تلاش رهبران شیعه برای خروج از بن‌بست سیاسی

نتایج انتخابات، شیعیان عراق را به دو اردوگاه اصلی تقسیم کرده است: جنبش صدر با 72 کرسی و چارچوب هماهنگی CF  (نهاد هماهنگ کننده گروهی از احزاب شیعه) با 59 کرسی

CF متشکل از دولت قانون نوری مالکی (33 کرسی)، ائتلاف فتح (17 کرسی)، ائتلاف عقد الوطنی (4 کرسی)، ائتلاف نصر حیدر عبادی (2 کرسی)، بلوک حکمه عمار حکیم (2 کرسی) و جنبش حقوق کتائب حزب الله (1 کرسی) است.

مقتدی صدر به عنوان پیروز انتخابات خواهان تشکیل دولت اکثریت است؛ به این ترتیب CF بخشی از دولت جدید نخواهد بود. اما CF خواهان تشکیل دولت توافقی است که هم صدر و هم آنان را در بر بگیرد.

این نشست اولین نشست در نوع خود است زیرا همه رهبران احزاب سیاسی شیعه را زیر یک سقف جمع کرده و دشمنان و رقیبانی را گردهم آورده که بیش از یک دهه است با هم دیداری نداشته‌اند.

صدر در این نشست بین مالکی و قیس خزعلی نشسته بود. مالکی از زمان انتخابات سال 2010 با صدر درگیر بود؛ آن زمان صدر سعی می‌کرد ائتلافی علیه وی تشکیل دهد تا از دومین دوره نخست وزیری مالکی جلوگیری کند. خزعلی هم ژوئیه 2006 از جنبش صدر جدا شد و گروه شبه نظامی عصائب اهل حق را تشکیل داد.

در گذشته تلاش ها و ابتکارات زیادی صورت گرفت تا همه احزاب سیاسی شیعه تحت یک نهاد قرار گیرند اما همه این تلاش ها شکست خورد.

سال 2002 احمد چلبی پیشنهادی را با عنوان اعلامیه شیعیان عراق داد که هدفش متحد کردن رهبران شیعه و ایجاد دیدگاهی واحد برای آینده عراق بود. اما این پیشنهاد بدلیل رقابت هایی که بر سر کسب منافع سیاسی پس از سقوط صدام وجود داشت عملی نشد.

پس از سال 2003 تلاش‌هایی برای تشکیل مجلس شیعیان صورت گرفت. پیشنهاد ایجاد این نهاد سیاسی را نیز چلبی مطرح کرد تا همه رهبران شیعه زیر یک چتر قرار گیرند؛ اما این پیشنهاد هم به همان دلیل بالا عملی نشد.

یکی از ابتکارات دیگر تشکیل CF بود که صدر سال گذشته آن را ترک کرد و اینگونه CF به نهادی برای جناح‌های نظامی و احزاب سیاسی وابسته به حشد‌شعبی تبدیل شد.

وقتی CF فراخوانی برای اعتراض به نتایج انتخابات داد، صدر این فراخوان را تلاشی برای جلوگیری از تشکیل دولت اکثریت توسط خود تعبیر کرد. این اعتراضات در نهایت در 5 نوامبر به خشونت کشیده شده و دو کشته و صدها زخمی بر جای گذاشت.

صدر به شدت در برابر این حوادث واکنش نشان داد و خواهان برکناری کامل شبه نظامیان شده، بر حکومت اکثریت تأکید نمود و هشدار داد که در غیر این‌صورت از دولت بعدی کنار خواهد کشید.

در همین حال سوء‌قصد به جان مصطفی کاظمی نخست وزیر همچون هیزمی بر آتش بود.

گزارش‌های تحقیقاتی که در مورد این دو حادثه (خشونت علیه معترضان و ترور نافرجام نخست وزیر) منتشر شد، هیچ اشاره‌ای به طرف خاصی نداشت و باعث شد که تنش‌ها کاهش یافته، راه برای تشکیل این نشست هموار شود.

از برگزاری این نشست انتظار نتیجه‌ای نمی‌رود اما تلاشی برای شکستن یخ روابط است و می‌تواند اولین گام برای رسیدن شیعیان به توافق و پس از آن مذاکره با سنی‌ها و کردها برای تشکیل دولت بعدی باشد.

مصطفی کاظمی نخست وزیر، برهم صالح رئیس جمهور و فائق زیدان رئیس شورای عالی قضائی هفته گذشته برای یافتن راه‌حلی گردهم آمدند تا درباره طرحی که هنوز عمومی نشده گفتگو کنند.

مجموعه رویدادهای اخیر و شکاف شدید بین دو گروه اصلی شیعه، به وضوح نشان می‌دهد که تا توافق بر تشکیل دولت جدید هنوز راه زیادی باقی مانده است.

این موضوع با مقایسه اظهارات دو اردوگاه پس از برگزاری نشست اخیر هم مشهود بود. بیانیه CF بر حفظ حشدشعبی، اخراج نیروهای خارجی و جرم‌انگاری عادی‌سازی رابطه با اسرائیل متمرکز بود؛ درحالیکه بیانیه صدری‌ها دوبار بر ضرورت تشکیل «حکومت اکثریت ملی» تأکید داشت. صدر بلافاصله پس از این دیدار در توئیتی نوشت «نه شرقی، نه غربی، بلکه یک دولت اکثریت ملی».

درحالیکه دیدار بین دو گروه رقیب شیعه گام مهمی به سوی یک راه‌حل سیاسی است، راهی طولانی تا توافق بین دو حزب بر سر تشکیل دولت بعدی باقی مانده است.

منبع:https://pe.annabaa.org/