بحران خلیج(فارس) بعد از آنکه عربستان سعودی، امارات عربی متحده، بحرین و مصر در پنجم ژوئن 2017 میلادی قطر را به اتهام حمایت از تروریسم تحریم و محاصره کردند، آغاز شد. کشورهای مزبور بر قطر تحریم اقتصادی و را تحمیل کردند. اما قطر اتهامات کشورهای عرب منطقه را رد کرده بود. بعد از اجلاس سران برای عادی سازی روابط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج (فارس) در شهر العلا عربستان، چهل و دومین اجلاس سران شورای همکاری خلیج(فارس) در 14 دسامبر 2021 میلادی در شهر ریاض برگزار شد. محمد بن سلمان ولیعهد سعودی قبل از چهل و دومین اجلاس سران شورای همکاری خلیج(فارس) به کشورهای عمان، امارات عربی متحده،قطر، بحرین و کویت سفر کرد. یکی از مواد تفاهم نامه سران درشهر العلا، تدوین سیاست خارجی مشترک کشورهای عرب منطقه( عرب خلیج فارس) بود. اما کارشناسان معتقدند که کشورهای عرب خلیج(فارس) در مسائل عمومی منطقه طرز تفکر و دیدگاه مشترک ندارند و نمی توانند به تفاهم نظر دست یابند.
اسرائیل
یکی از مسائل اصلی منطقه موضوع اسرائیل است و کشورهای عرب منطقه خلیج(فارس) درباره عادی سازی روابط با اسرائیل وحدت نظر ندارند. بحرین و امارات عربی متحده درسال 2020 میلادی قرارداد عادی سازی روابط با اسرائیل را امضاء کردند. اماسایر کشورهای عرب خلیج(فارس) اعلام کرده اند تاموقعیکه صلح میان فلسطین و اسرائیل برقرار نشود، روابط عادی با اسرائیل برقرار نخواهند کرد.
سوریه
کشورهای عرب خلیج(فارس) چند سال قبل مواضع مشترکی را در برابر رژیم سوریه اتخاذ کرده بودند. اما در حال حاضر مواضع مختلفی را در برابر رژیم سوریه(بشار اسد) دنبال می کنند. حتی بحرین و امارات عربی متحده که با اسرائیل روابط عادی برقرار کرده اند، از روند عادی سازی روابط با رژیم بشار اسد نیز حمایت می کنند.
اتحادیه عرب شامل کشورهای عرب خلیج(فارس) در 12 اکتبر 2011 میلادی عضویت سوریه را تعلیق و اعلام کرده بود تاموقعیکه رژیم بشار اسد برای حفظ جان و امنیت مردم سوریه تعهدات خود را بجا نیاورد، باید کشورهای عرب سفیران خود را از سوریه فراخوانند. بحرین و امارات عربی متحده درسال 2018 میلادی سفارت های خود در دمشق را در سطح کاردار بازگشایی کردند. عمان نیز در اکتبر 2020 میلادی به دمشق سفیر اعزام کرد. حکومت منامه درسال 2012 میلادی سفیر خود را از دمشق فراخواند و بعد از ده سال بار دیگر سفیر خود را به دمشق اعزام کرد. اما حکومت ریاض، دوحه و کویت عادی سازی روابط با رژیم سوریه را نمی پذیرند.
لیبی
لیبی بعد از سرنگونی رژیم معمر قزافی در سال23اوت 2011 میلادی تا کنون به باتلاق بحران فرو رفته است، قطر و امارات عربی متحده درباره لیبی دارای منابع غنی نفت سیاست متفاوتی را در پیش گرفته اند. حکومت دوحه، از حکومت مشروع لیبی با مرکزیت طرابلس را که توسط سازمان ملل متحد برسمیت شناخته شده است، حمایت می کند. اما حکومت ابوظبی از خلیفه حفتر رهبر گروه های مسلح غیرقانونی در شرق لیبی پشتیبانی می کند.
ایران
مواضع سیاسی کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج(فارس) در برابر ایران نیز متفاوت از یکدیگر است. بحرین و عربستان سعودی روابط خود را با ایران قطع کرده اند. اما قطر، عمان و کویت به روابط خود با ایران در سطح “بدون درگیری و تنش” ادامه می دهند.
شیخ طحنون بن زیاد آل نهیان مشاور امنیت ملی امارات عربی متحده 15 آذر به تهران سفر کرد. از سال 2016 میلادی تاکنون اولین بار یک مقام عالی رتبه امارات عربی متحده به ایران سفر کرد و در نتیجه توافق نامه ای درباره گشودن یک صفحه جدید در روابط دو کشور امضا شد.
ایران و عربستان سعودی بعد از قطع روابط از ژانویه 2016 تا کنون در ماه مه 2021 میلادی برای برقراری روابط عادی مذاکرات مستقیم دو جانبه را آغاز کردند. برهم صالح رئیس جمهور عراق اعلام کرد که دولت عراق چند بار میزبان گفتگوهای مستقیم مقامات تهران و ریاض بوده است. فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی نیز مذاکرات با ایران را در مرحله اکتشافی و در سطح مشورتی اعلام کرده است.
کشورهای عرب خلیج(فارس) درباره اتخاذ مواضع سیاسی مشترک دربرابر ایران دست نیافته اند. اما به نظر می رسد توافق نامه سران در اجلاس العلا، در راستای تدوین سیاست خارجی مشترک کشورهای منطقه و لزوم رفع تنش با ایران و دستیابی بر فرمول مشترک آشتی و صلح با ایران راه گشا بوده است. کشورهای عرب خلیج(فارس) به ویژه عربستان سعودی، ایران را به اجرای سیاست توسعه طلبانه و تهاجمی و دخالت در امور کشورهای عربی به ویژه لبنان و یمن متهم می کنند. اما ایران این نوع اتهامات را رد و تکذیب کرده و بر رعایت اصول حسن روابط همسایگی تاکید می کند.
ترکیه
اگرچه در بین اکثر کشورهای خلیج(فارس) درباره سیاست خارجی اتفاق نظر وجود ندارد، اما به نظر می رسد در میان کشورهای خلیج (فارس) برای بهبود روابط با ترکیه تمایل روزافزونی وجود دارد. این روند با تمایل صادقانه و صمیمی ترکیه برای گسترش روابط نزدیک با کشورهای منطقه تقویت می شود.
روابط ترکیه و امارات عربی متحده به صورت قابل توجهی بهبود یافته است. سفر محمد بن زاید آل نهیان ولیعهد ابوظبی به آنکارا در ماه نوامبر2021 میلادی و دیدار وی با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور و امضای 10 توافقنامه همکاری بین دو کشور ، نشان می دهد که روابط دو کشور در سطح بالایی بهبود یافته است.
روابط ترکیه و بحرین در چند ماه اخیر در سطح دیپلماتیک پیشرفت زیادی داشته است. وزرای خارجه دو کشور در 17 نوامبر 2021 میلادی در آنکارا در مورد مسائل گسترش روابط و همکاری های دو جانبه گفتگو کردند.
همچنین دیدارهایی بین مقامات عالی رتبه عربستان سعودی و ترکیه برگزار شد. چندی قبل فواد اوکتای معاون رئیس جمهور ترکیه با ماجد بن عبدالله القصیبی وزیر بازرگانی عربستان سعودی درباره تقویت روابط تجاری دو کشور گفتگو کرد.
اردوغان رئیس جمهور ترکیه روابط دوحه و آنکارا را “راهبردی، تاریخی و ریشه دار” توصیف و قطر نیز به طور کلی روابط دو کشور را “مشارکت راهبردی و استثنایی” تلقی می کند.
کشورهای عرب خلیج (فارس) بعد از به قدرت رسیدن جو بایدن به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در اوایل سال 2021 میلادی، درباره به صفر رساندن تنش و بحران های منطقه ای باتفاق نظر دست یافته اند.
جوبایدن نیز تلاش می کند که قرارداد هسته ای برجام را احیا و فعال کند و حضور واشنگتن در خاورمیانه را کاهش داده و بر تحولات چین و روسیه متمرکز شود.
حکومت جو بایدن درماه های گذشته نشان داد که آمریکا تمایلی به محافظت از متحدان خود در منطقه خلیج (فارس) و به ویژه عربستان سعودی، در برابر حملات حوثی های مورد حمایت ایران ندارد.
سئوال مطرح شده این است که آیا کشورهای منطقه خلیج (فارس) می توانند ، یک سال پس از پایان بحران میان خود، سیاست خارجی مشترکی به ویژه در برابر اسرائیل، سوریه و لیبی اتخاذ کنند و یا نه؟