اولین نشست همکاری منطقه ای برای برقراری صلح و ثبات پایداردر قفقاز جنوبی

 ترکیه بعد از وقوع جنگ دوم چچن در سال 1999 میلادی و جنگ پنج روزه روسیه و گرجستان در سال 2008 میلادی، برای برقراری صلح و ثبات و همکاری در قفقاز، طرح همکاری قفقاز را پیشنهاد کرده بود. هدف ترکیه برقراری همکاری بین کشورهای منطقه و به ویژه طرح همکاری در قفقاز جنوبی بود. می توان گفت که جمهوری آذربایجان و ترکیه، با ارائه طرح پیشنهادی همکاری 3+3 قفقاز جنوبی ، ابتکار عمل را در این منطقه بدست گرفته اند و همه کشورهای منطقه با اجرای این طرح به صورت مساوی منتفع خواهند شد. یکی از اهداف طرح همکاری 3+3 بعد از پایان جنگ دوم قره باغ در10 نوامبر 2020 میلادی پیشنهاد شده است؛ عادی سازی روابط جمهوری آذربایجان با ارمنستان و برقراری صلح در منطقه قفقاز است. هدف گستره تر این طرح، گسترش همکاری منطقه ای در قفقاز جنوبی است و این نوع همکاری از اهمیت راهبردی منطقه ای و ژئوپلیتیک بین المللی برخوردار است. در اجلاس همکاری 3+3 درمسکو ، گرجستان شرکت نکرد ونشست با مشارکت معاونان وزارت خارجه پنج کشوربرگزار شد. بدین سبب اجلاس پنجگانه از لحاظ همکاری منطقه ای یک نقض محسوب می شود و بار منفی دربر دارد. گرجستان درباره طرح همکاری ششگانه دیدگاه متفاوتی دارد. دیوید زالکالیانی معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه گرجستان در هشتم اکتبر گفته بود: علیرغم وجود اختلافات میان روسیه و گرجستان، تفلیس باید درقالب مذاکرات جدید مشارکت و نماینده اعزام کند.” اما بعد از مدتی اعلام کرد که در نشست 3+3 مسکو شرکت نخواهند کرد. زیرا روسیه در این نشست حضور دارد. البته دلایل خودداری گرجستان از شرکت در نشست مسکو با توجه به مسائل اوستای جنوبی و آبخاری قابل درک است. اگر گرجستان در نشست مسکو شرکت می کرد، شاید می توانست یک کانال گفتگوی جدیدی برای مذاکره با روسیه را بگشاید. یکی از دلایلی که گرجستان به صورت علنی اعلام نکرد که در نشست مسکو شرکت نخواهد کرد این بود که آمریکا و کشورهای اروپایی دعوت نشده بودند. از این نقطه نظر، بازتاب ترجیح سیاست خارجی تفلیس که همان «گرایش ترجیحی به اروپای غربی است» را مشاهده می کنیم. آمریکا و اروپا نیز از طرح همکاری ششگانه ویا 3+3 ناخشنود است. درباره تحولات قفقاز روسیه و کشورهای غربی در حال رقابت هستند. برگزاری نشست مسکو درست قبل از نشست “ابتکار مشارکت شرقی” که قرار است با شرکت الهام علی اف رئیس جموری آذربایجان و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان در 15 دسامبر در بروکسل برگزار شود، مفهوم خاصی دارد. مسئله مهم این است که ایروان چند روز قبل از برگزاری نشست مسکو اعلام کرد که در نشست 3+3 شرکت خواهد کرد، اما درباره موضوعات مربوط به ساز و کارهای در دست بررسی گفتگو نخواهد کرد. پاشینیان تلاش می کند که نقش گروه مینسک وابسته به سازمان امنیت وهمکاری اروپا و مسئله تعیین رژیم وموقعیت حقوقی قره باغ کوهستانی را با اصرار تمام زنده نگه دارد. از قرار معلوم ایروان تلاش می کند که برای حفظ روند اختلافات برسرتعیین موقعیت قره باغ کوهستانی ، گروه منیسک را به عنوان یک ابزار موثر مورد بهره برداری قرار دهد. در نشست همکاری 3+3 مسکو، یکی از موضوعات مهم گشودن راه های ارتباطی بود و از نظر باکو اهمیت زیادی دارد. گفته می شد که درباره گشودن راه های ارتباطی در نشست 26 نوامبربا شرکت “پوتین رئیس جمهور روسیه- علی اف و پاشینیان” و نیز در سوم و چهارم دسامبر ، موضوعات درباره گشودن راه های ارتباطی مذاکره خواهد شد. اما مذاکره انجام نشد. یکی از دلایل این مسئله، اعتراضات ارمنستان بود. شرکت ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان در یک حوزه همکاری اهمیت زیادی دارد. طرح همکاری 3+3، روند عادی سازی روابط ترکیه و ارمنستان را نیز تسهیل خواهد کرد. هماهنگی ترکیه و جمهوری آذربایجان دربرابر ارمنستان نیز اهمیت زیادی دارد.