روابط نزدیک ترکیه و امارات عربی متحده

 روابط ترکیه و امارات عربی متحده که بعد از آغاز انقلابات عربی شکننده و متشنج شده بود، اما بعد از شکست ترامپ در انتخابات و تغییر حکومت در آمریکا، روابط دو کشور نیز تحت تاثیر انتخابات آمریکا در حال تغییر است. ترکیه و امارات عربی متحده در لیبی، سوریه و یمن و دریای مدیترانه شرقی و شاخ آفریقا و مسائل منطقه ای مواضع متفاوت ومتضادی داشتند و اما در دوره جدید مواضع دو کشور به همدیگر نزدیک شده است.
وزیران امورخارجه ترکیه و امارات عربی متحده در آوریل 2021 تلفنی مذاکره و بر عادی سازی روابط براساس احترام متقابل تاکید کردند. میان دو کشور پیام های مثبت ردوبدل می شود اما انور قرقاش وزیر مشاور دولت در امورخارجه که مواضع خصمانه دربرابر ترکیه داشت، مانع عادی سازی روابط بود. بعد از برکناری وی مناسبات ترکیه و امارات به سوی عادی شدن پیشرفته است. انور قرقاش به یک پست خنثی بنام” مشاور دیپلماسی رئیس دولت امارات عربی متحده منصوب شد. بدین ترتیب ابوظبی شرایط برای عادی سازی روابط با ترکیه را فراهم کرد. رسانه های ابوظبی نیز تعداد اخبار منفی درباره ترکیه را کاهش دادند.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی که رئیس عملی امارات عربی متحده است از سال 2016 میلادی تاکنون برای اولین بار در 31 اوت تلفنی گفتگو و بر توسعه روابط تاکید کردند.
عوامل مختلف منطقه ای شرایط عادی سازی ترکیه و امارات را فراهم کرده است. دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا به کشورهای خلیج(فارس) چک سفید برای اجرای سیاست تهاجمی داده بود. اما انتخاب جو بایدن به ریاست جمهوری،سیاست های کشورهای خاورمیانه را به صورت قابل توجهی تغییر داد. بدین ترتیب بحران ساختگی ایجاد شده در منطقه در ژانویه 2021 میلادی پایان یافت و روابط کشورهای خلیج(فارس) روال عادی بخود گرفت. البته امارات عربی متحده از لغو تحریم و محاصره قطر ناخوشنود است. امارات عربی متحده با ساخت فیلم سینمایی The Misfitsهالیوود به سیاه نمایی چهره قطر ادامه داد اما روابط دیپلماتیک عادی با قطر برقرار کرده است.
ایران و عربستان سعودی دو رقیب سنتی نیز از آوریل 2021 میلادی در بغداد مذاکرات عادی سازی روابط دو جانبه را آغاز کردند. ابراهیم رئیسی عضو جناح محافظه کار هم از عادی سازی روابط تهران و ریاض و گفتگوهای سازش حمایت می کرده و به مذاکرات ادامه می دهد.
مصر و عربستان سعودی که در خاورمیانه سیاست مقابله با ترکیه را در پیش گرفته بودند، اما ناچار شدند که سیاست عادی سازی روابط با ترکیه و مذاکرات برای برقراری روابط نزدیک را آغاز کنند.
امارات عربی متحده نیز نمی تواند خارج از روند عادی سازی روابط میان کشورهای منطقه باقی بماند. در نتیجه ناچار شده است که روابط عادی سازی با ترکیه را آغاز کند.
آغاز تحولات منطقه ای از سال 2021 میلادی، بلوک مخالف ترکیه را وادار کرده است که پیام مثبتی به ترکیه ارسال و از مواضع خصومت آمیز عقب نشینی کنند. یکی از دلایل این قضیه تغییر حکومت آمریکا و انتخاب جوبایدن به ریاست جمهوری است.
متلاشی شدن اتحاد ترامپ و محمد بن سلماندر اوایل سال 2021 در منطقه خلیج(فارس) تحریم قطر لغو شد و اختلافات عربستان سعودی و امارات عربی متحده درباره بحران یمن، سهم تولید نفت و مسائل دیگر آشکار شد. امارات عربی متحده پر مدعا که برای به آشوب کشاندن کشورهای منطقه سیاست تهاجمی را آغاز کرده بود، اما ناچار شد که از ادامه سیاست تهاجمی منصرف شود. ابوظبی سیاست خارجی تهاجمی خود را با همکاری متحدان منطقه ای اجرا می کرد. ترامپ نیز برای سیاست تهاجمی ابوظبی چک سید امضاء کرده بود. اما جوبایدن همه این نوع سیاستها را متوقف کرد و سیاست جدید آمریکا برامارات عربی متحده به مثابه دوش سرد بود. امارات عربی متحده با عادی سازی روابط با ترکیه تلاش می کند که پرونده اقدامات خرابکارانه و تنش زای خود در منطقه را پاک کند و چهره جدید و ملایمی را از خود نشان دهد. امارات عربی متحده با حمایت آمریکا و همکاری با عربستان سعودی سیاست دشمنی با ترکیه را اجرا می کرد. امارات در لیبی ازخلیفه حفتر حمایت و بنا به فتوی علمای وهابی عربستان سعودی به جریان مدخلی های سلفی با دلارهای نفتی کمک می کرد. امارات عربی متحده از کودتای نظامی عبدالفتاح السیسی به همراه عربستان سعودی حمایت و با اسرائیل روابط عادی برقرار کرد. اما امارات عربی متحده درباره جنگ یمن و سهم تولید نفت با عربستان سعودی دچار اختلاف شده است. اختلافات امارات عربی متحده با واشنگتن و ریاض سبب شد که از ادامه سیاست دشمنی با ترکیه منصرف شود.
واقعیت های ژئوپلیتیک و بن بست افغانستان
دلیل دیگر امارات عربی متحده برای برقراری روابط عادی با ترکیه، دستاوردهای نظامی و سیاست خارجی قاطع و مصمم ترکیه است. سیاست خارجی قاطع و مصمم ترکیه که از سال 2016 آغاز شده است، در سال 2021 میلادی آثار خود را نشان داد. آنکارا با توجه به حمایت آمریکا، ” رژیم سعودی-امارات” از “پ ک ک/ حزب اتحاد دموکراتیک PKK/PYD ” در شمال سوریه در راستای تشکیل دولت تروریستی “پ ک ک-یگان های مدافع خلق”، عملیات نظامی درشمال سوریه را انجام داد و طرح آنها را خنثی کرده و معادلات را تغییر داد. ترکیه همچنین با حکومت وفاق ملی لیبی قرارداد تعیین حریم دریایی و منطقه انحصاری اقتصادی و همکاری نظامی و اطلاعاتی امضاء کرد. ترکیه در روند مبارزه با تروریسم در عراق موفقیت های قابل توجهی بدست آورده و به حمایت خود از فلسطین ادامه داد و به (جمهوری) آذربایجان کمک نظامی و تسلیحاتی ارائه داده و قدرت نظامی خود را اثبات کرد.
امارات که قدرت نظامی محدودی دارد، ناچار شد که از مواضع خصمانه خود در برابر ترکیه عقب نشینی کند. امارات عربی متحده درک کرده است که رفتار خصمانه با ترکیه هزینه سنگینی دارد و لذا برای عادی سازی روابط با آنکارااقدام کرد. بن بست افغانستان نیز امارات را وادار کرد که به ترکیه روی آورد. زیرا ترکیه یکی از کشورهایی است که طالبان افغانستان در میان کشورهای خاورمیانه آماده همکاری است. امارات با توجه به نفوذ ترکیه در افغانستان نمی خواهد که در افغانستان نیز رودر روی ترکیه قرار بگیرد. امارات با توجه به واقعیت دستاوردهای ژئوپلیتیک ترکیه برای عادی سازی روابط اقدام کرده است. امارات علیرغم عادی سازی روابط با اسرائیل، اسرائیل مانع فروش هواپیماهای اف 35 به امارات عربی متحده شده است. در نتیجه امارات برای گسترش همکاری نظامی با ترکیه اقدام کرده است.
دستاوردهای اقتصادی
یکی دیگر از دلایل امارات عربی متحده برای برقراری روابط عادی با ترکیه مسائل اقتصادی است. روابط سیاسی و ژئوپلیتیک ترکیه و امارات بسیار متشنج است، اما روابط تجاری و اقتصادی ترکیه با امارات نسبت به روابط اقتصادی ترکیه با سایر کشورهای خلیج بسیار زیاد است.
حملات لفظی مقامات ترکیه و امارات امارات عربی متحده به ویژه ابوظبی شدید بوده است، اما این خصومت لفظی تاثیری بر روابط تجاری و اقتصادی دو کشور نداشته است.
امارات عربی متحده دومین قدرت اقتصادی منطقه است و ترکیه با گسترش همکاری اقتصادی و تجاری با امارات می تواند منافع زیادی بدست آورد. امارات نیز با توجه به موقعیت راهبردی ترکیه مایل است که در ترکیه سرمایه گذاری کند. درآمد غیر نفتی امارات در سال 2020 میلادی شش درصد کاهش یافت. امارات و سایر کشورهای خلیج(فارس)برای افزایش درآمد غیر نفتی خود تلاش می کنند که روابط حسنه ای با کشور های منطقه ای برقرار کنند.
طحنون بن زاید بن آل نهیان که با اردوغان رئیس جمهور ترکیه در آنکارا مذاکره کرد، رئیس شورای عالی اقتصادی و مالی امارات تاسیس شده در سال 2020 میلادی است . ابوظبی با اعزام وی به ترکیه نشان داد که فراتر از اختلافات سیاسی و ایدئولوژیک، تلاش می کند که همکاری اقتصادی و تجاری دو جانبه را گسترش دهد.

حجم تجارت ترکیه و امارات امارات عربی متحده در حال حاضر حدود 9 میلیارد دلار است، اما دو کشور مایل هستند که حجم تجارت دو جانبه را مانند سال 2017 میلادی به 15 میلیارد دلار افزایش دهند. امارات عربی متحده به علت مواج بودن قیمت نفت و شیوع ویروس کووئید19،برای مقابله با بحران اقتصادی موجود، سیاست خارجی جدیدی را آغاز کرده است. اقدامات امارات برای برقراری روابط نزدیک با ترکیه و شرکت در نشست “بغداد برای همکاری و مشارکت” تعدیل در سیاست خارجی امارات را نشان می دهد.
امارات عربی متحده بعد از دوران ترامپ تلاش می کند که با اجرای سیاست سازش و تعدیل از تنگنا و بن بست در سیاست خارجی نجات پیدا کند. ابوظبی سیاست تهاجمی و خصومت آمیز ده ساله علیه ترکیه را با توجه به سیاست خارجی قاطعانه و افزایش توان صنایع دفاعی و نظامی ترکیه، از دستور کار خود خارج کرده است. ابراهیم کالین سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه نیز اعلام کرده است که در روابط ترکیه و امارات صفحه جدید سازنده و مثبتی آغاز شده است.