشان می دهد که ایران سیاست اعمال فشار بر کردستان عراق را افزایش خواهد داد. ایران به طور رسمی از حکومت عراق درخواست کرده است که گروه های مخالف ایران در عراق را اخراج کند.
بعد از برگزاری رفراندم استقلال کردستان عراق در 25 سپتامبر 2017 میلادی، ارتش عراق و حشد الشعبی مناطق اختلافی و کرکوک را از کنترل حکومت اربیل خارج کردند. مسعود بارزانی و حزب دموکرات کردستان عراق، بافر و لاهور طالبانی دو رهبر همتراز اتحادیه میهنی کردستان عراق را به علت عقب کشاندن نیروهای پیشمرگان کرد از کرکوک به خیانت متهم کردند. کردهای عراق و دو حزب کردی برای مقابله با تهدیدات خارجی، باید پیشمرگان کرد تحت کنترل حزب دموکرات کردستان عراق حاکم بر اربیل و اتحادیه میهنی کردستان عراق حاکم بر سلیمانیه را متحد و برای حل اختلافات مذاکره و برای مبارزه با اختلاس و رفع بیکاری همکاری کنند و برای پیشگیری از اعتراضات توده مردم کردستان ناشی از خودداری حکومت بغداد از پرداخت سهم درآمد نفتی و بودجه اختصاصی تدابیری را اتخاذ کرده و به منابع مالی و درآمدهای عمومی منطقه تنوع بخشیده و برای پرداخت حقوق کارمندان و کارگزان و مردم کرد شرایط لازم را فراهم کنند. حکومت محلی کردستان عراق برای پیشگیری از ایجاد خلاء قدرت بعد از خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق و ممانعت از بهره برداری ایران از خلاء قدرت در راستای اعمال فشار و اجرای سیاست هژمونیک و توسعه طلبی در این منطقه، باید با ترکیه روابط خود را گسترش داده و برای مبارزه با پ ک ک و داعش بیش از پیش به همکاری نزدیک با ترکیه ادامه دهند.