تغییر شرایط در افغانستان و تاثیر آن بر آسیای میانه

 وی در سال 2021 میلادی در رشته روابط بین المللی انستیتو علوم اجتماعی دانشگاه غازی آنکارا با ارائه پایان نامه “تاثیر و بهره برداری مذهب شیعه در سیاست خارجی ایران: ارزیابی ژئوپلیتیک” فارغ التحصیل دکترا شد. دکتر سید محمد سیدی اصل به زبان ترکی، فارسی و انگلیسی مسلط است و تعداد زیادی مقالات آکادمیک نوشته است) نوشت: یکی از نیازهای اصلی انسانها احساس امنیت است. امنیت مرزی یکی از مسائل مهم کشورهاست. نا امنی مرزی کشورها، تاثیر منفی اقتصادی ، سیاسی، فرهنگی و نظامی کشورهای منطقه دارد. بدین سبب از نظر همه انسان ها و به ویژه ساکنان شهرها در کشورهای حفظ مختلف امنیت مرزی اهمیت زیادی دارد. تحولات اخیر در افغانستان و بی ثباتی روز افزون، وضعیت و احساس ناامنی را بوجود آورده است. ناامنی مرزی افغانستان تاثیر مستقیم و غیر مستقیم بر کشورهای همسایه و به ویژه کشورهای آسیای میانه دارد. بدین سبب کشورهای آسیای میانه نگران تحولات افغانستان هستند. ازبکستان تاجیکستان و ترکمنستان از پنج کشور آسیای میانه همسایه افغانستان ، نگران امنیت ملی خود هستند.
کشورهای آسیای میانه و افغانستان تاریخ، فرهنگ نژاد و زبان مشترک دارند. در افغانستان گروه های قومی ازبک تاجیک و ترکمن ساکن هستند. بدین سبب برقراری روابط صلح آمیز افغانستان با کشورهای آسیای میانه اهمیت زیادی دارد. تحولات مثبت ویا منفی افغانستان بر کشورهای آسیای میانه تاثیر عمیقی برجای می گذارد. کشورهای آسیای میانه در 20 سال اخیر با درگیری مسلحانه و یا جنگ داخلی روبرو نشده اند. اما حاکم شدن طالبان بر افغانستان تغییراتی در شرایط امنیتی منطقه ای آسیای میانه ایجاد خواهد کرد. اوج گیری تکر و گرایش افراطی حاکم بر افغانستان، سایر گروه ها و جریانات اسلامی را نیز تحریک و فعال خواهد کرد. ازبکستان و تاجیکستان بشدت نگران فعالیت گروه تروریستی داعش خراسان فعال در افغانستان هستند. زیرا اتباع این کشورها نیز عضو گروه های تروریست افراطی و داعش هستند. گفته می شود که طالبان جماعت انصارالله را که حکومت دوشنبه آنرا ترویستی می نامد مسئول تامین امنیت مرزی افغانستان با تاجیکستان کرده است. جماعت انصرالله به “طالبان تاجیگ” شهرت پیدا کرده است. مقامات امنیت مرزی تاجیکستان اعلام کرده اند که دویست نفر از “تاجیک های طالبان” تحت فرماندهی محمد شریف اف در مرزهای افغانستان با تاجیکستان مستقر شده اند. [1] کشورهای آسیای میانه همچنین نگران آغاز موج پناهندگی به آسیای میانه و روسیه و نیز نفوذ شبکه های قاچاق مواد مخدر به آسیای میانه و انتقال مواد مخدر به اروپا هستند. بدین سبب نمایندگان روسیه، ازبکستان و ترکمنستان در دوحه با نمایندگان طالبان درباره مسائل امنیتی، قاچاق مواد مخدر و مسائل دیگر مذاکره کردند. مذاکرات مزبور نیز نشان می دهد که حاکمیت طالبان تاثیر آشکاری بر کشورهای آسیای میانه دارد. روسیه، تاجیکستان و ازبکستان برای مقابله با تهدیدات تروریستی در میدان آزمایش جنگ در ایالت ختن تاجیکستان رزمایش نظامی مشترک انجام دادند. شیر علی میرزا وزیر دفاع تاجیکستان گفته است: هرگونه حادثه و تحولی در افغانستان، نه تنها منطقه آسیای میانه بلکه اورآسیا را تحت تاثیر منفی و مخرب خود قرار خواهد داد. [2]
روسیه به پایگاه نظامی 201 تاجیکستان سلاح های سنگین و زرهی اعزام کرده است. [3]
بنا به گزارش خبرگزاری بین‌المللی روسیه ریا نووستی؛ روسیه خودروهای نظامی، تانک نفربرزرهی، بالگرد،موشک ضد تانک کورنت نیز درپایگاه تاجیکستان مستقر کرده است. [4] تاجیکستان به دلیل احساس ناامنی ناشی از پیشروی طالبان به سوی استان های شمالی و شمالشرقی افغانستان ، بیست هزار نیروی نظامی را به مرزهای تاجیکستان با افغانستان اعزام کرده است. ویلادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه ضمن اشاره به حوادث دهه 1990 و دهه 2000 میلادی گفت: روسیه اجازه نخواهد داد که تروریست ها تحت پوشش پناهجو وارد روسیه شوند. مسئله پناهجویان به طور مستقیم بر امنیت ملی روسیه تاثیر می گذارد.

تسلط طالبان بر کابل و افغانستان ، همه کشورهای همسایه و منطقه را بشدت نگران کرده است. در کشورهای آسیای میانه و روسیه فعالیت گروه های افراطی ممنوع است. اما بحران منطقه ای می تواند تیم های خفته تروریستی را بیدار و فعال کند. تجارت مواد مخدر ناشی از افغانستان نیز امنیت کشورهای آسیای میانه را تهدید می کند. نفوذ تروریست ها بعد از آغاز موج پناهجویان ، به ناامنی و بی ثباتی کشورهای همسایه و آسیای میانه دامن می زند و امنیت ملی کشورها را تضعیف می کند.